Przeczytaj
Świat po II wojnie światowej
Po zakończeniu działań zbrojnych i podziale terytorium Niemiec między zwycięskich aliantów zaczęła wzrastać nieufność w stosunkach pomiędzy niedawnymi sojusznikami. Zapoczątkował ją Józef Stalin, który w 1946 roku ogłosił wyższość systemu radzieckiego nad światem kapitalistycznym. Dało to początek nasilającej się kampanii antyzachodniej, w której imperializm zachodni uznano za wroga podobnego do faszyzmu.
W odpowiedzi Winston Churchill podczas wykładu w Fulton stwierdził, że trzeba zahamować ekspansję komunizmu.
Od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem w poprzek całego kontynentu zapadła żelazna kurtynażelazna kurtyna. Poza tą linią leżą wszystkie stolice starych państw Europy Środkowej i Wschodniej – leży strefa sowiecka.”
Źródło: Winston Churchill, 1946.
Sprawa Niemiec
Niemcy były podzielone na cztery strefy okupacyjne: amerykańską, brytyjską, francuską i rosyjską. Podobny los spotkał Berlin. Alianci mieli różne pomysły co do przyszłości swoich stref. Spowodowało to wzrost napięcia na linii zachód – wschód. Ostatecznie alianci zachodni połączyli swoje strefy okupacyjne, tworząc Trizonię. W odpowiedzi ZSRS w czerwcu 1948 roku rozpoczął blokadę Berlina Zachodniego, odcinając miasto od dostaw z zachodu. Do Berlina Zachodniego zostały utworzone mosty powietrzne, które utrzymywano przez rok. 21 września 1949 roku z Trizonii powstała Republika Federalna Niemiec ze stolicą w Bonn. ZSRS ze swojej strefy okupacyjnej 7 października 1949 roku utworzył Niemiecką Republikę Demokratyczną ze stolicą we wschodniej części Berlina.
Powstanie NATO
Naprężenie w stosunkach wschód – zachód wywołane sprawą Niemiec spowodowało obawę w Europie Zachodniej, że wybuchnie nowy konflikt. Stany Zjednoczone z Kanadą zaproponowały utworzenie paktu wojskowego z Europą Zachodnią. 4 kwietnia 1949 roku w Waszyngtonie doszło do podpisania Traktatu Północnoatlantyckiego, na mocy którego 24 sierpnia 1949 roku utworzono Pakt Północnoatlantycki NATO (ang. North Atlantic Treaty Organization)NATO (ang. North Atlantic Treaty Organization). Był to sojusz wojskowy, który miał bronić przed ekspansją komunizmu i agresją ze strony ZSRS i podległych mu państw satelickich.
Cele NATO
14‑punktowy Traktat Północnoatlantycki definiował najważniejsze zobowiązania sojuszników. Szczególne znaczenie miał artykuł 5 traktatu, który określał model zachowania się stron sojuszu na wypadek zbrojnej napaści na jednego z członków. Został on zastosowany po atakach terrorystycznych z 11 września 2001 roku.
Traktat północnoatlantyckiArtykuł 5. Strony zgadzają się, że zbrojna napaść na jedną lub więcej z nich w Europie lub Ameryce Północnej będzie uznana za napaść przeciwko nim wszystkim i dlatego zgadzają się, że jeżeli taka zbrojna napaść nastąpi, to każda z nich, w ramach wykonywania prawa do indywidualnej lub zbiorowej samoobrony, uznanego na mocy artykułu 51 Karty Narodów Zjednoczonych, udzieli pomocy Stronie lub Stronom napadniętym, podejmując niezwłocznie, samodzielnie, jak i w porozumieniu z innymi Stronami, działania, jakie uzna za konieczne, łącznie z użyciem siły zbrojnej, w celu przywrócenia i utrzymania bezpieczeństwa obszaru północnoatlantyckiego.
Źródło: Traktat północnoatlantycki.
-
Cele NATO
-
Zadania NATO
-
Obowiązkowe konsultacje państw członkowskich w razie konieczności przeciwdziałania zagrożeniu zewnętrznemu.
-
Ochrona wolności, wspólnego dziedzictwa i cywilizacji państw członkowskich.
