W rozwoju zarodkowym zwierząt trójwarstwowych występują trzy listki zarodkowe:

• ektoderma;

• mezoderma; 

• endoderma.

Wykształcenie mezodermy w toku ewolucji spowodowało rozwinięcie się nowych tkanek oraz narządów.

Do trójwarstwowców należą m.in.: płazińce, nicienie, pierścienice, stawonogi, mięczaki, szkarłupnie, krągłouste, ryby, płazy, gady, ptaki oraz ssaki.

R1XgkPH5vCSXx

Zdjęcie przedstawia ślimaka winniczka należącego do trójwarstwowców. Jest to największy europejski ślimak lądowy o kulistej muszli z 5 skrętami, barwy ciemnobrązowej, niewyraźnie paskowany. Noga ślimaka jest gruba i jasna, ciało żółto‑szarawe. Posiada wyraźnie zaznaczoną głowę z długimi rogami.

Więcej o różnicowaniu się mezodermy w e‑materiale: Sposoby różnicowania się mezodermy w różnych grupach zwierzątPD4G2muoSSposoby różnicowania się mezodermy w różnych grupach zwierząt.

Ostateczny otwór gębowy dorosłego zwierzęcia wtóroustego powstaje na przeciwnym końcu ciała niż pragęba, która przekształca się w otwór odbytowy lub zarasta. Jeżeli pragęba zarasta, otwór odbytowy powstaje obok.

Do wtóroustych należą:

• szkarłupnie (Echinodermata);

• strunowce (Chordata).

RDP2aU5tsw5C7

Zdjęcie przedstawia czerwoną, pięcioramienną rozgwiazdę. Jej ramiona są szerokie u podstawy, rozłożone promieniście. Od spodu jej ciało jest jaśniejsze. Rozgwiazda znajduje się w wodzie.

Zwierzęta pseudocelomatyczne nie mają wtórnej jamy ciała. Między endodermą a ektodermą występuje pierwotna jama ciała, która naśladuje funkcje celomy, ale nie jest w pełni otoczona mezodermą. Wypełnia ją płyn tworzący szkielet hydrauliczny.

Do zwierząt pseudocelomatycznych należą:

• wrotki (Rotifera);

• nicienie (Nematoda).

R1MqJc74crur5

Na fotografii znajduje się Habrotrocha rosa – przedstawiciel wrotków. Ma przezroczyste ciało w kształcie długiej rurki, wewnątrz którego widać żółte struktury. Na jednym końcu ciała znajduje się wyraźnie zaznaczony otwór gębowy.

U zwierząt celomatycznych w mezodermie występuje wtórna jama ciała - celoma. Do grupy tej należą:

• pierścienice (Annelida);

• stawonogi (Arthropoda);

• mięczaki (Mollusca);

• szkarłupnie (Echinodermata);

• kręgowce (Vertebrata);

RPrRk2yYTJRDx

Na fotografii znajduje się Phyllodoce lineata należący do wieloszczetów. Posiada on celomę, czyli wtórną jamę ciała - cienkościenny worek wciśnięty pomiędzy narządy. Zwierzę ma kolor czerwony, długie, prążkowane ciało oraz widoczną, półokrągłą jamę ustną zakończoną postrzępionym lejkiem. Widoczne są także małe, czarne oczka oraz wyrastające na ich wysokości symetrycznie trzy pary czułek.

Przez ciało zwierząt mających symetrię promienistą można poprowadzić wiele płaszczyzn symetrii.

Symetria promienista jest charakterystyczna dla zwierząt osiadłych oraz niektórych zwierząt planktonowych. Mają one wierzch i spód ciała. Na spodniej części znajdują się struktury umożliwiające przytwierdzone zwierzęcia do podłoża. Natomiast narządy służące do łowów oraz obrony występują w postaci wieńca na wierzchniej stronie ciała, ponieważ zarówno potencjalna ofiara, jak i napastnik mogą pojawić się z każdej strony, a zwierzęta te nie mają możliwości ani podążania za zdobyczą, ani ucieczki przed wrogiem.

Występuje u:

• parzydełkowców (Cnidaria);

• szkarłupni (Echinodermata).

U szkarłupni symetria promienista jest cechą wtórną, ponieważ w trakcie wczesnego rozwoju zarodkowego zwierzęta te wykazują symetrię dwuboczną.

R1Ev4zrDaNBMd

Fotografia przedstawia meduzę będącą formą życiową parzydełkowców znajdującą się w środowisku wodnym. Jest ona przezroczysta, w odcieniu jasnoniebieskim. Wykazuje symetrię promienistą – jej ciało ma kształt okrągły, a od środka do brzegów okręgu rozchodzą się promienie. Od środka jej ciała odchodzą też cztery łezkowate, symetryczne elementy.

Przez ciało zwierząt mających symetrię dwuboczną można poprowadzić jedną płaszczyznę symetrii.

Charakteryzuje je dwustronna (bilateralna) symetria budowy ciała. Prawa i lewa strona są prawie jednakowe. Ciało jest wydłużone w kierunku ruchu, co zmniejsza opór środowiska. Zwierzę ma wyodrębnioną część przednią z otworem gębowym, na której znajdują się narządy zmysłów i część tylną, często zaopatrzoną w ułatwiający pływanie ogon. Wyróżnia się również część grzbietową i część brzuszną. Na części brzusznej znajdują się narządy ruchu.

RKRhBDSnySFjj

Zdjęcie przedstawia motyla z gatunku danaid wędrowny. Motyl ma podzielone na segmenty czarne skrzydła, które w środku wypełnione są kolorem pomarańczowym, a na brzegach mają białe kropki. Wykazuje on symetrię dwuboczną, to znaczy jedno jego skrzydło jest odbiciem lustrzanym drugiego. Gdyby wzdłuż tułowia również rozrysowano osi symetrii, składałby się on również z dwóch bliźniaczych elementów przedstawionych w odbiciu lustrzanym.