RQvNRvAyjYEAW1

Obraz przedstawia portret dojrzałego mężczyzny. Mężczyzna ma owalną twarz, ciemne oczy i wydatny, szeroki nos. Jego włosy są proste, krótkie, zaczesane na prawą stronę. Mężczyzna ubrany jest w surdut, kamizelkę i muchę.

Bronisław Trentowski (1808−1869) − polski filozof, pedagog, wolnomularz, autor jednego z nielicznych w historii polskiej filozofii kompletnego systemu spekulatywnegospekulatywnyspekulatywnego. Urodził się na Podlasiu, pochodził z drobnej szlachty. W roku 1829 ukończył studia filozoficzne na Uniwersytecie Warszawskim. Wziął udział w powstaniu listopadowym. Po jego klęsce wyemigrował do Prus i mimo prób, które podejmował w tym kierunku, nigdy już nie udało mu się powrócić do kraju. Osiedlił się we Fryburgu badeńskim, założył tam rodzinę oraz kontynuował edukację filozoficzną. W 1836 r. uzyskał tytuł doktora filozofii na Uniwersytecie Fryburskim, gdzie cztery lata później obronił również habilitację, i choć rozprawa została życzliwie przyjęta przez niemieckie środowisko filozoficzne, jego starania o profesurę we Fryburgu i Bazylei zakończyły się niepowodzeniem. Po roku 1840 wszystkie swoje prace zaczął wydawać w języku polskim. Sporo publikował w poznańskich i warszawskich czasopismach. Publikacje te, w szczególności Chowanna... wydana w 1842 r., przyniosły mu ogromne uznanie w kraju. Historycy nazywają nawet lata czterdzieste XIX w. „epoką Trentowskiego”. Ze swoją działalnością pisarską Trentowski wiązał poważne nadzieje: liczył na odrodzenie ducha w narodzie polskim oraz na zmianę sytuacji politycznej w Europie. Fiasko powstania krakowskiego, problemy z cenzurą, konflikty z różnymi polskimi środowiskami, w końcu wydarzenia Wiosny Ludów doprowadziły Trentowskiego do kilkuletniego kryzysu nerwowego. Po odzyskaniu zdrowia skoncentrował się na pracy nad kolejnymi dziełami, mającymi być syntezą całej ludzkiej wiedzy i dziejów (utwory te ukazały się dopiero po jego śmierci). Ostatnie lata życia filozofa stały pod znakiem poważnych kłopotów finansowych i przygnębienia w związku z sytuacją w kraju po klęsce powstania styczniowego. Najważniejsze dzieła Trentowskiego to: Chowanna, czyli system pedagogiki narodowej (1842); Stosunek filozofii do cybernetyki, czyli sztuka rządzenia narodem (1843); Myślini, czyli całokształt logiki narodowej (1844); Panteon wiedzy ludzkiej lub pantologia, encyklopedia wszechnauk i umiejętności, propedeutyka powszechna i wielki system filozofii (1873—1881).

Trentowski a Kołłątaj i Mochnacki

Poglądy Kołłątaja, Mochnackiego i Trentowskiego dobrze oddają specyfikę głównych kierunków polskiej filozofii nowożytnej.

Przeciwieństwa

Ważnym źródłem inspiracji Trentowskiego był system Heglowski. Podobnie jak Hegel, Trentowski przedstawia dialektycznądialektykadialektyczną wizję rzeczywistości; przy czym metody swej nie nazywa metodą dialektyczną, ale różnojedni. Różnica w nazwie wskazywała na różnicę w koncepcji: podczas gdy u Hegla przeciwieństwa w procesie dziejowym zostają zniesione, u Trentowskiego wprawdzie jednoczą się, lecz zarazem zachowują swą odrębność. Punktem wyjścia rozważań Trentowskiego jest wskazanie zwalczających się w dziejach wszelkiego rodzaju przeciwieństw. Ich źródło tkwi jednak nie w prawdziwej naturze świata, lecz w sposobie, w jaki ludzie postrzegają rzeczywistość, dzieląc ją na materialną i duchową. Wywodzące się stąd dwie przeciwstawne wizje rzeczywistości rozwinęły się pod wpływem dwóch naczelnych władz poznawczych: rozumu, który służy do ujmowania rzeczywistości materialnej, oraz umysłu, który ujmuje rzeczywistość ducha. Podczas gdy w narodach „indoromańskich” przeważa władza rozumu, w narodach „indogermańskich” dominuje umysł. Jest to przyczyną różnic w narodowych światopoglądach.

Podział na ducha i materię prowadzi do różnic w systemach filozoficznych, które są albo realistycznerealizmrealistyczne (koncentrują się na badaniu materialnego aspektu rzeczywistości), albo idealistyczneidealizmidealistyczne (koncentrują się na duchowym aspekcie rzeczywistości). Wszystkie inne podziały, czy to w sferze poglądów politycznych, czy to pedagogicznych, wywodzą się, zdaniem Trentowskiego, z tego podstawowego rozróżnienia.

Słownik