Przeczytaj
Cechy systemu prawa kontynentalnego
System prawa kontynentalnegoSystem prawa kontynentalnego można opisać w kilku ujęciach. Z punktu widzenia historycznego charakteryzuje go ścisły związek z prawem rzymskim i religią chrześcijańską. W prawie kontynentalnym doszło do odłączenia się prawa zwyczajowego od procesu stanowienia i stosowania prawa.
W innym ujęciu, biorącym pod uwagę normy i źródła prawa, występuje hierarchia aktów prawnych ze szczególną rolą konstytucji jako najwyższego aktu prawnego w państwie. System prawaSystem prawa stanowionego charakteryzuje kompleksowa kodyfikacja prawa sądowego materialnego i procesowego oraz całkowite rozdzielenie procesów stanowienia i stosowania prawa.
Trzecim ujęciem charakteryzującym prawo kontynentalne jest punkt widzenia nauk prawnych. Tu należy zaznaczyć, że nauka prawna nie tworzy norm prawnych ani reguł interpretacji aktów normatywnych. Głównym miejscem kształcenia prawników są uniwersytety, prawo zaś jest tworzone w parlamencie.
Czym jest norma?
Normą nazywamy określony sposób zachowania się w pewnych sytuacjach, który jest charakterystyczny dla danej grupy społecznej lub jednostki. Normy mogą być formalne, kiedy są ustalane przez władze państwowe, i nieformalne, kiedy ich autorem są inne podmioty niż władza państwowa. Dlatego za nieprzestrzeganie norm formalnych grożą sankcje formalne, a za nieprzestrzeganie norm nieformalnych sankcje nieformalne.
Podział norm
Prawne
Są one ustanowione lub uznane za obowiązujące przez państwo, za ich nieprzestrzeganie grożą prawnie określone sankcje.
Religijne
Obowiązują wyłącznie członków danej wspólnoty religijnej, wskutek czego mają ograniczony zasięg. Ich pochodzenie wywodzi się od Boga lub instytucji religijnych. Za ich nieprzestrzeganie grozi sankcja religijna. Ponieważ określają stosunki międzyludzkie, są często traktowane jako normy moralne.
Moralne
Mają charakter absolutny, czyli w ich przypadku obowiązuje bezwzględny nakaz lub zakaz określonego zachowania. Mają one uzasadnienie aksjologiczne (dobro/zło). Dotyczą zarówno jednostek, jak i grup społecznych.
Obyczajowe
Są to nawyki dotyczące zachowania się, rytuały, zwyczaje charakterystyczne dla danej zbiorowości lub jednostki. Normą obyczajową jest reguła postępowania wytworzona często w przeszłości. Normy obyczajowe nie oceniają zachowań i nie wartościują ich. Ich zadaniem jest określenie, co wypada, a czego nie wypada w danej sytuacji robić.
Zwyczajowe
To nawyki, określone zachowania, które są charakterystyczne dla danej grupy społecznej lub całego społeczeństwa. Są one zbliżone do norm obyczajowych.
Funkcje norm społecznych
-
Wyznaczanie porządku społecznego panującego w danym państwie.
-
Chronienie wartości, zwyczajów i tradycji.
-
Spoiwo społeczne w danej grupie (funkcja aksjologiczna).
-
Wyznacznik pewnych zachowań i postaw.
Podstawowe zasady prawa i ich cechy
Zasadą prawa jest norma mająca szczególne znaczenie dla danego aktu, gałęzi prawa lub całego systemu prawa. Zasady prawa mają duże znaczenie dla prawidłowej wykładni przepisów prawa.
Cechy zasad prawa
są to normy uznawane za szczególnie doniosłe w danym systemie prawa;
opierają się na podstawowych wartościach leżących u podstaw systemu czy gałęzi prawa;
mogą być wyrażone wprost (expressis verbis) lub pośrednio wynikać z grupy przepisów, mogą również cechować się elastycznością klauzul generalnychklauzul generalnych.
Dokonując wykładni poszczególnych przepisów, należy mieć na uwadze ich zgodność z daną zasadą prawa.
Trzeba pamiętać, że każda z gałęzi prawa ma własne zasady, które mogą się od siebie różnić, inne są bowiem zasady prawa konstytucyjnego, a inne – prawa administracyjnego czy karnego. Jednak należy pamiętać, że pochodzą one z tego samego rzymskiego źródła prawa, przez co część zasad będzie również wspólna.
Paremie prawnicze
Większość zasad prawa wywodzimy ze starożytnego Rzymu, są one nazywane paremiami prawniczymiparemiami prawniczymi. Są to krótkie, zwięzłe sentencje wyrażające fundamentalne zasady prawa.
Podstawowe zasady prawa
Konsekwencjami nieprzestrzegania zasad prawnych jest odpowiedzialność prawna za ich łamanie.
Słownik
(z łac. clausula generalis); zwrot niedookreślony o charakterze wartościującym, świadomie dający swobodę decyzyjną i odsyłający do norm pozaprawnych; zawarty w akcie normatywnym, umożliwiający zastosowanie pewnego stopnia dowolności w wykładni prawa
pojęcie wieloznaczne, używane najczęściej jako względnie trwały, przyjęty w danej grupie społecznej sposób zachowania jednostki społecznej
krótka sentencja (zasada, maksyma), sformułowana najczęściej przez jurystę będącego uznanym autorytetem prawniczym (z reguły jurystę starożytnego Rzymu), wyrażająca w przystępny sposób fundamentalną zasadę prawną
(z łac. ius civile – system prawa stanowionego); system funkcjonowania prawa typowy dla krajów Europy kontynentalnej, obecny także w krajach Ameryki Łacińskiej i w Szkocji; jego podstawą jest stanowienie norm prawnych przez upoważnione do tego podmioty władzy ustawodawczej
powiązany ze sobą system elementów tworzących całokształt obowiązującego prawa na danym terenie, dzieli się on na gałęzie prawa, co jest rezultatem trwającego procesu historycznego ich wykształcenia się