Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Na sieć osadniczą kraju składają się miasta oraz wiejskie jednostki osadnicze. W każdym mieście żyje się inaczej, przyczyną tego jest fakt, że każde z nich ma różną fizjonomię, historię oraz pełni różne funkcje.

W naszym kraju obecnie (2021 r.) znajdują się 954 miasta. Ponadto według statystyk GUS w Polsce mamy:

  • 1 miasto powyżej 1 000 000 mieszkańców,

  • 4 miasta od 500 000 do 999 999 mieszkańców,

  • 6 miast od 250 000 do 499 999 mieszkańców,

  • 26 miast od 100 000 do 249 999 mieszkańców,

  • 45 miast od 50 000 do 99 999 mieszkańców.

R1SN7U77EncSM
Rozmieszczenie miast w Polsce (stan na 1 stycznia 2019 r.)
Źródło: Bjarniii, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Miasta_w_Polsce_2019.jpg, licencja: CC BY-SA 4.0.

Wybór miejsca zamieszkania dla wielu ludzi odbywa się naturalnie. W większości przypadków zamieszkujemy w miejscach, gdzie mamy pracę, rodzinę lub gdzie zdobywamy wykształcenie. Bardzo ciężko jednak ocenić, które miasto jest najbardziej komfortowe, gdyż wpływa na to wiele czynników, a ocena i tak jest subiektywna.

Na charakter miasta wpływają czynniki historyczne, gospodarcze i społeczne. Największe miasta Polski wyróżniają się innowacyjnością i niepowtarzalnością. Każde z nich jest zdecydowanie inne, czym się od siebie różnią?

