Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
bg‑azure

Słowiańskie, germańskie, romańskie...

Szacuje się, że na świecie używa się około 7 tysięcy językówjęzykjęzyków i dialektów należących do mniej więcej 30 różnych rodzin językowychrodzina językowarodzin językowych. Stanowią one zgrupowania języków mających wspólne cechy i wywodzących się ze wspólnego prajęzyka. Najbardziej rozpowszechnioną jest rodzina indoeuropejska. Posługuje się nią ok. 4,2 mld ludności planety. Wywodzi się ona ze wspólnego języka praindoeuropejskiego, którym około 6 000 lat p.n.e. mówiły ludy koczownicze zamieszkujące obszary między środkową Azją a Ukrainą. Językami indoeuropejskimi posługuje się obecnie większość Europejczyków, Amerykanów i Australijczyków, a także mieszkańcy południowej i południowo‑zachodniej Azji. Wśród tej rodziny wyróżnia się wiele podrodzinpodrodzina językowapodrodzin, m.in. germańską, słowiańską, romańską i indoirańską. Te z kolei dzielą się na grupy językowe, np. zachodniosłowiańską czy północnogermańską. W grupach językowychgrupa językowa grupach językowych wyróżnia się osobne języki, np. polski, niemiecki itd. Czasami spotyka się opracowania, w których rodziny językowe dzielą się bezpośrednio na grupy językowe, np. grupa języków germańskich, grupa języków słowiańskich. Poniżej przedstawiono bardzo uproszczony podział wybranych rodzin językowych, bez uwzględnienia bardzo skomplikowanej struktury pionowej.

REM3uh8BmiGCJ1
Zasięg języków indoeuropejskich
Źródło: wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.

Pisaną formą mowy jest alfabet, a jego najpopularniejszym reprezentantem jest alfabet łaciński, który obowiązuje m.in w Europie (z wyłączeniem Europy Wschodniej i Grecji). Wśród alfabetów na całym świecie wyróżniamy m.in alfabet grecki (Grecja), cyrylicę (Rosja, Ukraina, Białoruś, Serbia, Macedonia i Bułgaria), alfabet hebrajski (np. w Izraelu), alfabet chiński (Chiny), alfabet japoński (Japonia).

