O autorze

Julian Ursyn Niemcewicz duchem należał jeszcze do epoki oświecenia, chociaż przyszło mu tworzyć w okresie preromantyzmu. Urodził się w 1757 lub 1758 roku w średnio zamożnej rodzinie szlacheckiej związanej z Czartoryskimi, jako najstarszy syn spośród szesnaściorga dzieci podczaszego mieleckiego Marcelego Niemcewicza.

R1ecsr87W44Wz1

IlustracjaObraz przedstawia tęgiego, dojrzałego mężczyznę. Jego twarz jest okrągła, pulchna, czoło wysokie, nos spiczasty. Mężczyzna jest ubrany w płaszcz z futrzanym kołnierzem i białą koszulę z fontaziem.

Ukończył Korpus Kadetów w słynnej Szkole Rycerskiej i został adiutantem Adama Kazimierza Czartoryskiego, dzięki czemu miał okazję dokształcać się, podróżując po Europie. Aktywnie uczestniczył w życiu politycznym. Był członkiem Komisji Edukacji Narodowej, posłem inflanckim na Sejm Czteroletni, działał w stronnictwie patriotycznym. Występował m.in. w obronie chłopów i przeciwko wolnej elekcji. Był jednym z autorów Konstytucji 3 maja. Redagował czasopismo polityczne „Gazeta Narodowa i Obca”. Niemcewicz żył w czasach narastających niepokojów, ciążącego jarzma zaborów i pierwszych powstań narodowych. Podczas powstania w 1794 roku był sekretarzem Tadeusza Kościuszki i razem z nim trafił po bitwie pod Maciejowicami do niewoli w Twierdzy Pietropawłowskiej. Towarzyszył mu także podczas późniejszej podróży do Ameryki, gdzie mieszkał ponad dziesięć lat. Mając nadzieję na pomoc Napoleona, wrócił do kraju w 1807 roku, by znów zająć się polityką. Piastował urząd sekretarza stanu w Księstwie Warszawskim, był członkiem Izby Edukacyjnej, prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk (od 1826 roku) oraz członkiem rządu podczas powstania listopadowego. W 1822 roku osiadł w podwarszawskim Ursynowie, gdzie zajmował się pisarstwem i... ogrodnictwem. Dzięki swojej patriotycznej postawie zyskał przydomek „człowiek‑Polska”.

Działalność wychowawcza

R1YIQiZYfqCtD1

Rycina przedstawia dwóch rycerzy na koniach, którzy szturmują bramę zamku. Wokół zamku są liczne wojska.

Po upadku powstania listopadowego wybrał emigrację, towarzysząc Adamowi Jerzemu Czartoryskiemu, uważanemu za niekoronowanego króla Polski na emigracji. Nie mógł się pochwalić szczególnym talentem literackim, był jednak autorem tak popularnym, że wywierał na Polaków niezrównany wpływ wychowawczy. Literackie szlify zdobywał, tłumacząc dzieła francuskich autorów, m.in. Woltera. Wkrótce dał się poznać jako orator podczas posiedzeń sejmowych, a jego anonimowe bajkibajkabajki o tematyce politycznej obiegały regularnie stolicę. Te ostatnie, tworzone na wzór bajek Jeana de La Fontaine’a, długie i rozwlekle, w satyryczny sposób opowiadały o współczesnych wydarzeniach politycznych. Niemcewicz zasłynął zwłaszcza komedią politycznąkomedia politycznakomedią polityczną Powrót posła, napisaną w pośpiechu w 1791 roku. Utwór ten miał wspomóc propagandowo obóz reformatorski w okresie Sejmu Wielkiego.

Niemcewicz był również autorem pamfletówpamfletpamfletów politycznych, np. Fragmentu Biblii Targowickiej. Ksiąg Szczęsnowych, krytykującego rządy Targowicy, a także wierszy klasycystycznych, poematów heroikomicznychpoemat heroikomicznypoematów heroikomicznych, erotykówerotykerotyków, ódodaód i tragediitragediatragedii. Największą popularność przyniosły mu Śpiewy historyczne, cykl 32 pieśnipieśńpieśni o tematyce historycznej, poświęconych bohaterskim czynom narodu polskiego. Stały się one prawdziwym elementarzem zniewolonych Polaków XIX wieku, ucząc ich patriotyzmu. Książka zaczynająca się tekstem Bogurodzicy, zawierała wierszowane biografie dzielnych królów i cesarzy. Można ją było znaleźć w niemal każdym domu. Dzięki Śpiewom... Niemcewicz zyskał miano „lutnisty przeszłości”.

Wyjazd do USA

R1Noq4soqMV5K1

Obraz przedstawia dojrzałego mężczyznę o pociągłej twarzy, szerokim czole i dużym nosie. Mężczyzna ma głęboko osadzone oczy. Ubrany jest we frak i koszulę z żabotem.

Niezwykle ciekawy fragment biografii Niemcewicza to jego ponad dziesięcioletni pobyt w Stanach Zjednoczonych. W Filadelfii Niemcewicz i Kościuszko zostali ciepło przyjęci przez prezydenta Adamsa, współautora Deklaracji Niepodległości Stanów Zjednoczonych. Spotkali się również z Thomasem Jeffersonem, a także z byłym królem Francji Ludwikiem Filipem. Niemcewiczowi tak spodobała się Ameryka, że postanowił zamieszkać w Elisabethtown, poślubiając Zuzannę Lwingston, wdowę po przyjacielu Kościuszki. Podróżował po Stanach Zjednoczonych i był pierwszym biografem George’a Washingtona. Został też członkiem Towarzystwa Filozoficznego w Filadelfii.

Słownik