Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Dryf genetyczny to zjawisko polegające na losowej zmianie częstości występowania allelualelleallelupopulacjipopulacjapopulacji. Najsilniej czynnik ten działa w populacjach małych (przypomnijmy sobie, że według prawa Hardy’ego i Weinberga jednym z istotnych warunków istnienia populacji nieewoluującej jest jej duża liczebność), co łatwo wytłumaczyć na przykładzie.

Załóżmy, że w bardzo dużym stadzie jeleni jest kilkanaście byków i łań o sierści wyraźnie jaśniejszej niż u pozostałych osobników. Nawet jeżeli jednemu z nich zdarzy się zginąć jeszcze przed wydaniem potomstwa, choćby wskutek prowadzonego przez człowieka odstrzału, to i tak w tej populacji częstość występowania allelu warunkującego jasną sierść prawdopodobnie się nie zmieni (jest wiele innych jasnych, które przekażą ten allel kolejnym pokoleniom). W przypadku jednak, gdy stado jest malutkie i żyje w nim tylko jeden młody, jasny byk, który pewnego dnia pada ofiarą rysia, to jeżeli nie zdążył on przekazać potomstwu swoich alleli, częstość tego warunkującego jasną sierść spada do zera.

bg‑green

Rodzaje dryfu genetycznego

R1DIGIp4zVlhi
Mapa myśli. Lista elementów:
  • Nazwa kategorii: Dryf genetyczny
    • Elementy należące do kategorii Dryf genetyczny
    • Nazwa kategorii: efekt wąskiego gardła (efekt szyjki od butelki)
    • Nazwa kategorii: efekt założyciela
    • Koniec elementów należących do kategorii Dryf genetyczny
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Pierwszym z mechanizmów prowadzących do zmiany udziału procentowego alleli recesywnych w populacji jest efekt wąskiego gardłaefekt wąskiego gardłaefekt wąskiego gardła lub inaczej efekt szyjki od butelki.

Znaczną część populacji tworzą osobniki o allelach dominujących. Osobniki z cechami recesywnymi stanowią niewielki jej procent. Populacja, która doświadczyła działania jakiegoś kataklizmu może ulec drastycznemu zmniejszeniu liczby osobników. W wyniku tego, udział procentowy osobników z cechami dominującymi i recesywnymi ulega zmianie, czyli zmienia się pula genowapula genowapula genowa danej populacji. W całej populacji może zwiększyć się udział procentowy osobników z allelami recesywnymi, które w wyniku późniejszej kopulacji przekazywane są osobnikom potomnym.

RoJzfUmvZPXvs1
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Przykłady kataklizmów prowadzących do pojawienia się efektu wąskiego gardła.
Źródło: Wikimedia Commons, PublicDomainPictures, Pixabay, licencja: CC BY-SA 2.0.

Spójrzmy na inny przykład skrajnego działania dryfu genetycznego, tzw. efekt założycielaefekt założycielaefekt założyciela przedstawiony na poniższej ilustracji.

RYngM2N3SY8RV1
Efekt założyciela, czyli skrajny dryf genetyczny na przykładzie muszki owocowej (Drosophila melanogaster).
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

U muszki owocowej czerwona barwa oczu dominuje nad białą. W puli genowejpula genowapuli genowej populacji macierzystej częstość występowania allelu recesywnego determinującego biały kolor oczu jest wyraźnie mniejsza niż częstość występowania allelu dominującego - oczy czerwone. Po przedostaniu się na wyspę białookiej samicy i białookiego samca (homozygoty recesywne) częstość allelu recesywnego wynosi 100%. Powstała w ten sposób nowa populacja muszki owocowej ma inny niż wyjściowa skład puli genowej.

Słownik

alelle
alelle

różne formy tego samego genu, zajmujące taką samą pozycję w danym chromosomie

efekt założyciela
efekt założyciela

wynik dryfu genetycznego, pojawiający się, gdy populacja powstaje z niewielu osobników założycieli (np. kolonizujących nowe, niezasiedlone, a izolowane od innych populacji obszary); genetyczne zróżnicowanie się grupy założycielskiej w stosunku do populacji macierzystej w wyniku przestrzennego oddzielenia się grupy osobników od reszty populacji

efekt wąskiego gardła
efekt wąskiego gardła

inaczej efekt szyjki od butelki; mechanizm dryfu genetycznego polegający na ograniczeniu puli genowej populacji w wyniku wyginięcia dużej grupy osobników na skutek kataklizmu (np. epidemia, pożar, powódź); procentowy udział osobników z cechami dominującymi i recesywnymi w populacji ulega zmianie, co może prowadzić do powstania nowego gatunku

populacja
populacja

grupa osobników tego samego gatunku, żyjących równocześnie w określonym środowisku lub obszarze i krzyżujących się między sobą; osobniki te wzajemnie na siebie oddziałują; interakcje ekologiczne i rozrodcze między osobnikami w jednej populacji są częstsze, niż interakcje z osobnikami innych populacji tego samego gatunku

pula genowa
pula genowa

suma alelli wszystkich genów zawartych w genotypach osobników tworzących jedną populację mendlowską, czyli taką, której osobniki swobodnie i losowo krzyżują się między sobą, zapewniając swobodny przepływ genów w populacji