RdtzDsEPLKUDa
Warszawa Największym miastem w Polsce pod względem liczby ludności oraz zajmowanej powierzchni jest stolica – Warszawa. Miasto to położone jest nad Wisłą w centralnej Polsce w województwie mazowieckim. Warszawa leży w środkowym biegu najdłuższej polskiej rzeki na Nizinie Środkowomazowieckiej. Jako jedyna stolica w Europie graniczy z parkiem narodowym. Rozciąga się na ok. 30 km w położeniu północ–południe oraz na ok. 28 km w położeniu wschód–zachód. Dzieli się na 18 dzielnic. Lewobrzeżna część miasta jest położona na Równinie Warszawskiej, jej pozostała część leży w Dolinie Środkowej Wisły, na Równinie Wołomińskiej i w Kotlinie Warszawskiej. Warszawa to główne miasto aglomeracji monocentrycznej, w której skład wchodzi około 20 miast znajdujących się w otulinie miasta. Stanowi ważny ośrodek kulturalny, naukowy oraz gospodarczy kraju, co prowadzi do stałego rozwoju tego ośrodka miejskiego. W Warszawie swoją siedzibę ma Prezydent RP, władze krajowe i wiele instytucji państwowych. Oprócz tego stolica przyciąga wielu zagranicznych inwestorów tworzących nowe miejsca pracy. W Warszawie znajduje się też kilka czołowych uniwersytetów naszego kraju. Ponadto przez swoją historię Warszawa jest pełna zabytków i miejsc przyciągających licznych turystów. Najsłynniejsze z nich to:
- Łazienki Królewskie,
- Stare Miasto,
- Pałac Kultury i Nauki,
- Muzeum Powstania Warszawskiego,
- Centrum Nauki Kopernik.opis WCAGPałac Kultury i Nauki, Kraków Drugim miastem co do liczby mieszkańców i powierzchni w Polsce jest Kraków, który znajduje się w województwie małopolskim, na styku kilku krain geograficznych: Wyżyny Krakowsko‑Częstochowskiej, Niecki Nidziańskiej, Bramy Krakowskiej i Kotliny Sandomierskiej. Przez miasto przepływa główna rzeka kraju Wisła wraz ze swoimi dopływami: Rudawą, Prądnikiem, Dłubnią oraz Wilgą. Kraków jest głównym ośrodkiem kulturalnym i naukowym południowej Polski i zarazem jednym z większych ośrodków przemysłowych w całym kraju – dominuje m.in. hutnictwo stali i żelaza, przemysł farmaceutyczny, elektrotechniczny oraz chemiczny, to zaś kreuje miejsca pracy oraz sprawia, że ludzie chętniej się tam osiedlają. Miasto jest zlokalizowane na pograniczu różnych regionów geograficznych, jego ukształtowanie jest bardzo zróżnicowane; fizjonomia Krakowa jawi się jako bardzo różnorodna i przez to atrakcyjna. Kraków podobnie jak stolica przyciąga wielu turystów. Najważniejsze zabytki Krakowa to:
- Rynek Główny,
- Kościół Mariacki,
- Sukiennice,
- Zamek Królewski na Wawelu,
- Collegium Maius.opis WCAGBłonia krakowskie z Kopca Kościuszki, Trójmiasto (Gdańska, Gdynia, Sopot) Trójmiasto jest aglomeracją znajdującą się w północnej części naszego kraju. Podobnie jak Kraków i Warszawa stanowi centrum kulturalne, naukowe i gospodarcze Polski. Ze względu na zlokalizowany w nim Port Gdańsk jest to jeden z najważniejszych węzłów komunikacyjnych kraju oraz bardzo ważny ośrodek gospodarki morskiej. W Gdańsku prowadzi swą działalność wiele międzynarodowych podmiotów gospodarczych, co kreuje dodatkowe miejsca pracy oraz zachęca do osiedlania się w tym mieście.opis WCAGPanoramiczne zdjęcie Głównego Miasta w Gdańsku u nabrzeża Motławy
W Gdyni natomiast większość ludzi pracujących w aglomeracji ma swoje mieszkania. Gdynia uznawana jest za sypialnię Trójmiasta, w mieście tym prężnie działają i rozwijają się usługi. opis WCAGWidok z Kamiennej Góry na Marinę Gdynia, w głębi Mierzeja Helska
Położenie Trójmiasta nad Morzem Bałtyckim poszerza jego funkcje o turystyczną. Najsłynniejsze atrakcje turystyczne Trójmiasta:
- Główne Miasto z Fontanną Posejdona w Gdańsku,
- Muzeum Narodowe w Gdańsku,
- Park Oliwski,
- Westerplatte,
- molo w Sopocie i Brzeźnie,
- Klif Orłowski.
opis WCAGSopockie molo, Katowice Katowice znajdują się w południowej Polsce. Są centralnym ośrodkiem Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Miasto leży na głównych szlakach krajowych i międzynarodowych, to jeden z najważniejszych ośrodków konurbacji górnośląskiej. Katowice wg podziału J. Kondrackiego położone są na Wyżynie Śląskiej, dokładniej na Wyżynie Katowickiej i na Pagórach Jaworznickich. W 2020 roku w Katowicach mieszkało 290 553 osób, gęstość zaludnienia natomiast wyniosła 1 764,7 os./km². Miasto jest jednym z największych ośrodków gospodarczych w Polsce głównie dzięki górnictwu i usługom. Katowice oprócz ogromnej dostępności miejsc pracy są dużym ośrodkiem kultury w południowej Polsce.opis WCAGSiedziba NOSPR (Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia), Poznań Poznań to stolica województwa wielkopolskiego. Leży nad Wartą na Pojezierzu Wielkopolskim. Jest to piąte pod względem liczby ludności miasto w naszym kraju – zamieszkuje je 532 048 mieszkańców. Poznań jest centrum aglomeracji poznańskiej, w której skład wchodzą również Oborniki, Skoki, Szamotuły i Śrem. Miasto Poznań jest ważnym węzłem drogowym i kolejowym zachodniej Polski. Oprócz rozwiniętej bazy gospodarczej jest prężnie rozwijającym się ośrodkiem akademickim, naukowym i kulturowym. Głównym symbolem miasta są koziołki na wieży ratusza, a do głównych atrakcji należą: Jezioro Maltańskie, Zamek Królewski, liczne muzea i zabudowa zabytkowa.opis WCAGStare Miasto z lotu ptaka, Wrocław Leży na Nizinie Śląskiej nad Odrą. Miasto jest głównym ośrodkiem aglomeracji wrocławskiej. Pod względem liczby ludności jest to czwarte miasto w Polsce, mieszkają w nim 643 782 osoby. W 2019 roku miasto to zostało sklasyfikowane w pierwszej setce rankingu „Najlepsze miasta do życia” oraz w pierwszej setce najbardziej inteligentnych miast na świecie w raporcie IESE Cities in Motion Index. Wrocław to jedno z miast, w których się najlepiej zarabia, średni dochód mieszkańca wynosi 6025 zł. Miasto leży na skrzyżowaniu wielu dróg europejskich i krajowych. Intensywnie rozwija się tu gospodarka, a bezrobocie utrzymuje się na niskim poziomie. Miasto jest również prężnie działającym ośrodkiem naukowo‑akademickim. Oprócz możliwości rozwoju, jakie daje Wrocław, miasto jest też atrakcyjnym ośrodkiem turystycznym. Najsłynniejsze atrakcje turystyczne Wrocławia to m.in. Ostrów Tumski, zespół historycznego centrum, Hala Stulecia. Bardzo znane jest również wrocławskie zoo.opis WCAGRynek we Wrocławiu, widok z wieży bazyliki św. Elżbiety, Bydgoszcz i Toruń Miasta znajdujące się w województwie kujawsko‑pomorskim. Tworzą bicentryczną aglomerację bydgosko‑toruńską. Leżą w odległości ok. 50 km od siebie.
Bydgoszcz
Bydgoszcz rozciąga się wzdłuż Kanału Bydgoskiego. Miasto zamieszkuje ponad 355 000 osób, jest ósmym pod względem wielkości miastem w kraju i największym w regionie ośrodkiem gospodarczym. Najprężniej rozwija się tu przemysł oraz usługi. Miasto jest również bardzo atrakcyjne pod względem turystycznym, lecz rzadko jest wybierane jako cel podróży. Najsłynniejszymi obiektami dla turystów są Wyspa Młyńska, zespół staromiejski czy kilkanaście kamienic i spichlerzy. W Bydgoszczy działa również kilka ośrodków akademicko‑naukowych.opis WCAGBydgoszcz z lotu ptaka

