Ćwiczenia, które pozwolą nam opanować tworzenie i użytkowanie formularzy, przeprowadzimy na przykładzie bazy danych zawierającej informacje na temat domowych wizyt lekarskich.

Przed przystąpieniem do pracy nad zadaniem, pobierz plik Lekarze.accdb lub Lekarze.odb, zależnie od wybranego systemu DBMSDBMSDBMS – odpowiednio MS Access lub LibreOffice Base. Obydwa pliki można pobrać poniżej:

W bazie danych znajdują się zaimportowane tabele:

• Lekarze – tabela ta zawiera następujące atrybuty: numer identyfikacyjny lekarza, jego nazwisko, imię, specjalność, datę urodzenia, numer NIP i numer PESEL;

• Pacjenci – tabela ta zawiera następujące dane pacjentów: numer identyfikacyjny pacjenta, jego nazwisko, imię, numer PESEL i datę urodzenia;

• Wizyty – tabela ta zawiera informacje na temat domowych wizyt lekarskich przeprowadzonych u pacjentów: numer identyfikacyjny wizyty, numer identyfikacyjny lekarza, numer identyfikacyjny pacjenta oraz datę wizyty lekarskiej przeprowadzonej przez lekarza u pacjenta.

Oprócz przedstawionych tabel baza danych zawiera zdefiniowane powiązania logiczne (relacje) występujące pomiędzy tabelami:

RUUYPW0vZDE6u

Zrzut ekranu przedstawia relacje pomiędzy tabelami: Lekarze, Wizyty, Pacjenci w programie MS Access .
Na ilustracji znajdują się 3 tabele: Lekarze, Wizyty i Pacjenci.
Tabela Lekarze zawiera takie pola jak: Id_lekarza (klucz główny), Nazwisko, Imie, Specjalność, Data_urodzenia, NIP, PESEL.
Tabela Wizyty zawiera takie pola jak: Id_wizyty (klucz główny), Id_lekarza, Id_pacjenta, Data wizyty.
Tabela Pacjenci zawiera takie pola jak: Id_pacjenta (klucz główny), Nazwisko, Imie, PESEL, Data_urodzenia
. Pole ID]d_lekarza z tabeli Lekarze połączone jest relacją jeden do wielu z polem Id_lekarza z tabeli Wizyty.
Pole Id_pacjenta z tabeli Pacjenci połączone jest relacją jeden do wielu z polem Id_pacjenta z tabeli Wizyty.

Dlaczego używamy formularzy?

W kontekście tematu tego e‑materiału nasuwają się dwa pytania:

• W jakim celu używać formularzy?

• Jakie korzyści wynikają z ich zastosowania?

Zarówno pakiet MS Access, jak i LibreOffice Base pozwalają użytkownikowi  przetwarzać informacje zgromadzone w tabelach. Jakie dodatkowe funkcje w systemie DBMSDBMSDBMS spełniają formularze?

Oto kilka głównych korzyści wynikających z dodania formularzy do bazy danych:

• użytkownicy systemu nie muszą znać struktury bazy danych, wiedzieć, jakie dane gdzie się znajdują itp.;

• użytkownicy systemu łatwiej poradzą sobie z dodawaniem lub edycją informacji zgromadzonych w bazie danych za pośrednictwem wygodnego, przejrzystego interfejsu, który zaprojektowano specjalnie dla wybranego modelu danych;

• użycie formularzy zabezpiecza mniej doświadczonego użytkownika przed niebezpieczeństwem dokonania przypadkowych zmian w strukturze, np. tabel bazy;

• zamiast z wierszy i kolumn tabeli, użytkownik korzysta z klasycznych kontrolek formularzy (pola tekstowe, przyciski, etykiety itd.), które znane są z systemów operacyjnych oraz stron internetowych;

• dodawanie lub edycja danych może się odbywać w trybie „rekord po rekordzie” zamiast w widoku kilkudziesięciu wierszy w tabeli – w ten sposób zminimalizowane jest ryzyko dokonania omyłkowej edycji w przypadkowym atrybucie któregoś z rekordów;

• formularz umożliwia zbiorcze dodawanie lub edycję informacji powiązanych logicznie w kilku tabelach, bez potrzeby otwierania widoku każdej tabeli z osobna.

