Aktualność mitów

RjJEfuXA4zW2E1

Zdjęcie przedstawia postać siedzącego człowieka ze stożkowatym nakryciem głowy oraz nagim korpusem. W jednym ręku trzyma buławę, dłoń drugiej ręki ma lekko wyciągniętą do przodu z palcami skierowanymi ku górze. Na szyi ma szeroki naszyjnik oraz pagony na ramionach. Ubrany jest w bogato obszywane spodnie. Jedną nogę ma zgiętą w siadzie tureckim.

Niemal każda archaiczna społeczność wytworzyła uporządkowany system mitów. Zawierały one odpowiedzi na pytania o to, skąd wziął się świat, kto lub co nim rządzi, jakie jest miejsce człowieka na ziemi. Nie przypadkiem można dostrzec wiele podobieństw między mitami pochodzącymi z różnych kręgów kulturowych. ParalelizmyparalelizmParalelizmy są widoczne np. w opowieściach dotyczących najważniejszego – według danej społeczności – boga. Dla pogańskich Słowian był nim Perun (tj. „miotający piorunami”); Celtowie nazywali go Taranis (czyli „grzmiący”); MaorysimaorysiMaorysi czcili boga Iho („wyniesiony w górę”); Mongołowie modlili się do Tengri („niebo”). W wielu mitologiach pojawia się też motyw potopu jako kary zesłanej na ludzi. Biblijny Noe budował arkę, na której przetrwał ogromną ulewę. W podobny sposób uratował się król Ziusudra z mitów sumeryjskichSumerowiesumeryjskich oraz hinduski Manu, którego łodzią zaopiekował się bóg Wisznu, a także Ullusz, obecny w mitach HetytówHetyciHetytów. Najsłynniejsze dzieło Sumerów, czyli Poemat o GilgameszuPoemat o GilgameszuPoemat o Gilgameszu, również mówi o potopie jako efekcie gniewu bogów z powodu grzeszności ludzi. Natomiast w wierzeniach Greków Zeus ocalił tylko dwoje ludzi: Deukaliona i Pyrrę. Podobieństwa mitów mają źródło w zbieżnych reakcjach na wyzwania podstawowe dla ludzkiej egzystencji: chęć znalezienia swojego miejsca na ziemi, obawa przed ciemnością itp. Analogie w pytaniach znajdują odzwierciedlenie w odpowiedziach.

Carl Gustav Jung

Wśród funkcji pełnionych przez mity znajduje się również funkcja kulturotwórcza. Historie zawarte w mitologiach Greków i Rzymian są wciąż aktualne. Ich żywotność wynika m.in. z faktu, że utrwalono w nich archetypyarchetyparchetypy (prawzorce) i toposytopostoposy składające się na kanon wspólnych motywów obecnych w różnych kręgach kulturowych i w różnych czasach.

R1GijwQiG0pqJ

Na zdjęciu widzimy sześciu mężczyzn, trzech siedzi, pozostała trójka stoi za nimi. Wszyscy ubrani są w garnitury, białe koszule i krawaty. Dwóch siedzących z lewej to starsi mężczyźni, mają siwiejące brody i wąsy.

Uczonym, który wprowadził do nauki pojęcie archetypu, był Carl Gustav Jung. Żyjący w latach 1875–1961 szwajcarski psychiatra i psycholog przez wiele lat współpracował z twórcą psychoanalizy Sigmundem FreudemSigmund FreudSigmundem Freudem. Następnie Jung samodzielnie (niekiedy krytykując Freuda) rozwinął teorię psychologii głębi, która stała się podstawą psychologii analitycznej. To on rozpropagował takie terminy jak: „archetyp”, „ekstrawersja”, „introwersja”ekstrawersja, introwersja„ekstrawersja”, „introwersja” i „kompleks”.

Archetypy według Carla Gustava Junga

Mit i archetyp

Według Junga mit to forma przejawiania się archetypów. Te natomiast,

Według Junga w mitach przejawia się wspólna dla wszystkich ludzi (niezależnie od czasu i miejsca) forma psychiczna. Jej najważniejszym składnikiem są emocje, które zostają przedstawione w formie opowiadań o istotach nadprzyrodzonych, więc dotyczą transcendencjitranscendencjatranscendencji.

Mit i archetyp w literaturze

Rozważania Junga wpłynęły na rozumienie archetypu w badaniach literackich nad mitem. Według większości literaturoznawców mit może przejawiać się w różnych rodzajach i gatunkach literackich, nie ma przy tym jednej, kanonicznej formy (może różnić się w szczegółach niezmieniających podstawowego sensu opowieści), co wynika m.in. z tego, że wyrasta z tradycji ustnej. Treść mitu dotyczy istot nadprzyrodzonych, działających poza, a raczej przed udokumentowaną historią. Związki mitu z wierzeniami nie oznaczają przy tym, że może on być odtwarzany tylko w wyjątkowych okolicznościach i wymaga specjalnej, sakralnej obudowy w postaci obrzędów.

Słownik