SpirometriaspirometriaSpirometria to badanie umożliwiające mierzenie objętości i pojemności płuc. Wykonuje się ją najczęściej w celu diagnostyki oraz oceny leczenia astmy oraz POChP (przewlekłej obturacyjnej choroby płuc).

RYaUQ3WRBy6pQ

Zdjęcie przedstawia kobietę podczas badania spirometrem. Nos kobiety jest zatkany przy pomocy specjalnego klipsu. W dłoniach trzyma ona podłużny aparat z ustnikiem, w który dmucha. Aparat ten połączony jest z urządzeniem spoczywającym na biurku przed nią.

Na początku, osoba poddana badaniu spirometrycznemuspirometriabadaniu spirometrycznemu oddycha normalnie, w sposób spontaniczny, niewymuszony. Gdy oddech się unormuje, diagnosta prosi osobę badaną o wykonanie krótkiego, świadomego maksymalnego wdechu, który będzie najgłębszym z możliwych do wykonania przed daną osobę. Po wydechu i powrocie do spokojnego, regularnego oddychania, osoba badana proszona jest o wykonanie krótkiego, świadomego maksymalnego wydechu. Wynik badania, w postaci wykresu zmian objętości powietrza wdychanego i wydychanego w czasie, nazywany jest spirogramemspirogramspirogramem.

Jednym z parametrów ocenianych podczas spirometrii jest natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa − FEVIndeks dolny 1₁ (forced expiratory volume in 1 second). Wartość FEVIndeks dolny 1₁ jest obniżona w przebiegu chorób obturacyjnych płucchoroby obturacyjnechorób obturacyjnych płuc.

Podczas spontanicznego, odruchowego oddechu w czasie spoczynku dorosły człowiek w jednym cyklu oddechowym wdycha około 500 ml powietrza oraz wydycha taką samą jego objętość. Ta objętość nazywana jest objętością oddechową (TV). Ilość powietrza, która dociera do płuc może się jednak zwiększyć podczas wykonywania wysiłku fizycznego lub świadomego, pogłębionego wdechu.

Wdechowa objętość zapasowa (IRV) (ok. 3000 ml) − to maksymalna objętość powietrza jaka może dodatkowo wypełnić płuca po wykonaniu maksymalnego wdechu − na szczycie spokojnego wdechu. Z kolei wydechowa objętość zapasowa (ERV) (około 1000 ml) to objętość powietrza, jaka może być dodatkowo usunięta z płuc po wykonaniu maksymalnego wydechu z pozycji spokojnego wydechu.

Ostatnią mierzalną objętością płuc jest objętość zalegająca (RV) (ok. 1000 ml), która jest objętością powietrza pozostającego w płucach, nawet po wykonaniu maksymalnego wydechu − obecność tego gazu jest niezbędna dla poprawnego funkcjonowania układu oddechowego. Teoretycznie, gdyby możliwe było usunięcie całego powietrza z płuc po pogłębionym wydechu, to w pęcherzykach płucnych powstałaby próżniapróżniapróżnia, a ich ściany zapadłyby się do środka, powodując nieodwracalne uszkodzenie mechaniczne. Powietrze określane jako tzw. objętość zalegająca zapobiega zatem uszkodzeniu pęcherzyków płucnych dzięki temu, że powstające po maksymalnym wydechu podciśnieniepodciśnieniepodciśnienie nie przekracza wartości krytycznej dla cienkich ścian pęcherzyków płucnych.

Pojemności płuc to sumy dwóch lub więcej objętości płuc. Podobnie jak objętości płuc, konkretne wartości pojemności płuc również podawane są w przybliżeniu. Wynika to z faktu, że istnieją nieznaczne różnice w pojemności płuc zależne od wieku, budowy ciała, czy płci. Głównym parametrem oceny pojemności płuc jest całkowita pojemność płuc (TLC), będąca sumą wszystkich wymienionych objętości płuc: oddechowej, wdechowej zapasowej, wydechowej zapasowej oraz zalegającej. Wartość całkowitej pojemności płuc mieści się w zakresie od 5000 do 6000 ml. Zwykle, całkowita pojemność płuc, jest większa u mężczyzn, oraz osób o wyższym wzroście lub masie ciała. Pojemność życiowa (VC) to suma trzech objętości: oddechowej, wdechowej zapasowej i wydechowej zapasowej. Jej wartość to ok. 4500 ml. Kolejną z badanych pojemności jest pojemność wdechowa (IC), która stanowi sumę objętości oddechowej oraz wdechowej zapasowej. Jej wartość to ok. 3500 ml i stanowi ona o maksymalnej ilości powietrza, jaka może być pobrana przy maksymalnym wdechu. Istnieje również pojemność czynnościowa zalegająca (FRC) (ok. 2000 ml), która składa się z objętości zapasowej wydechowej oraz zalegającej.

Zaburzenia wentylacji płuc możemy podzielić ze względu na mechanizm działania na obturacyjne i restrykcyjne.

Choroby obturacyjne płuc charakteryzują się utrudnionym przepływem powietrza przez płuca, który spowodowany jest zwężeniem dróg oddechowych. Do chorób obturacyjnych zalicza się m.in. astmę, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP), mukowiscydozę i zapalenie oskrzeli.

W chorobach restrykcyjnych dochodzi do upośledzenia rozprężania płuc − płuca nie wypełniają się prawidłowo powietrzem i zmniejsza się ich czynnościowa pojemność życiowa. Takie zaburzenia mogą być powodowane przez choroby śródmiąższowe płuc, gruźlicę lub włóknienie płuc.

Słownik