Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Przeczytaj

bg‑green

Nawozy naturalne i organiczne

Nawozy możemy podzielić ze względu na ich sposób wytwarzania na:

  • sztuczne (mineralne);

  • naturalne.

Pod pojęciem nawozów naturalnychnawozy naturalnenawozów naturalnych często rozumiane są dwie grupy:

  • nawozy pozyskiwane z produkcji zwierzęcej – nawozy naturalne;

  • nawozy pochodzące z produkcji roślinnej – nawozy organiczne.

R1doB6GXwju631
Mapa myśli. Lista elementów: Nazwa kategorii: NawozyElementy należące do kategorii NawozyNazwa kategorii: NaturalneElementy należące do kategorii NaturalneNazwa kategorii: obornikNazwa kategorii: gnojowicaNazwa kategorii: gnojówkaNazwa kategorii: pomiot ptasiKoniec elementów należących do kategorii NaturalneNazwa kategorii: OrganiczneElementy należące do kategorii OrganiczneNazwa kategorii: słomaNazwa kategorii: kompostyNazwa kategorii: nawozy zieloneKoniec elementów należących do kategorii OrganiczneKoniec elementów należących do kategorii Nawozy
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Stosując nawozy naturalne, rolnik musi przestrzegać aktów prawnych, np. dyrektywy azotanowej. Określa ona, ile maksymalnie azotu, zawartego w związkach chemicznych, można zastosować na swoim polu. Zalecana dawka azotu, umieszczona na użytkach rolnych w nawozach naturalnych, nie może przekroczyć wartości 170 kg azotu (N) w czystym składniku na hektar w ciągu roku.

bg‑green

Rodzaje nawozów naturalnych

RxnFGXpUH23YL
Obornik składa się z odchodów zwierząt gospodarskich pomieszanych ze ściółką. Skład obornika zależy od: - jakich zwierząt pochodzi, - od stopnia przefermentowania odchodów. Na zdjęciu obornik znajdujący się tuż przy budynku gospodarczym. Ściółka wymieszana z odchodami zwierząt jest jednym z nawozów naturalnych., Gnojownica jest to nawóz naturalny powstający w systemie chowu bezściółkowym. Mieszanina zawiera odchody zwierząt oraz wodę z mycia stanowisk i pojenia zwierząt. Na zdjęciu zbliżenie na pysk krowy stojącej w oborze na jednym ze stanowisk. Hodowla zwierząt może być bezściółkowa lub na płytkiej ściółce., Gnojówka jest to przefermentowany mocz wymieszany z niewielką ilością kału. Przenika on przez warstwę ściółki, następnie gromadzi się ją w specjalnych zbiornikach. Ten nawóz uzyskiwany jest w systemie chowu zwierząt na płytkiej ściółce. Na zdjęciu traktor z cysterną. Z cysterny na pole rozrzucana jest gnojówka. Gnojówka jest jednym z nawozów naturalnych., Pomiot ptasi (obornik drobiowy) mieszanina odchodów hodowanego drobiu i ściółki. Wykorzystywany do nawożenia gleb lub produkcji podłoża organicznego np. do uprawy pieczarek. Na zdjęciu są kury i kogut stojące w sąsiedztwie siana. Skład chemiczny pomiotu ptasiego zależy od gatunku drobiu.
Źródło: dostępny w internecie: www.pixabay.com, domena publiczna.
bg‑green

Rodzaje nawozów organicznych

Ry0ur4kFaiLIF
Słoma w gospodarstwie prowadzącym wyłącznie uprawę roślin jest podstawowym nawozem organicznym. W zależności od uprawianej rośliny zbożowej rolnik może uzyskać od 4 - 7 ton z hektara. Na zdjęciu rżysko - pole po skoszeniu na nim zbóż. Słoma musi być starannie rozdrobniona i równomiernie rozrzucona po polu., Kompost składa się z resztek roślinnych pochodzących z ogrodu i gospodarstwa domowego. Zawiera niezbędne i łatwo przyswajalne przez rośliny składniki. Wpływa korzystnie na strukturę ziemi. Dostarczana próchnica pozwala na lepsze nawodnienie i przewietrzenie gleby. Na zdjęciu drewniany kompostownik. W środku kompostownika trawa oraz resztki z jedzenia. Kompost jest nawozem pozytywnie wpływającym na rośliny i zwierzęta żyjące w ogrodzie., Nawozy zielone są to rośliny uprawiane dla dostarczenia substancji organicznej i wzbogacenia gleby w składniki mineralne. Chronią przed wysuszeniem się gleby. Hamują kiełkowanie i rozwój chwastów. Wspomagają tworzenie się próchnicy glebowej i jej spulchnianie.
Źródło: dostępny w internecie: www.pixabay.com, domena publiczna.
bg‑green

