PedogenezapedogenezaPedogeneza to sposób rozmnażania, który polega na powstawaniu nowych osobników z niezapłodnionej komórki jajowejkomórka jajowakomórki jajowej. Rozmnażanie drogą pedogenezy odbywa się bez udziału gamet męskich. Do takiego rozrodu zdolne są przede wszystkim stadia larwalne niektórych gatunków – to właśnie larwy wytwarzają komórki jajowe, z których bez udziału gamet męskich powstają organizmy potomne.

Pedogeneza nazywana jest również młodzieńczorództwem (paedogenesis) lub partenogenezą ( génesis „dziewica”,  parthénos „powstanie”). Do rozmnażania w stadium larwalnym zdolne są bowiem tylko samice. Samiec, by się rozmnażać, zawsze staje się osobnikiem dorosłym. Larwa, która produkowała jaja, też może przekształcić się  w postać docelową, czyli osobnika dorosłego.

NeotenianeoteniaNeotenia to zjawisko osiągania dojrzałości płciowej (zdolności do płciowego rozmnażania się) niektórych zwierząt w stadium larwalnym.

Neotenię można podzielić na:

Aksolotl, czyli larwa płaza ambystomy (salamandry) meksykańskiej, to najbardziej znany przykład neotenii zupełnej (powodowanej czynnikami wewnętrznymi). W wyniku wadliwego wydzielania tyroksyny przez tarczycę tych zwierząt, osobniki żyjące w naturze nie są zwykle zdolne do przeobrażenia się w postać dorosłą. Gatunek przetrwał jednak, ponieważ larwy płaza są zdolne do rozmnażania płciowego.

R15VmlaWMEKjK

Fotografia przedstawia aksolotla, czyli stadium rozwojowe ambystomy meksykańskiej. Osobnik na zdjęciu jest albinosem, ma podłużne, białe ciało z ogonem, dwie pary kończyn położonych symetrycznie po obu stronach ciała oraz płaską głowę. Na głowie widoczna jest para czarnych oczu, a po bokach głowy trzy pary charakterystycznych, wyglądających jak czułki pokryte rzęskami skrzeli w kolorze jasnoróżowym. Aksolotl znajduje się w przezroczystej wodzie, prawdopodobnie w akwarium, z jego lewej strony znajdują się zielone rośliny wodne.

RT9eIvOXTGXoW

Zdjęcie przedstawia aksolotla, czyli larwę ambystomy meksykańskiej żyjącą na wolności. Osobnik na zdjęciu jest ubarwiony typowo, na szaro – brunatny kolor. Ujęty jest od przodu, widać jego płaską głowę, pysk, parę czarnych oczu a po bokach głowy trzy pary charakterystycznych, wyglądających jak czułki pokryte rzęskami skrzeli w kolorze szarym.

Innymi organizmami wykazującymi neotenię zupełną są termitytermitytermity, które prowadzą życie społeczne, tzn. w ich populacji wyróżniamy króla, królową i robotnice. W pewnych warunkach robotnice zachowują swój młodociany wygląd, a jednocześnie osiągają dorosłą zdolność do rozrodu, więc mogą wspierać królową kolonii w pełnieniu funkcji reprodukcyjnych.

Zarówno pedogeneza, jak i neotenia pozwalają osobnikom na regulowanie liczebności populacji w zależności od warunków środowiska naturalnego. Mechanizmy te dają szansę na szybsze odbudowanie liczebności populacji w korzystnych warunkach środowiska, bez konieczności przechodzenia pełnego cyklu rozwojowego.

Słownik