Przeczytaj
Fitohormony a inne regulatory wzrostu roślin
Wśród regulatorów wzrostu i rozwojuregulatorów wzrostu i rozwoju na szczególną uwagę zasługują substancje zwane fitohormonamifitohormonami. Różnią się one od innych regulatorów dwiema cechami: są aktywne już w małych stężeniach i występują powszechnie.
Klasy fitohormonów
Poznano dotąd siedem klas fitohormonów. Każda z nich liczy od jednego do kilkudziesięciu związków. W ramach tej samej klasy występują substancje o bardzo zbliżonej budowie i niemal identycznej aktywności fizjologicznej.
Cechą fitohormonów jest to, że wszystkie wykazują działanie plejotropoweplejotropowe, czyli uczestniczą w regulacji wielu procesów fizjologicznych. Co więcej, w regulacji każdego procesu fizjologicznego bierze udział zespół fitohormonów (kompleks fitohormonalny), w którym niekiedy można wyróżnić fitohormony pełniące funkcję dominującą i fitohormony współdziałające. W zespole takim uczestniczą zarówno fitohormony stymulujące, jak i te hamujące przebieg danego procesu, dlatego mówimy o równowadze fitohormonalnej sterującej procesem.
Morfogeneza rośliny a fitohormony
Na fitohormonalną regulację morfogenezy roślinmorfogenezy roślin wpływ mają: miejsce syntezy, kierunek transportu oraz rozmieszczenie fitohormonów.
Przestrzenne, czasowe czy też ilościowe rozmieszczenie fitohormonów podlega podwójnej regulacji – ze strony genomu i środowiska zewnętrznego. Oznacza to, że fitohormony są ważnymi czynnikami pośredniczącymi w koordynacji procesów wzrostu i w odpowiedzi na bodźce środowiskowe.
Morfogeneza pędu
Między wzrostem wydłużeniowym pędu a jego przyrostem na grubość istnieje korelacja ujemna. Czynniki hamujące wydłużanie pędu (retardantyretardanty, kinetynakinetyna, etylen, kwas abscysynowy, światło) stymulują równocześnie jego grubienie.
Morfogeneza liścia
Różnicowanie tkanek przewodzących
Powstawanie korzeni bocznych i przybyszowych
Kiełkowanie
Kwitnienie
W indukcji procesu kwitnienia roślin biorą udział gibereliny, które jako jedyne fitohormony są w stanie zastąpić działanie pozostałych czynników indukujących kwitnienie (zastępują m.in. działanie światła lub niskiej temperatury).
W procesie kwitnienia zmienia się w roślinie nie tylko stężenie endogennych giberelin, lecz także ich rodzaj – u poszczególnych gatunków roślin proces ten zapoczątkowuje konkretna giberelina o określonym stężeniu. Na indukcję kwitnienia w warunkach hodowli wpływają również czas i miejsce zastosowania gibereliny: w przypadku roślin dnia krótkiego podana przed indukcją stymuluje kwitnienie, ale zastosowana tuż po indukcji działa na ten proces hamująco.
Dodatkowo tylko jedna spośród wielu giberelin obecnych w danej roślinie wykazuje aktywność. Pozostałe fitohormony z tej grupy to najczęściej nieaktywne ogniwa w łańcuchu biosyntezy lub produkty hamujące aktywną giberelinę.
Więcej na temat fitohormonów przeczytasz w e‑materiale Regulatory wzrostu i rozwoju roślinRegulatory wzrostu i rozwoju roślin.
Słownik
przebiegający od góry do dołu, np. transport asymilatów w roślinie z liści do korzeni
(gr. phytón – roślina; hormán – pobudzać) wytwarzane przez rośliny związki chemiczne regulujące ich wzrost i rozwój przez modyfikację przebiegu procesów metabolicznych
ruchowa reakcja wzrostowa organizmów na kierunkowe działanie światła; wzrost w kierunku źródła światła (np. pędów i ogonków liściowych) to fototropizm dodatni, natomiast wzrost w kierunku przeciwnym (np. korzeni) to fototropizm ujemny
tkanka twórcza regeneracyjna o dużych cienkościennych komórkach, powstająca na powierzchni zranienia roślin, głównie drzewiastych; ma duże znaczenie w gojeniu się ran, zrastaniu tkanek w miejscu szczepienia, ukorzenianiu sadzonek
miazga łykodrzewna; wtórna tkanka merystematyczna, której działalność powoduje wzrost korzeni i łodyg na grubość
jeden z fitohormonów roślinnych (pochodna adeniny), zaliczany do cytokinin; odpowiada za wzrost i podziały komórek oraz pobudzanie wielu procesów fizjologicznych (m.in. cytokinezę)
metoda hodowli komórek, tkanek, organów i całych organizmów na sztucznych podłożach (płynnych lub w postaci żelu), w sterylnych warunkach
IAA, pochodna tryptofanu; powszechnie występujący fitohormon, naturalny regulator wzrostu i rozwoju roślin, należący do auksyn
proces kształtowania się roślin lub ich organów; rozwój organizmu jest zdeterminowany genetycznie, ale pewne modyfikacje w kształtowaniu się rośliny mogą zachodzić także pod wpływem czynników zewnętrznych
zjawisko, w którym pojedynczy czynnik ma wpływ na dwie lub więcej odrębnych cech organizmu
syntetyczne związki chemiczne nazywane również antygiberelinami; wykazują przeciwstawne działanie w stosunku do giberelin – hamują wzrost elongacyjny pędu, dzięki czemu znajdują zastosowanie w hodowli roślin ozdobnych, służąc do uzyskiwania niskich osobników o dużych kwiatach
związki organiczne pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, które w niewielkich ilościach wpływają na procesy wzrostu i rozwoju rośliny (głównie pobudzają je lub hamują)
zmiany położenia całego organizmu roślinnego lub jego części; wyróżnia się ruchy zachodzące pod wpływem bodźca wewnętrznego lub środowiskowego, a także ruchy częściowo bądź całkowicie niezależne od bodźca (ruchy autonomiczne)
przekazywanie sygnałów w komórkach – łańcuch reakcji umożliwiających odpowiedź rośliny na sygnały pochodzące ze środowiska lub generowane w obrębie organizmu (sygnały wewnętrzne) prowadzące do zmian fizjologicznych, morfologicznych i rozwojowych w komórkach, tkankach i w całej roślinie w trakcie jej rozwoju osobniczego
(gr. áleuron – mąka) zewnętrzna warstwa bielma w nasionach traw, zawierająca aleuronowe ziarna oraz lipidy zapasowe
szczytowa część łodygi i korzenia zawierająca tkanki merystematyczne; odpowiada za wzrost łodygi i korzenia na długość; wierzchołek wzrostu pędu wytwarza ponadto zawiązki: pędów bocznych, kwiatów i liści