Rośliny jako nawozy zielone

Rpt2SnYNcHn00
Łubin żółty Na zdjęciu na długich łodygach dłoniasto-złożone jajowate listki oraz kwiaty motylkowe, tworzące grono na szczytach pędów. Łubin żółty wzbogaca glebę w azot. Posiada długie korzenie doskonale spulchniające glebę., Wyka Na zdjęciu roślina pnąca o cienkiej, wiotkiej, rozgałęzionej łodydze. Liście pierzaste, kwiaty motylkowe. Na końcach łodyżek wąsy czepne. Wiele gatunków wyki jest stosowanych jako nawóz zielony., Groch zielony Na zdjęciu roślina pnąca. Strąki mające kształt podłużnej torebki, zawierające kilka niewielkich nasion. Groch pastewny jest rośliną odporną na niską temperaturę. Dobrze sprawdza się na glebach ciężkich., Bobik Na zdjęciu roślina o prostej, sztywnej łodydze. Kwiaty motylkowe wyrastają u nasady liści. Bobik jest rośliną odporną na wilgoć. Jest dobrym przedplonem dla zbóż., Facelia Na zdjęciu roślina o parzystosiecznych liściach. Kwiaty dzwonkowate z licznymi, długimi pręcikami. Facelia rośnie szybko i pokrywa glebę zwartym kobiercem. Dzięki temu hamuje rozwój chwastów., Seradela Na zdjęciu roślina o liściach drobnych, eliptycznych. Ma strąki. Rzepik Na zdjęciu roślina o nieregularnych, pierzastych liściach, złożonych z cienkich i ząbkowanych listków. Kwiaty zebrane w długie, szczytowe grona. Rzepik może być wysiewany jako poplon w dowolnym terminie. Jego cechą charakterystyczną jest produkcja dużej ilości masy zielonej.
Źródło: dostępny w internecie: www.pixabay.com, domena publiczna.

Zwykła Dobra Praktyka Rolnicza dotyczy:

  • stosowania i przechowywania nawozów;

  • rolniczego wykorzystania ścieków na terenie gospodarstwa;

  • rolniczego wykorzystania komunalnych osadów ściekowych;

  • zasad stosowania środków ochrony roślin;

  • gospodarowania na użytkach zielonych;

  • utrzymywania czystości i porządku w gospodarstwie;

  • ochrony siedlisk przyrodniczych;

  • ochrony gleb;

  • ochrony zasobów wodnych.

R17GVMuaJruij
Na zdjęciu obora wolnostanowiskowa z krowami. Krowy jedzą zielonkę.
Zasady Dobrej Praktyki Rolniczej opierają się na wielu aktach prawnych. Pozwalają rolnikowi osiągnąć równowagę pomiędzy zyskami a dbałością o środowisko.
Źródło: dostępny w internecie: www.pixabay.com, domena publiczna.
bg‑green

Podsumowanie

Nawozy naturalne umożliwiają otrzymywanie dobrych plonów. Pozwalają na wykorzystywanie odchodów hodowanych zwierząt. Gospodarstwa, które specjalizują się w uprawie tylko roślin, mogą wykorzystywać nawozy z grupy nawozów organicznych (pochodzenia roślinnego). Świadome zarządzanie nawozami jest związane z uwzględnieniem Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej. Stosowana kompleksowo pozwala na współistnienie zrównoważonego rolnictwa oraz środowiska naturalnego.

RaqzNUGpcABgL
Na zdjęciu moneta z jednym euro, a na jej tle drzewo z liśćmi.
Zrównoważone rolnictwo z jednej strony ma pozwolić osiągnąć rolnikowi zysk, z drugiej dostarczyć odpowiednią ilość pożywienia, a z trzeciej zaś chronić bioróżnorodność i środowisko naturalne.
Źródło: dostępny w internecie: www.pixabay.com, domena publiczna.