Skoro wiemy już, jakie korzyści płyną z zastosowania formularzy, poznajmy definicję takiego obiektu.

Podsumowanie: formularze poprawiają wygodę, szybkość oraz dokładność pracy z bazą danych. W praktyce są to dobrze zaprojektowane obiekty, które stanowią swoistą „nakładkę” na informacje, zamontowaną w warstwie prezentacji danych, która pośredniczy między systemem bazodanowym a użytkownikiem.

Formularze służą przede wszystkim do wyświetlania (a także modyfikowania) danych przechowywanych w bazie danych. Umożliwiają prezentowanie danych w najwygodniejszy dla użytkownika sposób.

Formularze znamy z internetu – używamy ich m.in. zakładając konto w internetowym serwisie aukcyjnym, edytując swoje dane profilowe czy pisząc wiadomość na forum dyskusyjnym.

W takich sytuacjach właściciel witryny nie oferuje użytkownikowi dostępu do swojego zaplecza bazodanowego, lecz udostępnia jedynie specjalnie przygotowany, wygodny interfejs zbudowany z klasycznych kontrolek formularzy.

To jest właśnie główne przeznaczenie formularzy – pośredniczenie w bezpieczny sposób pomiędzy warstwą danych a użytkownikiem.

W ramach dwóch e‑materiałów poświęconych tej tematyce zajmiemy się jedynie formularzami w MS Access oraz LibreOffice Base, natomiast jeśli chcesz nauczyć się tworzenia formularzy webowych współpracujących z DBMSDBMSDBMS o nazwie MariaDB, zajrzyj do następującej serii e‑materiałów:

• Współpraca bazy danych ze stroną internetową, etap IP15cH3UVLWspółpraca bazy danych ze stroną internetową, etap I,

• Współpraca bazy danych ze stroną internetową, etap IIP15HqcePgWspółpraca bazy danych ze stroną internetową, etap II,

• Współpraca bazy danych ze stroną internetową, etap IIIPv5AqpsCKWspółpraca bazy danych ze stroną internetową, etap III,

• Współpraca bazy danych ze stroną internetową, etap IVPZl5EiB6aWspółpraca bazy danych ze stroną internetową, etap IV.

Tworzenie podstawowych formularzy

Po omówieniu zalet stosowania formularzy pora utworzyć pierwszy formularz  w konkretnym modelu danych:

R1S6bePAiilQ1

Film nawiązujący do treści materiału

Film nawiązujący do treści materiału

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1S6bePAiilQ1

Film nawiązujący do treści materiału

Formularz wykorzystujący podformularze

Ponieważ tworzenie prostych formularzy w  MS Access oraz LibreOffice Base nie stanowi już dla nas problemu, zajmiemy się tymi bardziej skomplikowanymi.

R1lfeljv6oEZT

Film nawiązujący do treści materiału

Film nawiązujący do treści materiału

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1lfeljv6oEZT

Film nawiązujący do treści materiału

Wybór pól formularza

Aby formularz mógł zapewnić użytkownikowi możliwość dodawania nowych rekordów do tabel, czyli prawidłowo pośredniczyć w pracy z informacjami zgromadzonymi w systemie, konieczne jest uwzględnienie w formularzu pól kluczowych oraz indeksowanych:

RKmEXxQDu69AJ

Film nawiązujący do treści materiału: Wybór atrybutów interfejsu.

Film nawiązujący do treści materiału: Wybór atrybutów interfejsu.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RKmEXxQDu69AJ

Film nawiązujący do treści materiału: Wybór atrybutów interfejsu.

Słownik