RlBncLmSh6BdR1
Zasięg geograficzny występowania poszczególnych alfabetów na świecie
Źródło: wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
ROZgOX24G4Cyd1
Mapa myśli. Lista elementów:
  • Nazwa kategorii: PODZIAŁ WYBRANYCH [br]RODZIN JĘZYKOWYCH
    • Elementy należące do kategorii PODZIAŁ WYBRANYCH [br]RODZIN JĘZYKOWYCH
    • Nazwa kategorii: rodzina języków [br]indoeuropej[br]-skich
      • Elementy należące do kategorii rodzina języków [br]indoeuropej[br]-skich
      • Nazwa kategorii: podrodzina [br]germańska
        • Elementy należące do kategorii podrodzina [br]germańska
        • Nazwa kategorii: grupa języków [br]północno-[br]germańskich{value=20}
          • Elementy należące do kategorii grupa języków [br]północno-[br]germańskich{value=20}
          • Nazwa kategorii: szwedzki
          • Nazwa kategorii: norweski
          • Nazwa kategorii: duński
          • Nazwa kategorii: fryzyjski
          • Koniec elementów należących do kategorii grupa języków [br]północno-[br]germańskich{value=20}
        • Nazwa kategorii: grupa języków[br] zachodnio-[br]germańskich{value=20}
          • Elementy należące do kategorii grupa języków[br] zachodnio-[br]germańskich{value=20}
          • Nazwa kategorii: niemiecki
          • Nazwa kategorii: niderlandzki
          • Nazwa kategorii: angielski
          • Nazwa kategorii: flamandzki
          • Nazwa kategorii: fryzyjski
          • Koniec elementów należących do kategorii grupa języków[br] zachodnio-[br]germańskich{value=20}
          Koniec elementów należących do kategorii podrodzina [br]germańska
      • Nazwa kategorii: podrodzina [br]słowiańska
        • Elementy należące do kategorii podrodzina [br]słowiańska
        • Nazwa kategorii: grupa języków [br]zachodnio-[br]słowiańskich{value=20}
          • Elementy należące do kategorii grupa języków [br]zachodnio-[br]słowiańskich{value=20}
          • Nazwa kategorii: polski
          • Nazwa kategorii: czeski
          • Nazwa kategorii: słowacki
          • Koniec elementów należących do kategorii grupa języków [br]zachodnio-[br]słowiańskich{value=20}
        • Nazwa kategorii: grupa języków [br]wschodnio-[br]słowiańskich{value=20}
          • Elementy należące do kategorii grupa języków [br]wschodnio-[br]słowiańskich{value=20}
          • Nazwa kategorii: rosyjski
          • Nazwa kategorii: białoruski
          • Nazwa kategorii: ukraiński
          • Koniec elementów należących do kategorii grupa języków [br]wschodnio-[br]słowiańskich{value=20}
        • Nazwa kategorii: grupa języków[br] południowo-[br]słowiańskich{value=20}
          • Elementy należące do kategorii grupa języków[br] południowo-[br]słowiańskich{value=20}
          • Nazwa kategorii: serbski
          • Nazwa kategorii: chorwacki
          • Nazwa kategorii: słoweński
          • Nazwa kategorii: bułgarski
          • Nazwa kategorii: macedoński
          • Koniec elementów należących do kategorii grupa języków[br] południowo-[br]słowiańskich{value=20}
          Koniec elementów należących do kategorii podrodzina [br]słowiańska
      • Nazwa kategorii: podrodzina[br] romańska
        • Elementy należące do kategorii podrodzina[br] romańska
        • Nazwa kategorii: hiszpański
        • Nazwa kategorii: portugalski
        • Nazwa kategorii: kataloński
        • Nazwa kategorii: francuski
        • Nazwa kategorii: włoski
        • Nazwa kategorii: retro-[br]romański
        • Nazwa kategorii: rumuński
        • Nazwa kategorii: mołdawski
        • Koniec elementów należących do kategorii podrodzina[br] romańska
      • Nazwa kategorii: podrodzina[br] celtycka
        • Elementy należące do kategorii podrodzina[br] celtycka
        • Nazwa kategorii: szkocki
        • Nazwa kategorii: irlandzki
        • Nazwa kategorii: walijski
        • Nazwa kategorii: bretoński
        • Koniec elementów należących do kategorii podrodzina[br] celtycka
      • Nazwa kategorii: podrodzina [br]bałtycka
        • Elementy należące do kategorii podrodzina [br]bałtycka
        • Nazwa kategorii: litewski
        • Nazwa kategorii: łotewski
        • Koniec elementów należących do kategorii podrodzina [br]bałtycka
      • Nazwa kategorii: podrodzina[br] indoirańska
        • Elementy należące do kategorii podrodzina[br] indoirańska
        • Nazwa kategorii: irańskie
          • Elementy należące do kategorii irańskie
          • Nazwa kategorii: tadżycki
          • Nazwa kategorii: perski
          • Nazwa kategorii: kurdyjski
          • Nazwa kategorii: pusztu [br](afgański)
          • Nazwa kategorii: beludżyjski
          • Koniec elementów należących do kategorii irańskie
        • Nazwa kategorii: indyjskie
          • Elementy należące do kategorii indyjskie
          • Nazwa kategorii: urdu
          • Nazwa kategorii: gudżarati
          • Nazwa kategorii: bengalski
          • Nazwa kategorii: marathi
          • Nazwa kategorii: pendżabski
          • Nazwa kategorii: hindi
          • Nazwa kategorii: romski [br](cygański)
          • Koniec elementów należących do kategorii indyjskie
          Koniec elementów należących do kategorii podrodzina[br] indoirańska
      • Nazwa kategorii: inne języki [br]indo-[br]europejskie{value=20}
        • Elementy należące do kategorii inne języki [br]indo-[br]europejskie{value=20}
        • Nazwa kategorii: albański
        • Nazwa kategorii: grecki
        • Nazwa kategorii: ormiański
        • Koniec elementów należących do kategorii inne języki [br]indo-[br]europejskie{value=20}
        Koniec elementów należących do kategorii rodzina języków [br]indoeuropej[br]-skich
    • Nazwa kategorii: rodzina [br]języków uralskich
      • Elementy należące do kategorii rodzina [br]języków uralskich
      • Nazwa kategorii: języki [br]ugrofińskie
        • Elementy należące do kategorii języki [br]ugrofińskie
        • Nazwa kategorii: fiński
        • Nazwa kategorii: estoński
        • Nazwa kategorii: lapoński
        • Nazwa kategorii: węgierski
        • Koniec elementów należących do kategorii języki [br]ugrofińskie
      • Nazwa kategorii: języki [br]samojedzkie
        • Elementy należące do kategorii języki [br]samojedzkie
        • Nazwa kategorii: juracki
        • Koniec elementów należących do kategorii języki [br]samojedzkie
        Koniec elementów należących do kategorii rodzina [br]języków uralskich
    • Nazwa kategorii: rodzina [br]języków [br]ałtajskich
      • Elementy należące do kategorii rodzina [br]języków [br]ałtajskich
      • Nazwa kategorii: języki [br]tureckie
        • Elementy należące do kategorii języki [br]tureckie
        • Nazwa kategorii: turecki
        • Nazwa kategorii: kazachski[br] (kazaski)
        • Nazwa kategorii: baszkirski
        • Nazwa kategorii: karaimski
        • Nazwa kategorii: tatarski
        • Nazwa kategorii: uzbecki
        • Nazwa kategorii: turkmeński
        • Nazwa kategorii: azerski
        • Koniec elementów należących do kategorii języki [br]tureckie
      • Nazwa kategorii: języki [br]mongolskie
      • Nazwa kategorii: języki [br]tungusko-[br]mandżurskie {value=20}
        • Elementy należące do kategorii języki [br]tungusko-[br]mandżurskie {value=20}
        • Nazwa kategorii: tunguski
        • Nazwa kategorii: mandżuski
        • Koniec elementów należących do kategorii języki [br]tungusko-[br]mandżurskie {value=20}
        Koniec elementów należących do kategorii rodzina [br]języków [br]ałtajskich
    • Nazwa kategorii: rodzina [br]języków[br] chińsko-[br]tybetańskich{value=20}
      • Elementy należące do kategorii rodzina [br]języków[br] chińsko-[br]tybetańskich{value=20}
      • Nazwa kategorii: języki[br] sinickie
        • Elementy należące do kategorii języki[br] sinickie
        • Nazwa kategorii: współczesne [br]i dawne [br]odmiany [br]chińskiego{value=18}
        • Koniec elementów należących do kategorii języki[br] sinickie
      • Nazwa kategorii: języki [br]tybetańskie
        • Elementy należące do kategorii języki [br]tybetańskie
        • Nazwa kategorii: tybetański
        • Nazwa kategorii: języki [br]himalajskie
        • Koniec elementów należących do kategorii języki [br]tybetańskie
      • Nazwa kategorii: języki [br]birmańskie
      • Koniec elementów należących do kategorii rodzina [br]języków[br] chińsko-[br]tybetańskich{value=20}
    • Nazwa kategorii: rodzina języków [br]afroazjatyckich [br](semito-chamickich)
      • Elementy należące do kategorii rodzina języków [br]afroazjatyckich [br](semito-chamickich)
      • Nazwa kategorii: języki [br]semickie
        • Elementy należące do kategorii języki [br]semickie
        • Nazwa kategorii: arabski
        • Nazwa kategorii: etiopski
        • Nazwa kategorii: hebrajski
        • Koniec elementów należących do kategorii języki [br]semickie
      • Nazwa kategorii: inne, [br]np. kuszyckie, [br]berberyjskie, [br]egipskie, [br]czadyjskie {value=25}
        • Elementy należące do kategorii inne, [br]np. kuszyckie, [br]berberyjskie, [br]egipskie, [br]czadyjskie {value=25}
        • Nazwa kategorii: juracki
        • Koniec elementów należących do kategorii inne, [br]np. kuszyckie, [br]berberyjskie, [br]egipskie, [br]czadyjskie {value=25}
        Koniec elementów należących do kategorii rodzina języków [br]afroazjatyckich [br](semito-chamickich)
    • Nazwa kategorii: rodzina [br]języków [br]drawidyjskich
      • Elementy należące do kategorii rodzina [br]języków [br]drawidyjskich
      • Nazwa kategorii: tamilski
      • Nazwa kategorii: telungu
      • Koniec elementów należących do kategorii rodzina [br]języków [br]drawidyjskich
    • Nazwa kategorii: języki[br] izolowane
      • Elementy należące do kategorii języki[br] izolowane
      • Nazwa kategorii: baskijski
      • Nazwa kategorii: japoński
      • Nazwa kategorii: koreański
      • Koniec elementów należących do kategorii języki[br] izolowane
      Koniec elementów należących do kategorii PODZIAŁ WYBRANYCH [br]RODZIN JĘZYKOWYCH
bg‑azure

