Pomocne w zrozumieniu tego e‑materiału będzie również zaznajomienie się z podziałem regionalnym Afryki, który został przyjęty przez Joint Research Centre, czyli przez specjalny zespół badawczy działający przy Komisji Europejskiej.
RVSm1mkfqA9Dv
Współczesne ruchy migracyjne z Afryki do Europy o uregulowanym i nieuregulowanym charakterze
Skalę ruchów migracyjnych obywateli Afryki do Europy możemy ocenić na podstawie danych Europejskiego Urzędu Statystycznego (Eurostatu). W latach 2008–2019 średnio każdego roku w kierunku Unii Europejskiej migrowało kilkaset tysięcy Afrykańczyków. Wśród nich znajdowały się:
osoby, które już przed przybyciem do Europy otrzymały pierwsze pozwolenie na pobyt lub wizę (tj. ich status był uregulowany). Taka sytuacja dotyczyła rokrocznie średnio około 400 tys. Afrykańczyków (wykres 1);
osoby, które w danym kraju UE‑28 złożyły pierwszy wniosek o ochronę międzynarodowąochrona międzynarodowaochronę międzynarodową, w tym o status uchodźcy. Ludzie ci nie mieli wówczas jeszcze udokumentowanego statusu, dlatego określa się ich jako nieudokumentowanych migrantów (pamiętaj, że w świetle prawa takie osoby nie popełniają przestępstwa). W tej grupie – co wynika ze sposobu prowadzenia statystyk przez Eurostat – znaleźli się także Afrykańczycy, którzy już ten azylazylazyl posiadali, a więc ich pobyt był uregulowany. Przeciętnie odnosiło się to do około 150 tys. Afrykańczyków (wykres 1).
R12MqIGew8jlQ
Łącznie w latach 2008–2019 56% przybyłych do UE‑28 Afrykańczyków posiadających zezwolenie na pobyt (wizę) w momencie przekroczenia granicy wspólnoty pochodziło z Afryki na południe od Sahary (Subsaharyjskiej) (patrz wykres 2). Z historycznej perspektywy mieszkańcy tej części Afryki nie stanowili największej grupy imigrantów w Europie. Jeszcze w 2010 roku wydano sumarycznie większą liczbę pierwszych zezwoleń na pobyt dla obywateli Afryki Północnej, a nie Afryki Subsaharyjskiej. Sytuacja ta zmieniła się na skutek dwóch zjawisk. Po pierwsze kraje europejskie zostały poważnie dotknięte skutkami kryzysu ekonomicznego z lat 2008–2009. W konsekwencji ich rządy ograniczyły powszechną legalizację pobytu Afrykańczyków z północy kontynentu (np. z Maroka czy Algierii). Obawiały się one, że nowi imigranci utrudnią i tak już ciężką sytuację na rynku pracy. Po drugie mniejsza niż wcześniej otwartość europejska na nowych przybyszów północnoafrykańskich wynikała z obawy, że wraz z tymi imigrantami – przeważnie Arabami i muzułmanami – na tereny europejskie przedostaną się fundamentaliści religijni (np. z Libii czy Tunezji), co doprowadzi do wzrostu zagrożenia atakami terrorystycznymi w UE. Pamiętajmy, że to właśnie w Afryce Północnej i Zachodniej terroryzm uległ intensyfikacji w związku z zawirowaniami wynikającymi z arabskiej wiosnyarabska wiosnaarabskiej wiosny z lat 2010–2012 w największym stopniu w skutek wojny domowej w Libii.
R1R3WD16gqDfb
R1MG2zXdYNbqn
Jeśli chodzi o nowych imigrantów o nieuregulowanym statusie, którzy przybyli do Europy w latach 2008–2019, to wśród nich również dominowali Afrykańczycy pochodzący z Afryki Subsaharyjskiej (aż 87%) (wykres 2 i 3). Nie było roku, w którym ich bezwzględna liczba byłaby niższa niż w przypadku Afrykańczyków z północy kontynentu. Gwałtowny wzrost ruchu migracyjnego zaobserwowano zwłaszcza w latach 2014–2016. Wielu Afrykańczyków nieposiadających zezwoleń na pobyt w Europie skorzystało wówczas ze zwiększonej możliwości nielegalnego przedostania się przez Morze Śródziemne na kontynent europejski. Taka sytuacja miała związek z rozpoczętym w owym czasie kryzysem, w trakcie którego do Europy przybywało ponad milion imigrantów z ogarniętych konfliktami zbrojnymi państw Azji Południowo Zachodniej (głównie z Syrii i Afganistanu). Największa liczba pierwszych wniosków o azyl (o status uchodźcystatus uchodźcystatus uchodźcy) złożona przez Afrykańczyków wpłynęła w 2016 roku, czyli rok po szczytowym momencie tego kryzysu. Był to rezultat wzmożonych działań podjętych przez służby graniczne i ratunkowe UE. Większe kontrole w punktach granicznych i na morzu unaoczniły skalę zjawiska. Nieznana jest liczba nieudokumentowanych imigrantów afrykańskich, którym udało się ominąć rejestr na granicach.
R1RZKbJn97NT7
Rokrocznie w latach 2008–2019 roku na najwyższym stopniu podium krajów afrykańskich z największą liczbą nowych, legalnych imigrantów w Europie znajdowało się Maroko, a więc państwo przynależne do Afryki Północnej (wykres 4).
