bg‑pink

Bruzdkowanie i gastrulacja

Mitotyczne podziały zygoty to proces bruzdkowania. Podczas bruzdkowania nie następuje wzrost nowo powstałych komórek – blastomerówblastomerblastomerów. Na tym etapie rozwijający się zarodek nie zwiększa swojej masy i objętości.

RJ3nlYOd8Ba7M1
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
1
bg‑pink

Typy komórek jajowych a bruzdkowanie

Główny wpływ na przebieg bruzdkowaniabruzdkowaniebruzdkowania mają zawartość i rozmieszczenie żółtkażółtkożółtka w komórce jajowej.

bg‑azure

Zawartość żółtka w komórce jajowej

Z tego względu jaja możemy podzielić na:

RNwtMrIT9La3d1
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
bg‑azure

Rozmieszczenie żółtka w komórce jajowej

Kolejnym sposobem podziału komórek jajowych jest rozmieszczenie żółtkażółtkożółtka w jaju.

Jaja izolecytalne

W jajach izolecytalnych żółtko jest rozmieszczenie równomierne (jak u szkarłupni). 

Jaja anizolecytalne

W jajach anizolecytalnych rozmieszczenie żółtka jest nierównomierne. Jaja anizolecytalne możemy podzielić na:

  • centrolecytalne, z dużym, umieszczonym w centrum komórki żółtkiem;

  • telolecytalne, w których kula żółtkowa znajduje się na jednym biegunie komórki (wegetatywnym), a podziały zachodzą na biegunie zawierającym cytoplazmę (biegun animalny).

Rq9c1pnQlTWiR1
W jaju telolecytalnym żółtko jest umiejscowione na biegunie komórki zwanym wegetatywnym (odżywczym). Na drugim biegunie, zwanym animalnym (twórczym), znajdują się jądro komórki jajowej oraz cytoplazma.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑pink

Bruzdkowanie w różnych typach jaj

RLO9y3gIC0aeq
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
RkQ3cwSg1yN5V1
Ilustracja interaktywna przedstawia schemat prezentujący typy komórek jajowych. Wyróżnia się dwa takie typy: izolecytalne i anizolecytalne. Do komórek izolecytalnych zalicza się komórki alecytalne (u strzykw i większości ssaków), oligolecytalne (u jeżowca, lancetnika i ssaków łożyskowych, w tym człowieka), mezolecytalne (u ryb jesiotrowatych i płazów). Do komórek anizolecytalnych, polilecytalnych zalicza się komórki: telolecytalne (u głowonogów, ryb kostnoszkieletowych, płazów, gadów, ptaków, stekowców) oraz komórki centrolecytalne (u owadów). Ilustracje mieszczone na schemacie przedstawiają następujące komórki: 1. Komórkę alecytalną, która posiada bruzdkowanie całkowite równomierne – ilustracja przedstawia kulę, na której znajduje się równomiernie rozłożona siatka przypominająca rozłożenie równoleżników i południków na kuli ziemskiej. 2. Komórkę oligolecytalną, która posiada bruzdkowanie całkowite równomierne – ilustracja przedstawia kulę, na której znajduje się równomiernie rozłożona siatka przypominająca rozłożenie równoleżników i południków na kuli ziemskiej. 3. Komórkę mezolecytalną, która posiada bruzdkowanie całkowite nierównomierne – ilustracja przedstawia kulę, na której znajduje się nierównomiernie rozłożona siatka – na górze jest bardzo gęsta, na dole rzadka. 4. Komórkę telolecytalną, która posiada bruzdkowanie częściowe tarczowe – ilustracja przedstawia kulę, na górze której znajduje się równa siatka, jest jednak miejscami poprzerywana. 5. Komórkę centrocytalną, która posiada bruzdkowanie częściowe powierzchniowe – ilustracja przedstawia okrąg otoczony równomiernie komórkami.
Rodzaj bruzdkowania zależy od typu jaja.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

blastomer
blastomer

komórka powstająca podczas podziałów mitotycznych bruzdkującej zygoty

blastula
blastula

wczesne stadium rozwoju zarodkowego tkankowców powstałe w wyniku bruzdkowania; blastula ssaków łożyskowych (blastocysta) ma kształt pęcherzyka, którego ścianę tworzy jedna warstwa komórek (trofoblast); do światła blastocysty zwiesza się węzeł zarodkowy, z którego powstaje właściwy zarodek

bruzdkowanie
bruzdkowanie

pierwszy etap rozwoju zarodkowego polegający na wielokrotnych podziałach mitotycznych zapłodnionej komórki jajowej, przez co powstają coraz mniejsze komórki – blastomery; w wyniku bruzdkowania powstaje stadium rozwoju zarodkowego zwane blastulą

gastrulacja
gastrulacja

proces embriologiczny, w wyniku którego dochodzi do grupowania się komórek pełniących podobne funkcje w organizmie; w wyniku gastrulacji powstają listki zarodkowe

morula
morula

zaawansowane stadium bruzdkowania całkowitego (ok. 64 i 128 blastomerów), przypominające wyglądem owoc morwy

zapłodnienie
zapłodnienie

proces połączenia gamet (komórki jajowej i plemnika) prowadzący do powstania zygoty

żółtko
żółtko

substancja zapasowa komórki jajowej pozwalająca na wzrost i rozwój rosnącego zarodka