Przeczytaj
Autonomiczne ruchy roślin
Ruchy autonomiczne są całkowicie lub częściowo niezależne od działania bodźców zewnętrznych. Najczęściej są wynikiem różnych procesów zachodzących w organizmie rośliny, które niejednokrotnie mają charakter rytmiczny.
- Nazwa kategorii: [bold]Ruchy[/bold] [bold] autonomiczne[/bold] [bold] roślin[/bold]
- Nazwa kategorii: [bold]Autonomiczne ruchy wzrostowe[/bold]
- Nazwa kategorii: Nutacyjne ruchy szukające Koniec elementów należących do kategorii [bold]Autonomiczne ruchy wzrostowe[/bold]
- Nazwa kategorii: [bold]Autonomiczne ruchy turgorowe[/bold]
- Nazwa kategorii: Nyktinastie (ruchy senne) Koniec elementów należących do kategorii [bold]Autonomiczne ruchy turgorowe[/bold]
- Nazwa kategorii: [bold]Ruchy mechaniczne o charakterze autonomicznym[/bold]
- Nazwa kategorii: Ruchy kohezyjne
- Nazwa kategorii: Ruchy higroskopijne
- Nazwa kategorii: Ruchy eksplozyjne Koniec elementów należących do kategorii [bold]Ruchy mechaniczne o charakterze autonomicznym[/bold]
- Elementy należące do kategorii [bold]Ruchy[/bold]
[bold] autonomiczne[/bold]
[bold] roślin[/bold]
- Elementy należące do kategorii [bold]Autonomiczne ruchy
wzrostowe[/bold]
- Elementy należące do kategorii [bold]Autonomiczne ruchy
turgorowe[/bold]
- Elementy należące do kategorii [bold]Ruchy
mechaniczne
o charakterze
autonomicznym[/bold]
Autonomiczne ruchy wzrostowe
Autonomiczne ruchy wzrostowe, nazywane nutacjami, zachodzą wskutek nierównomiernego wzrostu organów roślin. Wykonywane są przez wierzchołki młodych pędów, wąsy czepne lub inne części roślin. Są to ruchy kołowe lub wahadłowe, powodowane nierównomiernym wzrostem poszczególnych części organu. Ruchy takie mają zazwyczaj duże znaczenie dla rośliny, np. umożliwiają wąsom czepnymwąsom czepnym niektórych roślin odszukanie podpory. Nutacyjne ruchy szukające wykazują także niektóre rośliny pasożytnicze, np. siewki kanianki (Cuscuta) odnajdujące w ten sposób roślinę‑żywiciela, z której czerpią wodę i substancje organiczne.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RmIeEtuSyONr8
Film nawiązujący do treści materiału. Przedstawia niewielką roślinę, która wyrosła z gleby. Obok z gleby wyrasta pojedyncza, nitkowata łodyga, która szuka żywiciela. Kiedy odnajduje małą roślinę owija się wokół niej ciaśniej i ciaśniej.
Autonomiczne ruchy tugorowe
Autonomiczne ruchy turgorowe zachodzą wskutek zmian turgorowych i nazywane są nyktinastiami lub ruchami sennymi.
Nyktinastie dotyczą niektórych organów roślin (liści, płatków, pręcików). Wykazują one rytmikęrytmikę o charakterze autonomicznym mniej lub bardziej zależnym od zmian środowiskowych w cyklu dobowym.
Periodycznego funkcjonowania ruchów nyktinastycznych nie można sprowadzić tylko do reakcji rośliny na określone czynniki zewnętrzne. W wielu tego typu ruchach decydujący jest czynnik endogenny związany z metabolizmem rośliny oraz rytm endogenny, czasami względnie niezależny od czynników zewnętrznych. Najczęstszy jest endogenny ruch okołodobowy, zaś światło i temperatura są czynnikami kontrolującymi zmiany natężeń zachodzących procesów.
Przykładem nyktinastii jest składanie się liści złożonych u roślin motylkowatych, np. fasoli (Phaseolus), robinii akacjowej (Robinia pseudoacacia). Wieczorem blaszki liściowe zwijają się, a cały liść traci turgor i zwisa. Następnego ranka liść podnosi się i listki się odwijają. Mechanizm tych ruchów związany jest ze zmianami turgoru w komórkach poduszeczek umieszczonych przy podstawie lub na wierzchołku ogonków pierwszego i drugiego rzędu liści złożonych.
