Przeczytaj
Recepcja
Twórczość Nietzschego spotkała się z olbrzymim odzewem – trudno wyobrazić sobie współczesną kulturę i cywilizację bez wpływu, jaki wywarł ten niemiecki filozof.
Nietzsche: biografia myśliZa czasów Nietzschego mieszczańska młodzież chciała jeszcze wyglądać staro. Młodzieńczy wiek był wówczas niekorzystny dla kariery. Zalecano środki przyspieszające zarost brody, a okulary uchodziły za symbol statusu. Naśladowano ojców […], dorastających młodzieńców wciskano w surduty i uczono statecznego chodu. […] Teraz jednak „życie” nabrało porywającej
i dynamicznej jakości, tak jak sama młodzieńczość. „Młodość” nie jest już skazą, którą należy ukrywać. Przeciwnie, to starzy ludzie muszą się teraz usprawiedliwiać […].
Wzmożone zainteresowanie twórczością Nietzschego zaczęło się tuż po jego załamaniu nerwowym. Pojawiły się plotki o szaleństwie autora Tako rzecze Zaratustra. W duchu postromantycznym zainteresowano się pracami szalonego filozofa, spodziewając się różnych sensacji. W tym pierwszym okresie mało kto starał się zrozumieć Nietzschego – raczej interesowano się nim jako dziwakiem, szaleńcem. Nie lepiej było później, kiedy zaczęto niesłusznie mówić o nim jako o ideologu nazizmu. Po II wojnie światowej przez jakiś czas pisma Nietzschego objęte były hasłem denazyfikacjidenazyfikacji, na czym dalszego uszczerbku doznało rzetelne badanie jego spuścizny.
Pomimo tych przeszkód oddziaływanie Nietzschego w kulturze zachodniej było coraz wyraźniejsze, do tego stopnia, że dzisiaj trudno wskazać bardziej wpływowego filozofa. Nietzsche przyczynił się przede wszystkim do zwrotu filozofii w stronę życia jako czegoś przerastającego rozum, przełamującego schematy, spontanicznego. Nietzscheańska krytyka schematyzmu, postulat przełamywania konwencji, teoria autonomii sztuki, twierdzenie, że kieruje się ona inną logiką i innymi zasadami niż rozum czy moralność, silnie wpłynęły na nowe prądy w sztuce, takie jak: symbolizm, secesja, ekspresjonizm czy dadaizm.
Czy nam się to podoba, czy nie poglądy i język Nietzschego przeniknęły do naszego codziennego życia. Kiedy dzisiaj ktoś powołuje się na autentyzm, konieczność posiadania własnego stylu, kiedy kwestionuje tradycyjne normy moralne, głosi prawo do życia po swojemu, pełną piersią i z rozmachem, nawet z ryzykiem – pośrednio odwołuje się do poglądów Nietzschego. Kto z nas nie słyszał o haśle: Co cię nie zabije, to cię wzmocni
? Jego autorem jest właśnie Friedrich Nietzsche.
Słownik
(de‑nazi- + łac. facio – czynię) działania podjęte po II wojnie światowej w celu oczyszczenia życia politycznego, społecznego i kulturalnego w Niemczech z nazizmu
(fr. existentialisme < łac. existere z ex – na zewnątrz + sistere – stać, znajdować się) współczesny kierunek filozoficzny (oraz zjawisko kulturowe), które za główny przedmiot filozofii uznaje indywidualną egzystencję człowieka, zaś jej główny problem – miejsce i rolę człowieka w świecie; człowiek według egzystencjalizmu jest wolny (od społecznych i historycznych uwarunkowań) w ustanawianiu sensu własnego istnienia oraz wyalienowany; alienacja ta wynika z fundamentalnego pęknięcia rzeczywistości na świadomość i świat rzeczy; przedstawiciele, m.in.: Martin Heidegger, Jean‑Paul Sartre, Simone de Bevoir, Albert Camus
(gr. hermeneutikos – dotyczący objaśniania) jeden ze sposobów analizy, badania i interpretacji tekstu; ma znaczenie filologiczne i filozoficzne
w filozofii Nietzschego: osobnik władczy, bezwzględny, którego nie obowiązują powszechne normy etyczne; nadczłowiek to nieosiągalny ideał, wolny od wszelkich ograniczeń, tak wewnętrznych, jak i zewnętrznych; istota, która świadomie kieruje się wolą mocy, radością istnienia, jest wzniosła i wyrafinowana, rozwija wszystkie swoje instynkty, nawet te najbardziej subtelne
(łac. post – po + fr. moderne – nowoczesność) nurt w sztuce, literaturze i filozofii końca XX w., stanowiący krytykę nowoczesnej cywilizacji opartej na idei racjonalnego i jednolitego porządku istniejącego w świecie; odwołując się do końca historii, dokonuje krytycznego oglądu tradycji (wielkie narracje ideowe przeszłości, kanony sztuki), która uwarunkowała ludzkie myślenie i poczucie estetyki
(gr. psyche – dusza + analysis – rozkładanie, rozbiór) kierunek w psychologii XX w. wyjaśniający funkcjonowanie i rozwój osobowości człowieka działaniem nieświadomych instynktów, popędów i dążeń pozostających we wzajemnym konflikcie