Toruń
Miasto położone w widłach Wisły i Drwęcy we wschodniej części Kotliny Toruńskiej. Większa część Torunia leży po prawej stronie Wisły. Miasto z każdej strony jest otoczone lasem, który stanowi obszary rekreacyjne dla mieszkańców miasta. Toruń zamieszkuje ponad 200 000 osób. W mieście prężnie rozwijają się przedsiębiorstwa, o czym świadczy uzyskana przez miasto klasa A, czyli najwyższa ocena w skali atrakcyjności inwestycyjnej regionów Polski. Toruń leży również na skrzyżowaniu głównych dróg tranzytowych. Dzięki temu miasto ma ogromne perspektywy gospodarcze. Toruń podobnie jak inne miasta jest ośrodkiem naukowo‑akademickim i kulturowym. Toruńskie Stare Miasto uważa się za jedno z najpiękniejszych w Polsce, czym miasto przyciąga liczne grupy turystów. Miasto Kopernika zajmuje czołowe miejsca w wielu rankingach dotyczących jakości życia w miastach.opis WCAGToruń – widok z lotu ptaka, Lublin Miasto leżące na wschodzie Polski. Dziewiąte co do wielkości populacji, mieszka tam ok. 339 000 osób. Miasto leży na Wyżynie Lubelskiej nad rzeką Bystrzycą po obu jej brzegach. Od 2011 roku w mieście prężnie rozwija się przemysł gwarantujący mieszkańcom miasta i okolicznych ośrodków osadniczych pracę. Rozwija się tam branża motoryzacyjna, IT oraz handel i usługi. Lublin we wschodniej Polsce jest największym ośrodkiem akademickim i kulturowym.opis WCAGPanorama starego miasta w Lublinie
Źródło: 1. Nnb, licencja: CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5991317
2. RaNo, licencja: CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3743755
3. Pjama, licencja: CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=20971423
4. R. Konkolewski, licencja: CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pl-gdynia-kamienna-gora-panorama.jpg?uselang=fr
5. D. Delso, licencja: CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=27991293
6. B. Barczyk, licencja: CC BY-SA 2.5, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=37256085
7. S. Szewczyk, licencja: CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=50934521
8. Lukaszprzy, licencja: CC BY-SA 4.0; https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=4403036
9. domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:BydgoszczAir.jpg
10. Jacek 767, licencja: CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2836020
11. M. Dziekański, licencja: CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=107294258.
RdT5hpyDU21oq1
Wykres kolumnowy. Lista elementów: 1. zestaw danych:Miasto: Wrocławsaldo migracji: 10512. zestaw danych:Miasto: Bydgoszczsaldo migracji: -17553. zestaw danych:Miasto: Toruńsaldo migracji: -3474. zestaw danych:Miasto: Łódźsaldo migracji: -13775. zestaw danych:Miasto: Krakówsaldo migracji: 20326. zestaw danych:Miasto: Warszawasaldo migracji: 34357. zestaw danych:Miasto: Rzeszówsaldo migracji: 7558. zestaw danych:Miasto: Białystoksaldo migracji: -7259. zestaw danych:Miasto: Gdańsksaldo migracji: 97910. zestaw danych:Miasto: Gdyniasaldo migracji: -38311. zestaw danych:Miasto: Sopotsaldo migracji: -11212. zestaw danych:Miasto: Bytomsaldo migracji: -66213. zestaw danych:Miasto: Chorzówsaldo migracji: -21514. zestaw danych:Miasto: Częstochowasaldo migracji: -77415. zestaw danych:Miasto: Dąbrowa Górniczasaldo migracji: -32816. zestaw danych:Miasto: Gliwicesaldo migracji: -24117. zestaw danych:Miasto: Katowicesaldo migracji: -44018. zestaw danych:Miasto: Kielcesaldo migracji: -40719. zestaw danych:Miasto: Olsztynsaldo migracji: -35920. zestaw danych:Miasto: Poznańsaldo migracji: -189421. zestaw danych:Miasto: Szczecinsaldo migracji: -429
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o, licencja: CC BY-SA 3.0.

