Obecnie na świecie żyje blisko 7,6 miliarda osób. Zdecydowana większość zamieszkuje półkulę północną, pomiędzy 20Indeks górny o^o a 60Indeks górny o^o szerokości geograficznej północnej.

Na rozmieszczenie mieszkańców kuli ziemskiej wpływa wiele czynników, zarówno przyrodniczych, jak i pozaprzyrodniczych.

Czynniki przyrodnicze

• Wysokość nad poziomem morza – połowa ludności zasiedla tereny nizinne, z czego 80% ludności świata zamieszkuje tereny położone poniżej 500 m n.p.m., które stanowią zaledwie 16% powierzchni lądów. Co dwudziesty mieszkaniec Ziemi zamieszkuje tereny pow. 1000 m n.p.m. Obszary powyżej wysokości 5000 m n.p.m., ze względu na niskie ciśnienie i mały poziom tlenu w powietrzu, nie są zamieszkałe na stałe.

• Odległość od morza – obszary leżące blisko wybrzeży odznaczają się łagodnym klimatem morskim (niskie amplitudy temperatury powietrza oraz często wysokie opady), bardzo dobrą dostępnością komunikacyjną oraz dobrymi warunkami do rozwoju gospodarki i handlu. Około 50% ludności świata zamieszkuje pasy szerokości 200 kilometrów od wybrzeży.

• Warunki klimatyczne – łagodny klimat stwarza korzystne warunki dla rozwoju osadnictwa. Blisko 3/4 ludności świata mieszka w strefach klimatycznych podzwrotnikowej (głównie monsunowej i śródziemnomorskiej) i umiarkowanej (głównie klimat ciepły morski) ze średnią roczną temperaturą powietrza od 10°C do 20°C.

• Warunki glebowe – żyzne gleby sprzyjają gospodarce rolnej, dlatego występuje na tych obszarach duża gęstość zaludnienia.

• Dostęp do wody – woda jest najważniejszym czynnikiem, bez którego gospodarka i funkcjonowanie człowieka nie są możliwe. Dostęp do wody słodkiej umożliwia powstawanie osiedli ludzkich nawet w skrajnie niesprzyjającym klimacie (np. obszar doliny i delty Nilu w klimacie zwrotnikowym). Na pustyniach ludzie zakładają swoje osiedla tam, gdzie występują oazy. Rzeki wraz z jeziorami (np. jeziora w USA) wykorzystywane są jako drogi transportu śródlądowego. Obecnie jest to także bardzo ważne źródło energii elektrycznej, które wpływa na rozwój przemysłu (wodochłonnego).

• Budowa geologiczna i występowanie surowców mineralnych – występowanie złóż surowców mineralnych przyczyniło się do powstania wielkich okręgów przemysłowych.

Czynniki społeczno‑gospodarcze rozmieszczenia ludności

• Poziom rozwoju gospodarczego regionu – w miejscach o wysokim rozwoju gospodarczym występują duże skupiska ludzi zgromadzone w metropoliach.

• Poziom rozwoju rolnictwa, przemysłu i usług – w miejscach o dogodnych warunkach rolniczych, rozwoju przemysłu oraz usług występuje większa liczba ludności ze względu na miejsca pracy.

• Poziom bezrobocia i liczba miejsca pracy – tam, gdzie jest dużo miejsc pracy występuje większa gęstość zaludnienia.

• Poziom urbanizacji – w dużych miastach jest większa gęstość zaludnienia niż w małych miejscowościach, m.in. ze względu na miejsca pracy.

• Wielkość przyrostu naturalnego – bezpośrednio warunkuje gęstość zaludnienia.

• Zamożność społeczeństwa – warunkuje większe nagromadzenie ludności.

• Jakość życia – wysoka jakość życia warunkuje większe nagromadzenie ludności.

Czynniki polityczne i historyczne

• Sytuacja polityczna – niestabilna sytuacja polityczna przyczynia się do ubytku ludności.

• Konflikty zbrojne – przyczyniają się do emigracji ludności z danego regionu/ państwa.

• Ruch wędrówkowy ludności (odkrycia geograficzne) – przyczynia się do okresowej zmiany miejsca zamieszkania.

• Względy obronne – niedostępność terenu.

Najmniejszą gęstością zaludnieniagęstość zaludnienia gęstością zaludnienia odznaczają się obszary o skrajnie niekorzystnych warunkach naturalnych, gdzie rozwój biomasy pierwotnej (roślin) i życie zwierząt, a zatem również biologiczna egzystencja człowieka, natrafiają na trudne do przezwyciężenia bariery osadniczebariery osadniczebariery osadnicze – termiczną, świetlną, wodną i grawitacyjną (wysokościową).

Bariery osadnictwa

R9G3HB9AUYqUH

Zdjęcie przedstawia jezioro, które otacza pustynia. Dookoła jeziora rosną drzewa. Są zabudowania i widać ludzie. Do oazy prowadzi droga. Jadą nią samochody.

Biorąc pod uwagę aktualny stopień zasiedlenia i gospodarczego wykorzystania, obszary lądowe dzielimy na ekumenęekumenaekumenę, subekumenęsubekumenasubekumenę i anekumenęanekumenaanekumenę.

Ekumena to tereny stale zamieszkane i zagospodarowywane przez człowieka. Jej obszar na świecie ciągle się powiększa, głównie ze względu na konieczność wkraczania ludności na coraz mniej sprzyjające do zasiedlenia tereny. Proces ten możliwy jest za sprawą trwającego od XVIII wieku postępu technologicznego. Do ekumeny należy większa część lądów Ziemi, mniej więcej od 54° szerokości geograficznej południowej do 78° szerokości geograficznej północnej.

Subekumena to regiony, w których prowadzi się lokalnie wydobycie surowców mineralnych, a poza tym są one wykorzystywane przez sezonowo pojawiających się, często koczowniczych pasterzy i myśliwych. Subekumenami są: obszary pustynne (np. Sahara i pustynie Płw. Arabskiego i Azji Środkowej), część suchych stepów i półpustyń (np. centralnej Azji), obszary tundry i tajgi oraz obszary górskie (np. Himalaje czy Andy).

Anekumena - obszary bezludne, takie jak: Antarktyda (poza stacjami naukowymi), część wysp Arktyki, północne części Kanady, część powierzchni pustyń (poza oazami), obszary wysokogórskie. Rozwój gospodarczy wiąże się z ciągłym zagospodarowywaniem nowych terenów, przez co obszar anekumeny zmniejsza się.

RBuOLlPUY6iQF

Zdjęcie przedstawia pustynię. Na pierwszym planie są liczne wzniesienia przypominające fałdy. Teren jest pozbawiony jakiejkolwiek roślinności.

Słownik