Języki urzędowe

Języki urzędowe to takie, które są ujęte w statucie prawnym (konstytucja) danego państwa lub rejonu administracyjnego. Języki urzędowe przeważnie są mylone z językami oficjalnymi, które są uznawane w danym kraju, stosowane w dokumentach i nauczane w szkołach, lecz nie są ujęte w zapisie prawnym danego państwa. W jednym państwie może funkcjonować jeden język urzędowy bądź kilka, czego dobrym przykładem jest Szwajcaria, w której językami urzędowymi są: niemiecki, francuski, włoski, natomiast językami oficjalnymi w tym państwie są: niemiecki, francuski, włoski i angielski.

Polecenie 1

Przeanalizuj treść poniższej mapy, a następnie, korzystając z wcześniej zdobytej wiedzy, wyjaśnij przyczyny występowania określonych języków urzędowych w kilku wybranych państwach.

Przeanalizuj opis mapy, a następnie, korzystając z wcześniej zdobytej wiedzy, wyjaśnij przyczyny występowania określonych języków urzędowych w kilku wybranych państwach.

R1ZMHfDCimaIw1
Języki urzędowe na świecie
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/
Opracowano na podstawie różnych źródeł.

Słownik

grupa językowa
grupa językowa

zbiór języków w obrębie podrodziny językowej, np. zachodniosłowiańska, północno‑germańska

język
język

umowny, społeczny system wypowiedzi, używany podczas komunikacji

podrodzina językowa
podrodzina językowa

zbiór języków w obrębie rodziny językowej, np. indoirańska, romańska

rodzina językowa
rodzina językowa

zbiór języków wywodzących się od wspólnego prajęzyka; obecnie znanych jest około 30 rodzin językowych