Jak wskazuje wykres, większość ukazanych na nim miast w 2020 roku odnotowało ujemne saldo migracji. Oznacza to, że Polacy cenią sobie ciszę i spokój bardziej od miejskiego zgiełku. Lecz nie tylko pragnienie obcowania z naturą decyduje o wyborze miejsca zamieszkania. Wybierając to, gdzie będziemy mieszkać, kierujemy się również innymi aspektami. Dostępność miejsc pracy, cena mieszkania, infrastruktura, jakość szkolnictwa i jego dostępność czy jakość powietrza również określają jakość życiajakość życiajakość życia w mieście.

Przykładowe czynniki wpływające na jakość życia mieszkańców miast Polski

Jakość życia jest bardzo subiektywną miarą głównie ze względu na zróżnicowanie potrzeb różnych osób. Porównywanie rozmaitych aspektów i wskaźników umożliwia jednak ogólny ogląd sytuacji w danym mieście.

Gęstość zaludnienia to miara, która przyporządkowuje populację do powierzchni. W polskich miastach największą gęstość zaludnienia ma Warszawa, Chorzów i Białystok. Najmniejszą Zielona Góra, Opole i Suwałki.

Stopa bezrobocia opisuje zjawisko bezrobocia w danej populacji. Największa stopa bezrobocia była w Radomiu, Bytomiu i w Białymstoku, najniższa natomiast w Katowicach, Poznaniu i w Warszawie.

Zasoby mieszkaniowe danego miasta najlepiej oddaje liczba mieszkań na 1000 osób. Najwięcej mieszkań na 1000 osób było w Warszawie, Łodzi i Wrocławiu, najmniej w Suwałkach, Lesznie i Radomiu.

Scholaryzacja, inaczej wskaźnik względnej sprawności kształcenia – scholaryzacja brutto jest miarą powszechności nauczania i określa stosunek wszystkich uczących się na danym poziomie kształcenia do całej populacji osób będących w wieku  nominalnie przypisanym temu poziomowi. Największy wskaźnik scholaryzacji brutto był w Lesznie, Białymstoku i Poznaniu, najniższy w Bytomiu, Gdyni i Chorzowie.

Zanieczyszczenia pyłowe to zanieczyszczenia o rozdrobnieniu makroskopowym i koloidalnym, które negatywnie oddziałują na zdrowie człowieka i stan oraz jakość środowiska. Najwięcej zanieczyszczeń pyłowych emitowanych jest w Krakowie, Opolu i Warszawie, najmniej w Gorzowie Wielkopolskim, Toruniu i w Zielonej Górze.

Zanieczyszczenia gazowe, podobnie jak pyłowe, to substancje, które negatywnie wpływają na zdrowie człowieka. Najwięcej tego rodzaju zanieczyszczeń emitowanych jest w Szczecinie, Opolu i Warszawie, najmniej w Lesznie, Suwałkach i Bytomiu.

Udział parków, zieleńców i terenów zieleni osiedlowej w powierzchni ogółem jest procentowym odzwierciedleniem pokrycia powierzchni miast zielenią. Najzieleńszym miastem w Polsce jest Chorzów, ponad 20% powierzchni tego miasta pokrywają tereny zielone, następnie Rzeszów i Bydgoszcz. Najmniej zieleni jest w Zielonej Górze, Suwałkach i Szczecinie.

Liczba imprez masowych ogółem może określać rozwój kulturalny danego miasta. Najwięcej imprez masowych w 2020 roku było w Warszawie, Toruniu i Krakowie. Najmniej w Bytomiu, Radomiu i Chorzowie.

Analizując wybrane dane, możemy wskazać miasto, które najlepiej zaspokoi potrzeby danego człowieka czy rodziny.

Słownik

jakość życia
jakość życia

stopień zaspokojenia potrzeb materialnych i niematerialnych człowieka