Tomasz akceptuje tutaj arystotelesowski model państwa, związany z rozumieniem człowieka jako istoty społecznej. Człowiek bowiem z natury żyje i żyć musi we wspólnocie. PaństwopaństwoPaństwo staje się więc konieczne i pożyteczne, umożliwia bowiem zaspokajanie wszelkich potrzeb, stwarzając zarazem ramy dla działalności i rozwoju człowieka. W swej strukturze musi być ono oparte na racjonalnych przesłankach, a te wskazują na konieczność istnienia w państwie prawa i władzy.

Władza państwowa wypływa z prawa i opiera się na naturalnym zhierarchizowaniu społeczeństwa. W tym aspekcie, według Tomasza, porządek państwa jest porządkiem świeckim, możliwym do wykrycia poprzez analizy rozumowe i opartym na racjonalnych przesłankach. Na czele społeczeństwa, przekształconego w państwo, stoi suweren świecki, książę lub król, który kierując się prawami państwa dzierży w swoim ręku pełnię władzy. Legitymacją jego władzy będzie zatem prawo ludzkieprawo ludzkieprawo ludzkie, to zaś jest w pełni podporządkowane prawu naturalnemu. Dlatego też dla wszelkiej władzy świeckiej, opartej na prawie ludzkim podporządkowanym prawu naturalnemu, najważniejszym staje się realizacja postulatu zapewnienia powszechnego dobra.

Owe dobro powszechnedobro powszechnedobro powszechne nie może być jednak realizowane tylko w odniesieniu do prawa naturyprawo naturyprawa natury. Rozum bowiem podporządkowany jest wierze, która wynika z objawienia, a prawa natury odkrywane przez rozum podporządkowane są prawu boskiemu. W ten sposób, według Tomasza, porządek naturalny jest podrzędny w stosunku do porządku nadnaturalnego. Dzieje się tak dlatego, że świat został stworzony przez Boga i to Bóg pozostaje ostatecznym jego prawodawcą. Subordynacja praw przenosi się zarazem na społeczeństwo. Gdy bowiem odnosimy społeczeństwo do relacji świeckich, rządzi w nim prawo ludzkie, podporządkowane naturze.

W takiej strukturze najwyższa władza przynależy świeckiemu władcy. Jeśli jednak społeczeństwo odniesiemy do relacji nadprzyrodzonej, wówczas społeczeństwo rządzone prawem świeckim podporządkowuje się społeczeństwu chrześcijańskiemu na czele z Kościołem, rządzonemu przez prawa boskie.

R8UXD7ToCZObT1

Obraz przedstawia mężczyznę w biało-niebieskiej szacie, który stoi i spogląda ku górze. W prawej ręce trzyma pióro, a w lewej otwartą księgę. Wokół jego głowy rozpościera się blask.

Przekraczając zatem prawo naturalne, społeczeństwo chrześcijańskie wyzwala się spod władzy świeckiej. Jest to ważne miejsce doktryny Tomasza, ponieważ z jednej strony przyjmuje on autonomię władzy świeckiej wobec władzy duchowej, autonomię opartą o porządek i prawo. Z drugiej wszakże strony władza świecka ograniczona zostaje przez najwyższy cel ludzkiej społeczności (dobro powszechne), którym sięga sfery nadprzyrodzonej. W tej sferze rządzi prawo boskie, a społeczeństwo nie jest już świeckim, lecz przekształca się we wspólnotę wiernych, czyli Kościół. Kościół wyrasta więc na reprezentanta najwyższego prawa boskiego, któremu podporządkowane winno być wszystko inne. W tym znaczeniu władza świecka podporządkowana jest władzy Kościoła. Stojący na jego czele papież przekształca się zatem w zwierzchnika wszelkiej władzy, czy to duchownej, czy doczesnej, a książęta i królowie stają się jego poddanymi. Zakres władzy papieskiej jest absolutny, choć Tomasz wyraźnie podkreśla, że podlegli mu władcy posiadają pełnię władzy w sprawach dotyczących doczesności. Papież pozostaje najwyższym autorytetem. Autorytet jego oparty jest nie na prawie ludzkim, lecz nadnaturalnym, boskim. Legitymacją autorytetu papieskiego będzie z kolei realizacja najwyższego celu społeczeństwa, który w istocie swojej wkracza w sferę nadprzyrodzoną.

Przedstawiona koncepcja subordynacji dwóch porządków i w konsekwencji podporządkowanie władzy świeckiej władzy duchownej, reprezentowanej przez papieża, nie została przez Tomasza z Akwinu przedstawiona w sposób wyczerpujący. Ważnym problemem okazało się bowiem wykazanie, gdzie kończy się zakres władzy świeckiego monarchy, a zaczyna już władza papieża. Inaczej mówiąc, nie bardzo wiadomo było jak dokładnie oddzielić to, co tylko doczesne, od tego, co duchowe. Dało to początek różnym interpretacjom doktryny tomistycznej, rozwijanej przez jego uczniów. W nawale polemik i kontrowersji politycznych wykazywano, że z jednej strony wszelka interwencja papieża odnosi się tylko do spraw dotyczących zbawienia – jest więc na gruncie tomizmu uprawniona, z drugiej strony może sięgać znacznie dalej, także do spraw świeckich, które i tak podporządkowane winny być duchowym. Najgorętszym zwolennikiem takiej koncepcji był jeden z pierwszych uczniów Tomasza Idzi Rzymianin, zwolennik papalizmu, wykazujący w swoich dziełach nadrzędność władzy papieża, jako władzy o najwyższym stopniu powszechności. Poglądy te spotkały się z ostrą polemiką ze strony zwolenników rodzącego się koncyliaryzmu, przede wszystkim Wilhelma Ockhama i Marsyliusza z Padwy (koncyliaryzm).