Przeczytaj
Smog fotochemiczny
SmogSmog fotochemiczny występuje głównie w zanieczyszczonym powietrzu miejskim, w słoneczne (temperatura od około do około ), bezwietrzne dni, o wilgotności względnej poniżej . Powstaje głównie w miastach strefy podzwrotnikowej, w miesiącach letnich (na półkuli północnej – najczęściej od czerwca do września).
Do jego powstawania przyczyniają się głównie spaliny samochodowe i produkty spalania paliw. W wyniku reakcji fotochemicznych i chemicznych, zanieczyszczających powietrze tlenków azotu (), tlenków węgla ( i ) i lotnych węglowodorów, powstaje mieszanina związków silnie drażniących i reaktywnych (utleniaczy). Główne z nich to: ozon , nadtlenek wodoru, formaldehyd, acetalaldehyd oraz azotan nadtlenoacetylu (PAN, ).
Jakie dokładnie procesy zachodzą w ciągu dnia na danym obszarze, powodujące w efekcie zjawisko smogu fotochemicznego?
Miasta, w których stwierdzono najczęstsze powstawanie smogu typu fotochemicznego, to między innymi Los Angeles, które nadało mu nazwę, ale także: Meksyk, Ateny, Santiago, São Paulo, Kair, Pekin, Szanghaj i wiele innych. W ostatnich latach smog fotochemiczny pojawia się również w strefie umiarkowanej – w Polsce stwierdzono jego występowanie w Warszawie i Krakowie.
Skład atmosfery ziemskiej, czyli mieszaniny gazów otaczających Ziemię, jej gęstość i temperatura zmieniają się wraz z wysokością. Na tej podstawie wyróżnia się warstwy atmosfery. Najbliższa powierzchni Ziemi jest troposfera. Następnie wyróżnia się kolejno: stratosferę, mezosferę, termosferę i jonosferę. Troposfera jest najniższą warstwą atmosfery o składzie jednorodnym, w której zmieniać się może zawartość wody w granicach od
do . Działalność człowieka powoduje emisję do atmosfery różnych związków, głównie gazów, tj. , , oraz tlenków azotu. Emisja ta nie powoduje istotnej zmiany składu powietrza otaczającego powierzchnię Ziemi (troposfery), jest jednak przyczyną występujących lokalnie niekorzystnych zjawisk – smogu fotochemicznego, smogu siarkowego (londyńskiego) oraz kwaśnych deszczy.
Szkodliwe działanie smogu fotochemicznego
Wysokie stężenie związków, tworzących smog fotochemiczny w zanieczyszczonym powietrzu, powoduje głównie podrażnienie oczu i górnych dróg oddechowych, przyczyniając się do powstawania kaszlu oraz podrażnienia błon śluzowych. Innymi objawami zatrucia smogiem są bóle głowy, osłabienie systemu odpornościowego, a długofalowe oddziaływanie smogu na organizm człowieka zwiększa występowanie nowotworów. Ozon, jako silny utleniacz, przyspiesza również korozję metali. Tlenki azotu i inne związki tworzące smog fotochemiczny niszczą materiały, np.: włókna, gumę, także rośliny oraz biorą udział w tworzeniu kwaśnych deszczów.
Słownik
atom, cząsteczka lub jon, który zawiera co najmniej jeden niesparowany elektron; co zaznacza się we wzorze rodnika kropką umieszczoną w taki sposób, aby wskazać atom o największej gęstości elektronowej; rodniki są bardzo aktywne chemicznie
(ang. smoke + fog („dym” „mgła”) zjawisko polegające na nagłym i silnym zanieczyszczeniu przyziemnej warstwy powietrza na skutek lokalnych emisji gazów i pyłów w dużych ilościach, w specyficznych warunkach meteorologicznych i topograficznych
Bibliografia
Atkins P. Jones L., Chemia ogólna, Warszawa 2004, s. 258‑259.
Trzeciak A. M., Wstęp do chemii nieorganicznej środowiska, Wrocław 1995, s.13‑45.