Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
bg‑orange

Wspólne cechy wszystkich korzeni

Cechy charakteryzujące wszystkie korzenie to brak liści oraz obecność merystemów wierzchołkowych.

bg‑orange

Systemy korzeniowe

Możemy wyróżnić dwa podstawowe systemy korzeniowe: charakterystyczny dla roślin jednoliściennych system wiązkowy oraz typowy dla roślin dwuliściennych system palowy.

System wiązkowy

Składa się z dużej liczby krótkich i drobnych korzeni przybyszowychkorzenie przybyszowekorzeni przybyszowych. Na szczycie każdego korzenia przybyszowego znajduje się merystem wierzchołkowy, umożliwiający wzrost tego organu w głąb gleby. Korzeń zarodkowy zwykle obumiera.

System palowy

System palowy składa się z korzenia głównego i odrastających od niego korzeni bocznych. Korzeń zarodkowy zostaje zachowany i przekształca się w korzeń główny.

RnYgKmL4WYQH21
Ilustracja przedstawia dwie rośliny. Widoczna jest część nadziemna oraz podziemna. Pierwszą z roślin jest mniszek lekarski. W części nadziemnej widocznych jest kilka łodyżek, na szczycie których znajdują się żółte, koszyczkowate kwiaty oraz lancetowate liście o poszarpanych brzegach. W części podziemnej widoczny jest jeden, prosty korzeń główny, od którego odchodzą mniejsze, korzenie boczne. To system palowy. Druga z roślin to kępka traw. W części nadziemnej widoczna jest gęsta kępka łodyżek. W części podziemnej widoczne są korzenie przybyszowe, czyli liczna grypa nitkowatych korzeni. To system wiązkowy.
Schemat przedstawiający dwa systemy korzeniowe: palowy i wiązkowy.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑orange

Strefy korzenia

Na całej długości korzenia można wyróżnić kilka stref.

R1aNN4bO1Jkny1
Ilustracja przedstawia strefy korzenia. Na rysunku widoczny jest korzeń główny wraz z licznymi, mniejszymi korzonkami wyrastającymi z korzenia głównego w jego górnej części. 1.
Stożek wzrostu znajduje się w najniższej części korzenia.
Szczyt korzenia zawiera merystem wierzchołkowy okryty czapeczką zbudowaną z komórek miękiszowych. Podczas przeciskania się korzenia przez glebę komórki czapeczki ulegają złuszczaniu i cały czas są zastępowane nowymi. Szczytowe komórki czapeczki zawierają w sobie amyloplasty z tzw. skrobią grawitacyjną. Opadając na dno komórki, wskazuje ona kierunek wzrostu korzenia. Komórki stożka wzrostu są cienkościenne, ze ścianami o pierwotnej budowie, słabo zwakuolizowane, z dużym jądrem komórkowym i niewykształconymi plastydami, które mają w nich postać proplastydów. Przyjmują formę ściśle upakowanych prostopadłościanów. Cały czas zachowują zdolność do podziałów., 2.
Strefa wydłużeniowa znajduje się za stożkiem wzrostu.
Kolejną strefą jest strefa wydłużeniowa (inaczej: elongacyjna), w której dochodzi do wydłużania komórek. Komórki tej strefy tracą właściwości podziałowe. Przyrastają na długość dzięki zwiększaniu turgoru i jednoczesnemu rozciąganiu ścian komórkowych. W strefie elongacyjnej rozpoczyna się różnicowanie tkanek korzenia., 3.
Strefa włośnikowa, to strefa, w której widoczne są już pierwsze krótkie korzenie boczne. Mają one formę włośników.
Strefa włośnikowa to strefa dojrzewania, nazywana strefą różnicowania. Następuje w niej dalszy rozwój komórek, które zaczynają się specjalizować do pełnienia ściśle określonych funkcji. Na powierzchni korzenia komórki ryzodermy wytwarzają palczaste wypustki – włośniki – zwiększające powierzchnię, którą roślina pobiera wodę z solami mineralnymi. W tej strefie może dochodzić do mikoryzy, czyli symbiozy korzenia z grzybami. Wydzielane są tu również rozmaite substancje, które mogą stymulować mikroorganizmy glebowe lub oddziaływać allelopatycznie na inne rośliny., 4.
Strefa korzeni bocznych to strefa, gdzie widoczne są już większe boczne korzenie.
Nad strefą włośnikową znajduje się strefa korzeni bocznych. Jest to strefa wyrośnięta, mogą być w niej magazynowane substancje zapasowe. Korzenie boczne wyrastają z perycyklu (okolnicy), mają własne stożki wzrostu i pozostałe strefy charakterystyczne dla korzenia głównego. Dodatkowo zwiększająca się powierzchnia korzeni bocznych stabilizuje roślinę w gruncie.
Strefy korzenia.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ciekawostka
R1P1E4YBqtUbR1
Drzewko bonsai – grab zwyczajny (Carpinus betulus).
Źródło: Prazak, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

