Pojęcie „wegetarianizm” pochodzi od łacińskich słów vegetablis – roślinny i vegetare – rosnąć, rozwijać się. Styl odżywiania, nazywany kiedyś jarskim, polega na wyłączeniu z diety mięsa, ryb i wszystkich lub tylko niektórych produktów pochodzenia zwierzęcego. Dieta wegetarianina (jarosza) opiera się głównie na pokarmach pochodzenia roślinnego: roślinach zbożowych, strączkowych, okopowych i oleistych oraz warzywach, owocach, grzybach i orzechach, a także glonach.

WegetarianizmwegetarianizmWegetarianizm nie jest jednorodnym sposobem odżywiania się. Znanych jest wiele odmian diet wegetariańskich, mniej lub bardziej rygorystycznych. Podstawowym kryterium ich podziału są grupy produktów spożywczych, które wchodzą w skład pożywienia.

Wegetarianizm zyskuje dużą popularność jako jeden z elementów zdrowego stylu życia. Zaletą wegetariańskiego odżywiania jest duża podaż witamin, w szczególności A, B i C oraz składników mineralnych. Dieta jaroszy zawiera ograniczoną ilość nasyconych kwasów tłuszczowych, co przekłada się na brak lub małą zawartość cholesterolu w pożywieniu. Dzięki temu u osób stosujących tę dietę stwierdza się rzadsze występowanie choroby niedokrwiennej serca i nadciśnienia tętniczego.

Duża zawartość błonnika pokarmowego zapobiega powstawaniu chorób jelita grubego oraz jego nowotworów dzięki pobudzaniu perystaltyki jelit. Stronienie od mięsa ogranicza możliwość zakażenia pasożytami oraz zatrucia bakterią Salmonella. Wegetarianie nie narażają się także na niekorzystny wpływ antybiotyków i leków weterynaryjnych, zawartych w mięsie.

Jednak wegetarianizm, a zwłaszcza radykalne jego odmiany, to również brak lub niedobór składników odżywczych, takich jak kwasy tłuszczowe omega‑3, witaminy BIndeks dolny 12₁₂ i D, wapń, magnez, żelazo i cynk. Niedostateczna ich podaż może prowadzić do zaburzeń funkcjonowania organizmu lub chorób. I tak np. niedobór żelaza, witaminy  BIndeks dolny 12₁₂ i kwasu foliowego może wywołać niedokrwistość. Niedobory wapnia wpływają niekorzystnie na układ kostny. U ludzi dorosłych są najczęściej przyczyną osteomalacjiosteomalacjaosteomalacji, u starszych – osteoporozyosteoporozaosteoporozy, natomiast u dzieci – krzywicykrzywicakrzywicy. Osoby, stosujące dietę wegetariańską, powinny brać pod uwagę konieczność jej suplementowania lub wzbogacania potraw o brakujące składniki. Częściej niż osoby odżywiające się w tradycyjny sposób powinny też korzystać z kąpieli słonecznych.

Dobrze skomponowany jadłospis w diecie wegetariańskiej pozwala zapobiec niedoborom składników mineralnych i witamin. We wdrażaniu tego sposobu odżywiania pomocne są wegetariańskie piramidy żywienia, które określają rodzaj i częstotliwość spożywania pokarmów w ilości odpowiedniej dla zachowania zdrowia.

Na dole piramidy znajdują się szczególnie zalecane produkty, takie jak woda, warzywa, owoce i produkty pełnoziarniste. Produkty mleczne, jaja, słodycze, przekąski tworzą wierzchołek piramidy i powinny być spożywane w mniejszych ilościach lub, w zależności od indywidualnego przekonania, nawet całkowicie wyeliminowane. Niektóre piramidy sugerują też dodatkowe zalecenia, np. konieczność korzystania z kąpieli słonecznych i aktywność fizyczną.

Wegetarianizm jako sposób żywienia jest znany od stuleci, jednak znaczną popularność zyskał dopiero w ostatnich dekadach. Obecnie następuje stały wzrost zainteresowania tym modelem żywienia. Wegetarianizm stanowi jedną z metod profilaktyki chorób cywilizacyjnych i przedwczesnego starzenia się. Nie wszyscy jednak praktykują wegetarianizm jedynie z powodów zdrowotnych. Dla wielu ludzi to element proekologicznej filozofii życiowej. Wybierają oni taki styl życia, przeciwstawiając się nieetycznym sposobom traktowania zwierząt. Inni są wegetarianami z pobudek kulturowych czy religijnych.

Indeks górny Źródło: Vesanto Melina, Winston Craig, Susan Levin, Position of the Academy of Nutrition and Dietetics: Vegetarian Diets, J Acad Nutr Diet, 2016. Indeks górny koniec^{Źródło: Vesanto Melina, Winston Craig, Susan Levin, Position of the Academy of Nutrition and Dietetics: Vegetarian Diets, J Acad Nutr Diet, 2016.}

Słownik