Ruchy senne nie są uzależnione od dobowego, 24‑godzinnego rytmu. Po umieszczeniu rośliny w stałym świetle lub w stałej ciemności, ruchy te wciąż zachodzą, jednak ich rytm skrócony jest do 23 godzin.
Ruchy mechaniczne o charakterze autonomicznym
Ruchy mechaniczne są przeważnie niezależne od działania czynników wewnętrznych i zewnętrznych, choć impulsem do ruchów mechanicznych może być np. dotknięcie rośliny. Do grupy tej zaliczyć można ruchy wynikające ze zjawisk kohezji, turgoru oraz higroskopijnych właściwości ścian komórkowych.
Są wynikiem działania sił kohezjikohezji wody. Ruchy te są efektem postępującego, nierównomiernego wysuszania komórek, co powoduje powstawanie nierównomiernych zgrubień bądź zapadanie się komórek skutkujące ich kurczeniem. Ruchem kohezyjnym jest otwieranie zarodni mchów, zarodni paprotników i worków pyłkowych roślin nasiennych.
Powstają pod wpływem zmian wilgotności powietrza wskutek pęcznienia lub utraty wody przez ściany komórkowe, często nawet komórek martwych. Pęcznienie i utrata wody łączą się ze zmianami długości tej części ściany, która im podlega.
Jeśli zmiany są niejednakowe z różnych stron tej samej komórki lub w różnych komórkach danej tkanki, dochodzi do higroskopijnego wygięcia się. Odmienne zachowanie się przeciwległych stron ściany komórkowej jest następstwem różnego ułożenia się w nich mikrofibrylimikrofibryli celulozy. Mikrofibryle mogą się od siebie odsuwać albo się wydłużać. Różnice w budowie chemicznej ścian komórkowych poszczególnych komórek mogą warunkować różne ich zachowanie się w czasie pęcznienia, np. ściany zdrewniałe mają mniejszą zdolność pęcznienia.
Ruchy higroskopijne są odwracalne, jeśli tkanka nie zostanie podczas ruchu rozerwana. Spełniają one ważną rolę w rozsiewaniu zarodników, nasion i ziaren pyłku, co upodabnia je do ruchów kohezyjnych.
Ruchem higroskopijnym jest także otwieranie się fragmentów roślin, jak u widliczki łuskowatej (Selaginella lepidophylla), zwanej potocznie różą jerychońską, a także owoców niektórych roślin, np. pierwiosnka, sosny.
Występują jako wynik określonych napięć tkankowych. Zachodzą, gdy organ charakteryzuje się dużym turgorem, natomiast zawiera stabilną tkankę mechaniczną uniemożliwiającą dalsze pobieranie wody i wydłużanie się. Powstałe napięcie prowadzi do rozerwania organu (zarodni, pylników, owoców) w odpowiednim do tego miejscu z równoczesnym wyrzuceniem zawartości (zarodników, ziaren pyłku, nasion). Samo pęknięcie zachodzi spontanicznie, a bezpośrednim impulsem jest najlżejsze nawet dotknięcie. Ruchy te są ruchami nieodwracalnymi.
Słownik
organy czepne u roślin; nierozgałęzione lub rozgałeziające się, cienkie, wrażliwe na dotyk, pod wpływem bodźca mechanicznego (dotyku) owijające się dookoła mechanicznych podpór lub innych roślin
stan, w którym komórki oraz tkanki roślinne są wysycone wodą, co pozwala na utrzymanie kształtu, a także danej pozycji przez roślinę lub jej organy, które nie mają dobrze wykształconej tkanki wzmacniającej
(łac. cohaesio – stykanie się) wzajemne przyciąganie się cząsteczek tej samej substancji w wyniku oddziaływań międzycząsteczkowych, tzw. sił Van der Waalsa
biorytmy; cykliczne nasilanie się i zmniejszanie procesów życiowych organizmów, będące wyrazem ich przystosowania do zdarzeń w środowisku
włókienka utworzone z cząsteczek celulozy, budujące rusztowanie ściany komórkowej roślin, o kształcie nieregularnej sieci lub równoległych pasm; pomiędzy mikrofibrylami rozmieszczone są pozostałe składniki ściany