Fenyloketonuria to choroba związana z zaburzeniami przemian metabolicznych aminokwasu fenyloalaninyfenyloalaninafenyloalaniny. Najczęstszą przyczyną choroby są mutacje genu PAH kodującego białko – hydroksylazę fenyloalaniny (PAH). Białko to jest enzymem katalizującym przekształcenie fenyloalaniny do tyrozynytyrozynatyrozyny. Skutkiem mutacji jest niedobór lub brak białka PAH, czego konsekwencją jest gromadzenie się we krwi i płynach ustrojowych nadmiaru fenyloalaniny i produktów alternatywnego przekształcania tego aminokwasu (kwas fenylopirogronowy, kwas fenylooctowy czy kwas fenylomlekowy). Nadmiar fenyloalaniny ma toksyczny wpływ na rozwój ośrodkowego układu nerwowego. Choroba objawia się już we wczesnym niemowlęctwie, wymiotami oraz nieprzyjemnym zapachem moczu i potu. W późniejszym okresie obserwuje się opóźnienie rozwoju psychoruchowego, małogłowie, niepełnosprawność intelektualną, zaburzenia neurologiczne.

w trzeciej dobie życia u noworodków wykonuje się test przesiewowy sprawdzający poziom fenyloalaniny we krwi. W przypadku potwierdzenia fenyloketonurii wprowadza się leczenie dietetyczne. Restrykcyjna dieta niskofenyloalaninowa ma na celu utrzymanie odpowiedniego poziomu tego aminokwasu we krwi i płynach ustrojowych. Wczesne rozpoznanie choroby i wdrożenie odpowiedniej diety zapobiega uszkodzeniom ośrodkowego układu nerwowego i zapewnia prawidłowy rozwój psychofizyczny dziecka.

Alkaptonuria to choroba związana z zaburzeniami przemian metabolicznych kwasu homogentyzynowego będącego metabolitem pośrednim przekształceń tyrozyny i fenyloalaniny. Najczęstszą przyczyną choroby są mutacje genu HGD kodującego białko – oksygenazę homogentyzynianową (HGD). Białko HGD jest enzymem katalizującym przekształcenie kwasu homogentyzynowego do produktów cyklu Krebsa. Skutkiem mutacji jest niedobór lub brak białka HGD, czego konsekwencją jest gromadzenie się we krwi i płynach ustrojowych nadmiaru kwasu homogentyzynowego i produktów alternatywnego przekształcania tego związku. Nadmiar kwasu homogentyzynowego ma szkodliwy wpływ na tkankę chrzęstną. Choroba objawia się we wczesnym dzieciństwie niebiesko zabarwionym moczem. W późniejszym czasie dochodzi do rozwoju stanów zapalnych i zmian zwyrodnieniowych stawów, co przejawia się bólem i sztywnością stawów oraz trudnościami w poruszaniu się.

RWTFikFNEOWBE

Ilustracja przedstawia tablicę Ishihary, składającą się z mniejszych i większych kół w różnych kolorach.

Anemia sierpowata to choroba związana z zaburzeniem syntezy hemoglobiny. Przyczyną choroby jest mutacja genu HBB kodującego łańcuch beta hemoglobiny. Mutacja punktowa jednego nukleotydu (tyminowego na adeninowy) w genie kodującym beta hemoglobinę skutkuje zmianą jednego aminokwasu – kwasu glutaminowego – na walinę, czego konsekwencją jest powstanie hemoglobiny S. Skutkiem mutacji jest obecność nieprawidłowej hemoglobiny S, która agreguje w erytrocytach, powodując zmianę ich struktury. Choroba objawia się niedokrwistością i niedotleniem tkanek organizmu. Niedokrwistość, czyli zmniejszona ilość hemoglobiny w organizmie, wynika z rozkładu sierpowatych erytrocytów w śledzionie. Niedotlenienie, zmniejszona podaż tlenu do komórek ciała, jest skutkiem mniejszego powinowactwa do tlenu nieprawidłowej hemoglobiny S w porównaniu do prawidłowej hemoglobiny A.

RJSunhHEGitJQ

Fotografia przedstawia rozmaz krwi pacjenta chorującego na anemię sierpowatą w zbliżeniu mikroskopowym. Widoczne są nieprawidłowe erytrocyty o zmienionym, sierpowatym kształcie.

Galaktozemia to choroba związana z zaburzeniami przemian metabolicznych węglowodanów. Najczęstszą przyczyną choroby są mutacje genu GALT kodującego białko – urydylotransferazę galaktozo‑1-fosforanu (GALT). Białko GALT jest enzymem katalizującym przekształcenie galaktozo‑1-fosforanu do glukozo‑1-fosforanu. Skutkiem mutacji jest niedobór lub brak białka GALT, czego konsekwencją jest gromadzenie w tkankach ciała galaktozo‑1-fosforanu oraz produktów redukcji i utleniania galaktozygalaktozagalaktozy. Związki te wykazują toksyczny wpływ na organizm, w szczególności na tkankę nerwową. Choroba objawia się tuż po narodzinach: niechęcią noworodka do karmienia, wymiotami, biegunką. W późniejszym czasie pojawiają się senność, apatia, brak przyrostu masy ciała, powiększenie wątroby i śledziony, upośledzenie pracy nerek, zaburzenia neurologiczne, opóźnienie rozwoju umysłowego. Wczesne rozpoznanie choroby i zastosowanie restrykcyjnej diety wykluczającej spożycie mleka i jego przetworów pozwalają złagodzić objawy choroby.

Mukowiscydoza to choroba związana z zaburzeniem transportu jonów chlorkowych przez błony komórkowe. Wśród populacji ludzi ras czarnej i żółtej  występuje znacznie rzadziej. Przyczyną choroby są mutacje genu CFTR kodującego białko – przezbłonowy regulator transportu jonów (CFTR)przezbłonowy regulator transportu jonów (CFTR)przezbłonowy regulator transportu jonów (CFTR). Białko CFTR występuje na powierzchni komórek tkanki nabłonkowej dróg oddechowych, układu pokarmowego, trzustki, wątroby i gruczołów potowych. Skutkiem mutacji mogą być: brak białka CFTR lub zmniejszenie jego stabilności, a także zaburzenia regulacji jego funkcji. Choroba objawia się upośledzeniem transportu jonów chlorkowych oraz zwiększeniem absorpcji jonów sodowych i wody, w wyniku czego powstaje gęsty śluz. Obecność nadmiernych ilości śluzu w drogach oddechowych sprzyja rozwojowi chorobotwórczych mikroorganizmów, prowadząc do częstych i trudnych w leczeniu infekcji. Konsekwencją zmian w narządach układu oddechowego jest niewydolność oddechowa. Z kolei śluz gromadzący się w przewodach wyprowadzających trzustki utrudnia odpływ soku trzustkowego, przyczyniając się do rozwoju stanów zapalnych narządu i jego zwłóknienia. Nieprawidłowe funkcjonowanie nabłonka jelit oraz upośledzenie funkcji trzustki powodują zaburzenia wchłaniania substancji pokarmowych. W przypadku gruczołów potowych obserwuje się nadmierne wydzielanie wraz z potem jonów chlorkowych i sodowych. U mężczyzn choroba prowadzi do niedrożności lub zaniku nasieniowodów i w konsekwencji do bezpłodności.

RmA2SbzZsFQa5

Na zdjęciu cecha charakterystyczna dla chorych na mukowiscydozę. Płytka paznokci jest wypukła i zaokrąglona.