Zmiana społeczna

Społeczeństwa zmieniają się. Stwierdzenie zmiany polega na wskazaniu stopnia modyfikacji, która dokonała się w określonym czasie w obrębie instytucji danego społeczeństwa.

Cztery zasadnicze czynniki będące źródłami zmiany społecznej:

Społeczeństwo polskie w okresie PRL i obecnie

Zmiany, jakie dokonały się w wyniku II wojny światowej na ziemiach państwa polskiego, były bezprecedensowe. Zmiana granic spowodowała, że duże zbiorowości Polaków pozostały poza granicami państwa polskiego na wschodzie. Akcje przesiedleńcze, w tym operacja „Wisła”, zmieniły strukturę narodowościową na tzw. Ziemiach Odzyskanych. Industrializacja pociągnęła za sobą masowe migracje ze wsi do miast. Przejmowanie przez państwo własności prywatnej spowodowało zmianę ładu społecznego. Zmiany organizacji politycznej i wprowadzenie realnego socjalizmu także odmieniły relacje społeczne.

Wskutek tych zmian powstało społeczeństwo w miarę jednorodne narodowościowo i religijnie, nastąpił przyrost liczby ludności zamieszkującej miasta, upowszechnienie oświaty, dostępu do służby zdrowia i świadczeń socjalnych. Z drugiej strony pozbawiono ludzi inicjatywy, gdyż państwo wiedziało najlepiej, co obywatele powinni robić.

Struktura społeczna w okresie PRL wyglądała z powyższych powodów następująco:

W roku 1989 rozpoczął się w Polsce i innych krajach Europy Środkowej proces transformacji ustrojowejtransformacja ustrojowatransformacji ustrojowej. Towarzyszyły mu przemiany polityczne, gospodarcze, a nawet kulturalne i mentalne. Zmianom tym towarzyszyły szybkie tempo oraz odrzucenie wszystkiego, co socjalistyczne, łącznie z modelem homo sovieticushomo sovieticushomo sovieticus. W okresie PRL po ukończeniu nauki człowiek otrzymywał nakaz pracy kierujący go do określonego zakładu, gdzie często pracował aż do emerytury. Cnotą była lojalność wobec swojej firmy. Po okresie transformacji to, co ma cechować dobrego pracownika, to „elastyczność”, „dyspozycyjność” i „mobilność”. Państwo nie podejmuje już decyzji za obywatela, ale pozwala mu działać i samemu prowadzić przedsiębiorstwo, o ile obywatel tego chce. Nie ma już centralnej siatki płac, pensja zależy od umiejętności, doświadczenia i wiedzy pracownika oraz jego zdolności negocjacyjnych. Zmieniona została struktura własności – z państwowej na prywatną. W wyniku tego doszło do zróżnicowania dochodów, co wpłynęło też na sytuację ekonomiczną i pozycję członków społeczeństwa. Pojawiły się także nowe instytucje społeczne i polityczne.

To wszystko wpłynęło na zmiany w strukturze społecznej.

Obecnie obejmuje ona:

• klasę wyższą – prezesi korporacji i dużych firm, menedżerowie najwyższego szczebla kierowania, politycy, osoby bardzo zamożne i cieszące się prestiżem społecznym;

• wyższą klasę średnią – specjaliści i eksperci, posiadający bardzo wysokie kwalifikacje i umiejętności ich wykorzystania;

• klasę średnią – przedsiębiorcy, przedstawiciele dawnej inteligencji, wykwalifikowani robotnicy; jest to klasa najbardziej zróżnicowana wewnętrznie i najliczebniejsza;

• klasę niższą – rolnicy posiadający niewielkie gospodarstwa rolne, niewykwalifikowani robotnicy, bezrobotni;

• podklasę – osoby postawione poza nawiasem społeczeństwa (bezdomni, osoby uzależnione, przestępcy itp.)

Słownik