Przeczytaj
Autonomiczne ruchy roślin
Ruchy autonomiczne są całkowicie lub częściowo niezależne od działania bodźców zewnętrznych. Najczęściej są wynikiem różnych procesów zachodzących w organizmie rośliny, które niejednokrotnie mają charakter rytmiczny.
Autonomiczne ruchy wzrostowe
Autonomiczne ruchy wzrostowe, nazywane nutacjami, zachodzą wskutek nierównomiernego wzrostu organów roślin. Wykonywane są przez wierzchołki młodych pędów, wąsy czepne lub inne części roślin. Są to ruchy kołowe lub wahadłowe, powodowane nierównomiernym wzrostem poszczególnych części organu. Ruchy takie mają zazwyczaj duże znaczenie dla rośliny, np. umożliwiają wąsom czepnymwąsom czepnym niektórych roślin odszukanie podpory. Nutacyjne ruchy szukające wykazują także niektóre rośliny pasożytnicze, np. siewki kanianki (Cuscuta) odnajdujące w ten sposób roślinę‑żywiciela, z której czerpią wodę i substancje organiczne.
Autonomiczne ruchy tugorowe
Autonomiczne ruchy turgorowe zachodzą wskutek zmian turgorowych i nazywane są nyktinastiami lub ruchami sennymi.
Nyktinastie dotyczą niektórych organów roślin (liści, płatków, pręcików). Wykazują one rytmikęrytmikę o charakterze autonomicznym mniej lub bardziej zależnym od zmian środowiskowych w cyklu dobowym.
Periodycznego funkcjonowania ruchów nyktinastycznych nie można sprowadzić tylko do reakcji rośliny na określone czynniki zewnętrzne. W wielu tego typu ruchach decydujący jest czynnik endogenny związany z metabolizmem rośliny oraz rytm endogenny, czasami względnie niezależny od czynników zewnętrznych. Najczęstszy jest endogenny ruch okołodobowy, zaś światło i temperatura są czynnikami kontrolującymi zmiany natężeń zachodzących procesów.
Przykładem nyktinastii jest składanie się liści złożonych u roślin motylkowatych, np. fasoli (Phaseolus), robinii akacjowej (Robinia pseudoacacia). Wieczorem blaszki liściowe zwijają się, a cały liść traci turgor i zwisa. Następnego ranka liść podnosi się i listki się odwijają. Mechanizm tych ruchów związany jest ze zmianami turgoru w komórkach poduszeczek umieszczonych przy podstawie lub na wierzchołku ogonków pierwszego i drugiego rzędu liści złożonych.
Ruchy senne nie są uzależnione od dobowego, 24‑godzinnego rytmu. Po umieszczeniu rośliny w stałym świetle lub w stałej ciemności, ruchy te wciąż zachodzą, jednak ich rytm skrócony jest do 23 godzin.
Ruchy mechaniczne o charakterze autonomicznym
Ruchy mechaniczne są przeważnie niezależne od działania czynników wewnętrznych i zewnętrznych, choć impulsem do ruchów mechanicznych może być np. dotknięcie rośliny. Do grupy tej zaliczyć można ruchy wynikające ze zjawisk kohezji, turgoru oraz higroskopijnych właściwości ścian komórkowych.
Słownik
organy czepne u roślin; nierozgałęzione lub rozgałeziające się, cienkie, wrażliwe na dotyk, pod wpływem bodźca mechanicznego (dotyku) owijające się dookoła mechanicznych podpór lub innych roślin
stan, w którym komórki oraz tkanki roślinne są wysycone wodą, co pozwala na utrzymanie kształtu, a także danej pozycji przez roślinę lub jej organy, które nie mają dobrze wykształconej tkanki wzmacniającej
(łac. cohaesio – stykanie się) wzajemne przyciąganie się cząsteczek tej samej substancji w wyniku oddziaływań międzycząsteczkowych, tzw. sił Van der Waalsa
biorytmy; cykliczne nasilanie się i zmniejszanie procesów życiowych organizmów, będące wyrazem ich przystosowania do zdarzeń w środowisku
włókienka utworzone z cząsteczek celulozy, budujące rusztowanie ściany komórkowej roślin, o kształcie nieregularnej sieci lub równoległych pasm; pomiędzy mikrofibrylami rozmieszczone są pozostałe składniki ściany