Rw7y2Ea1VB9O5
Wśród afrykańskich imigrantów nieudokumentowanych, którzy złożyli w latach 2008–2019 pierwszy wniosek o azyl (o przyznanie statusu uchodźcy), znajdowały się dwie grupy (wykres 5):
osoby, które miały duże szanse na nadanie statusu uchodźcy, ponieważ w ich krajach pochodzenia toczyła się wojna domowa (Somalia) albo notorycznie były łamane podstawowe prawa człowieka (Erytrea);
osoby, które miały stosunkowo małe szanse na prawne rozpoznanie ich jako uchodźców. Jednak ubieganie się o azyl dawało im dostęp do ochrony uzupełniającejochrona uzupełniającaochrony uzupełniającej, a więc gwarantowało zakwaterowanie, opiekę zdrowotną i edukację. Do tej grupy należeli m.in. Nigeryjczycy.
Rcou2nY4jLNCd1
Słownik
arabska wiosna
arabska wiosna
masowe protesty społeczne i konflikty zbrojne w krajach arabskich (2010–2012); przyczyną ich wybuchu było niezadowolenie obywateli z warunków życiowych, bezrobocie, rosnące ceny żywności, a także korupcja i nepotyzm władz oraz ograniczanie swobód obywatelskich przez autokratyczne reżimy Indeks dolny Źródło: pl.wikipedia.org, [online], dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Arabska_wiosna Indeks dolny koniecŹródło: pl.wikipedia.org, [online], dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Arabska_wiosna
azyl
azyl
forma ochrony udzielana cudzoziemcom w sytuacji, gdy jest to niezbędne do zapewnienia im bezpieczeństwa; ochrona taka ma charakter polityczny, w praktyce nie jest stosowana w Polsce; w świetle polskiego prawa azyl nie jest tym samym, co status uchodźcy, jednak w terminologii międzynarodowej pojęcia „status uchodźcy” i „azyl” najczęściej oznaczają to samo Indeks dolny Źródło: uchodzcy.info, [online], dostępny w internecie: http://uchodzcy.info/infos/pojecia‑i-definicje/ Indeks dolny koniecŹródło: uchodzcy.info, [online], dostępny w internecie: http://uchodzcy.info/infos/pojecia‑i-definicje/
ochrona międzynarodowa
ochrona międzynarodowa
instytucja prawna, której udzielenie oznacza dla cudzoziemca uzyskanie prawa do pozostania w kraju, do którego przybył, uciekając przed prześladowaniami, innymi represjami (takimi jak tortury, nieludzkie lub poniżające traktowanie) albo wojną; w prawie polskim i europejskim wyodrębnia się dwie formy ochrony międzynarodowej: status uchodźcy oraz ochronę uzupełniającą; można powiedzieć, że ochrona międzynarodowa to zbiorcza nazwa statusu uchodźcy i ochrony uzupełniającej Indeks dolny Źródło: uchodzcy.info, [online], dostępny w internecie: http://uchodzcy.info/infos/pojecia‑i-definicje/ Indeks dolny koniecŹródło: uchodzcy.info, [online], dostępny w internecie: http://uchodzcy.info/infos/pojecia‑i-definicje/
ochrona uzupełniająca
ochrona uzupełniająca
wprowadzona w Polsce w 2008 roku forma ochrony międzynarodowej dla osób, które nie otrzymały statusu uchodźcy, jednak wobec których zachodzą przesłanki udzielenia ochrony; ochrona uzupełniająca jest przyznawana w sytuacji, gdy powrót do kraju pochodzenia może narazić osobę na rzeczywiste ryzyko doznania poważnej krzywdy – m.in. nieludzkie bądź poniżające traktowanie, tortury albo znalezienie się na obszarze, na którym toczy się konflikt zbrojny Indeks dolny Źródło: uchodzcy.info, [online], dostępny w internecie: http://uchodzcy.info/infos/pojecia‑i-definicje/ Indeks dolny koniecŹródło: uchodzcy.info, [online], dostępny w internecie: http://uchodzcy.info/infos/pojecia‑i-definicje/
status uchodźcy
status uchodźcy
forma ochrony międzynarodowej przyznawana osobie, która spełnia przesłanki do uznania jej za uchodźcę; uchodźcą jest osoba, która na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu swojej rasy, religii, narodowości, przekonań politycznych lub przynależności do określonej grupy społecznej, zmuszona była opuścić kraj pochodzenia oraz która z powodu tych obaw nie może lub nie chce korzystać z ochrony swojego kraju; zgodnie z polskim prawem status uchodźcy nadawany jest bezterminowo, a osoba, która go uzyskała, może korzystać z większości praw socjalnych przysługujących obywatelom polskim; posiadanie statusu uchodźcy pozwala ubiegać się w przyszłości o zezwolenie na pobyt stały, a następnie – o obywatelstwo polskie Indeks dolny Źródło: uchodzcy.info, [online], dostępny w internecie: http://uchodzcy.info/infos/pojecia‑i-definicje/ Indeks dolny koniecŹródło: uchodzcy.info, [online], dostępny w internecie: http://uchodzcy.info/infos/pojecia‑i-definicje/