U większości drzew występuje zależność pomiędzy powierzchnią rzutu poziomego korony a powierzchnią systemu korzeniowego. Zazwyczaj powierzchnie te są do siebie zbliżone (choć u niektórych gatunków, zwłaszcza w niekorzystnych warunkach glebowych, rozległość systemu korzeniowego może przekraczać powierzchnię korony). Co ciekawe, zmiana powierzchni systemu korzeniowego (np. przycinanie korzeni) może powodować analogiczną zmianę powierzchni korony. Zjawisko to jest wykorzystywane w hodowli drzewek bonsai. Przycinanie korzeni powoduje, że udaje się utrzymać w formie miniaturowej rośliny drzewa, które w naturze osiągnęłyby znaczne rozmiary.

Indeks górny Źródło: drzewa.nk4.netmark.pl; krzakowisko.pl. Indeks górny koniec

Słownik

allelopatia
allelopatia

wzajemne oddziaływania między roślinami lub roślinami a mikroorganizmami wywołane wydzielaniem różnego typu związków chemicznych do podłoża, wody i atmosfery; polega na hamowaniu lub pobudzaniu rozwoju i wzrostu gatunku podlegającego wpływowi allelopatycznemu

korzenie przybyszowe
korzenie przybyszowe

korzenie wyrastające wtórnie w dowolnych, nietypowych miejscach dojrzałych organów, np. z liści lub łodyg; u roślin jednoliściennych tworzą system wiązkowy

korzeń
korzeń

organ roślinny mocujący roślinę w podłożu, umożliwiający pobieranie z gleby wody i soli mineralnych

mikoryza
mikoryza

zjawisko symbiotycznego, niepasożytniczego współżycia grzybów z korzeniami roślin wyższych; oba organizmy czerpią korzyści z tej symbiozy (wzajemna wymiana substancji odżywczych); rozróżnia się: mikoryzę ektotroficzną (zewnętrzną), w której strzępki grzyba oplatają korzonki roślin, tworząc opilśń, endotroficzną (wewnętrzną), w której grzyb wnika do tkanek rośliny, oraz ektendotroficzną (mieszaną), w której grzyb jest obecny w tkankach rośliny oraz tworzy opilśń

perycykl
perycykl

okolnica; warstwa lub pokład komórek na powierzchni walca osiowego korzenia, pod endodermą; ma zdolności merystematyczne (twórcze): zapoczątkowuje miazgę łykodrzewną w sektorach pierwotnego drewna; w perycyklu tworzą się wierzchołki korzeni bocznych: zewnętrzne części rozrośniętego perycyklu tworzą miazgę korkotwórczą korzenia

rośliny dwuliścienne
rośliny dwuliścienne

grupa roślin okrytozalążkowych, u których w rozwijającym się zarodku powstają dwa liścienie

rośliny jednoliścienne
rośliny jednoliścienne

grupa roślin okrytozalążkowych, u których w rozwijającym się zarodku powstaje jeden liścień

turgor
turgor

ciśnienie turgorowe; stan wysycenia komórek i tkanek roślinnych wodą, umożliwiający utrzymanie kształtu i określonej pozycji przez roślinę lub niektóre jej organy, niemające dobrze wykształconej podtrzymującej tkanki mechanicznej; zależy od potencjału osmotycznego soku komórkowego oraz od własności fizykochemicznych ściany komórkowej

włośniki
włośniki

wyrostki skórki korzenia (ryzodermy) zwiększające jego powierzchnię chłonną