-
Obowiązek udzielenia pomocy każdemu członkowi Sojuszu w przypadku napaści zbrojnej na jedno lub kilka państw członkowskich.
-
Ochrona zasad demokracji, wolności jednostki i praworządności.
-
Przez udzielenie pomocy rozumie się natychmiastowe podjęcie indywidualnej i w porozumieniu z pozostałymi członkami akcji, którą uzna się za konieczną, nie wyłączając użycia siły zbrojnej.
-
Popieranie stabilizacji i dobrobytu.
-
W stosunkach wzajemnych członkowie zobowiązani są przestrzegać Karty Narodów Zjednoczonych – powstrzymując się od groźby i przemocy, spory załatwiać pokojowo.
-
Połączenie wysiłku państw członkowskich w celu własnej obrony, zachowania pokoju i bezpieczeństwa.
Organy NATO
Misje zagraniczne Wojska Polskiego w ramach NATO i u boku USA
Układ Warszawski
Układ WarszawskiUkład Warszawski (oficjalna nazwa Układ o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej) został utworzony 14 maja 1955 roku w Warszawie jako sojusz polityczno‑wojskowy państw bloku wschodniego. Dominującą rolę odgrywał w nim ZSRS. Doktryna wojenna układu miała oficjalnie charakter obronny. W rzeczywistości był on przeciwwagą dla NATO, a zwłaszcza dla Stanów Zjednoczonych. Jedyną operacją Układu Warszawskiego była operacja „Dunaj”, przeprowadzona 21 sierpnia 1968 roku na terenie Czechosłowacji przeciwko „Praskiej Wiośnie”. Układ Warszawski został rozwiązany 1 lipca 1991 roku w Pradze. Było to konsekwencją przemian, jakie miały miejsce w Europie Środkowo‑Wschodniej po upadku komunizmu w 1989 roku.
- Nazwa kategorii: Członkowie Układu Warszawskiego
- Nazwa kategorii: Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich
- Nazwa kategorii: Ludowa Republika Albanii – zawiesiła współpracę w 1961 roku i wystąpiła z Układu 12 września 1968 roku
- Nazwa kategorii: Ludowa Republika Bułgarii
- Nazwa kategorii: Czechosłowacka Republika Socjalistyczna
- Nazwa kategorii: Polska Rzeczpospolita Ludowa
- Nazwa kategorii: Rumuńska Republika Ludowa
- Nazwa kategorii: Węgierska Republika Ludowa
- Nazwa kategorii: Niemiecka Republika Demokratyczna – w strukturach wojskowych od 1956 roku, wystąpiła z Układu 25 września 1990 roku Koniec elementów należących do kategorii Członkowie Układu Warszawskiego
- Elementy należące do kategorii Członkowie
Układu Warszawskiego
Słownik
zwana także doktryną „ograniczonej suwerenności”; przyjęta w 1968 roku doktryna radziecka, stwierdzająca, że w krajach Układu Warszawskiego obowiązuje ograniczenie suwerenności państw członkowskich na rzecz interesów wspólnoty socjalistycznej
NATO (ang. North Atlantic Treaty Organization) – układ wojskowy zawarty 4 kwietnia 1949 roku w celu obrony militarnej przed atakiem ze strony ZSRS przez USA, Kanadę i państwa zachodnioeuropejskie
oficjalna nazwa Układ o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej; ang. Warsaw Pact, ros. Договор о дружбе, сотрудничестве и взаимной помощи; sojusz polityczno‑wojskowy państw bloku wschodniego z dominującą rolą ZSRS; został zawarty w 1955 roku i istniał do 1991 roku
umowna nazwa trwającego w latach 1947–1991 stanu napięcia oraz rywalizacji ideologicznej, politycznej i militarnej pomiędzy blokiem wschodnim, czyli ZSRS i jego państwami satelickimi, a blokiem zachodnim, czyli państwami niekomunistycznymi skupionymi od 1949 roku w NATO
określenie porządku pojałtańskiego, które spopularyzował Winston Churchill 5 marca 1946 roku, podczas historycznego przemówienia w amerykańskim mieście Fulton w stanie Missouri; wygłosił tam zdanie o „żelaznej kurtynie” (ang. iron curtain), przebiegającej od Szczecina po Triest