Słownik

fitosanitarny stan gleby
fitosanitarny stan gleby

właściwość gleby, która polega na zrównoważeniu ilości mikroorganizmów (bakterii i promieniowców) przy jednoczesnym zmniejszeniu populacji grzybów. Skutkuje to poprawą stanu gleby oraz ograniczeniem występowania i rozwoju wielu chorób

intensyfikacja rolnictwa
intensyfikacja rolnictwa

proces, który polega na zwiększeniu ilości plonów, uzyskiwanych z jednego hektara uprawy. Wzrost osiągany jest poprzez zwiększenie ilości:

  • stosowanych nawozów sztucznych

  • nakładów pracy

  • zastosowania maszyn rolniczych

R1BjivtPKr1Is
Negatywne skutki intensyfikacji rolnictwa są wielowymiarowe. Gleba: metale ciężkie, pozostałości pestycydów, erozja wietrzna i wodna, wymywanie substancji odżywczych, zakwaszenie. Woda: eutrofizacja (nadmiar azotu i potasu z nawozów), metale ciężkie, azotany en o indeks dolny trzy indeks górny minus, pozostałości pestycydów. Powietrze: emisja gazów cieplarnianych en o iks, ce o dwa, en dwa o, ce ha cztery. Bioróżnorodność: uprawa monokultur, brak zadrzewień śródpolnych, utrata naturalnych siedlisk.
Źródło: GroMar Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.
miejsce do przechowywania nawozów naturalnych
miejsce do przechowywania nawozów naturalnych

taki zbiornik musi być specjalnie przygotowany, aby przechowywane nawozy nie przedostawały się do wód powierzchniowych lub gruntowych

Rodzaje zbiorników:

  • na nawozy naturalne płynne, tzn. gnojówkę lub gnojowicę

  • płyta ze zbiornikiem na odciek i instalacją odprowadzającą odciek z płyty do zbiornika

  • inne miejsce przechowywania obornika lub pomiotu ptasiego

RdwfFbSUXbhxV
Na ilustracji budowa zbiornika do przechowywania nawozu. Opis od dołu: zagęszczona gleba, następnie pomiędzy warstwą geowłókniny a geomembraną z polietylenu jest miejsce składowania nawozu organicznego. W górnej warstwie zbiornika odprowadzana jest woda, po bokach znajdują się urządzenia do odprowadzania biogazów.
Budowa zbiorników do przechowywania nawozu eliminuje proces filtracji płynnej części nawozu do gleby i wód gruntowych.
Źródło: GroMar Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.
nawozy naturalne
nawozy naturalne

odchody wytwarzane przez zwierzęta gospodarskie. Czasem mogą być zmieszane z ściółką. Wykorzystywane są do użyźniania gleby pod uprawę. Mogą być przetwarzane na obornik, gnojówkę, gnojowicę lub pomiot ptasi

RGvhbU6T4C7tx
Na zdjęciu kury i kogut na podwórku.
Pomiot ptasi to odchody produkowane przez ptaki hodowlane. Może być stosowany jako nawóz w ogrodnictwie.
Źródło: dostępny w internecie: www.pixabay.com, domena publiczna.

Bibliografia

Duer I., Fotyma M., Madej A., Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej, Warszawa 2004.

Głodowska M., Gałązka A., Intesyfikacja Rolnictwa a Środowisko Naturalne, „Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych” 2018, nr 592, s. 3‑13.

Starck Z., Fizjologiczne podstawy produktywności roślin [w] Fizjologia roślin, pod. red. Jana Kopcewicza, Stanisława Lewaka, Warszawa 2002.

Zbiór zaleceń dobrej praktyki rolniczej, mający na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych, Warszawa 2019.

Wójcik P., Zrównoważone nawożenie roślin ogrodniczych, Skierniewice 2014, online; http://iung.pl/dpr_eng/publikacje/Nawozenie_roslin_ogrodniczych.pdf, dostęp: 17.06.2021.

Słoma jako nawóz organiczny, 2016, online: https://okiemrolnika.pl/uprawa/item/684‑sloma‑jako‑nawoz‑organiczny, dostęp: 17.06.2021.

Wartość nawozów naturalnych, online: https://www.joskin.com/pdf/prospec/epandeurs%20lisier/pl/Valorisation%20des%20engrais%20de%20ferme%20PL.pdf, dostęp: 17.06.2021.

Wprowadzenie
Grafika interaktywna