Przeczytaj
Kontakty z sąsiadami
Powstanie państwa, w którym rządy sprawował Mieszko I, trwało (około) 30 lat. Była to scentralizowana jednostka, sprawnie zarządzana przez księcia – wodza plemiennego. Pojawienie się w Europie Środkowej nowego uczestnika gry politycznej na arenie międzynarodowej spowodowało reakcje władców sąsiadujących z nim państw. Na zachodzie było to Królestwo Niemieckie, a od 962 r. odnowione cesarstwo, konkretnie zaś Marchia WschodniaMarchia Wschodnia. Mieszko pierwsze kontakty polityczne nawiązywał nie z cesarzem, ale z margrabiamimargrabiami – przedstawicielami władcy niemieckiego. Ziemie na południe od siedzib Polan zajmowało państwo czeskie, powstałe na gruzach Państwa WielkomorawskiegoPaństwa Wielkomorawskiego. Zarówno cesarstwo niemieckie, jak i państwo czeskie to w pełni ukształtowane państwa, z tradycją chrześcijańską. Na północy zaś od wybrzeży Bałtyku odgradzały kraj Mieszka pogańskie plemiona: pomorskie, Wieletów (usytuowanych przy ujściu Odry) oraz Prusów. Nie tworzyły one państw, tylko luźne związki plemienne. Na wschodzie kształtowało się dopiero państwo ruskie, również wciąż jeszcze pogańskie.
Jednym z najważniejszych elementów efektywnej polityki zagranicznej było zawieranie sojuszy, przede wszystkim z państwami ościennymi. Widocznym tego znakiem było zawarcie związku małżeńskiego przez władcę lub jego dzieci z przedstawicielami rodziny innego państwa. Współmałżonkowie pochodzący z sprzymierzonych krajów stawali się swoistego rodzaju zakładnikami dotrzymania ustalonych zobowiązań. Zawarcie małżeństwa w rodzinie panującego było sprawą polityczną o dużym znaczeniu, a nie kwestią uczuć.
Pierwszą żoną Mieszka została Dobrawa (Dąbrówka), księżniczka czeska. Dzięki zawarciu tego małżeństwa władca Polan uzyskał podwójną korzyść: sprzymierzył się z władcą czeskim Bolesławem Srogim i rozbił sojusz czesko‑wielecki. Pogańscy WieleciWieleci pod wodzą saskiego wygnańca Wichmana od 963 r. blokowali wyprawy Polan na Pomorze. Opis tych zmagań, zawarty w kronice WidukindaWidukinda, stanowił pierwszą pisemną wzmiankę o Mieszku jako władcy. W 967 r. wspólnymi siłami czesko‑polskimi Wieleci zostali pokonani.
Poniższy fragment kroniki Widukinda z Nowej Korbei (opactwa w Niemczech) zawiera opis walk z Wichmanem.
Dzieje SasówZasłyszawszy zaś Wichman, że miasto jest wzięte, a towarzysze broni pobici, zwróciwszy się ponownie na wschód, zanurzył się wśród Słowian. I układał się ze Słowianami, którzy nazywają się Wolinianami, w jaki by sposób mogli gnębić wojną Mieszka, przyjaciela cesarskiego, co dla tamtego nie było tajemnicą. I ów posłał do Bolesława, króla czeskiego – był bowiem jego zięciem – i otrzymał od niego dwa hufce konnicy. I gdy Wichman wprowadził przeciwko niemu wojsko, najpierw Mieszko nasłał na niego piechotę. […] Gdy tak z naprzeciwka i od tyłu nań napierano, spróbował Wichman się wycofać. Posądzony jednak przez towarzyszy o niegodziwość, jako że sam przecie namówił ich do walki, iż mógłby, zawierzając koniowi, łatwo uciec, gdyby zaszła potrzeba, przymuszony zsiadł z konia i pieszo razem z towarzyszami wdał się w bitwę.
Indeks górny Określ relacje między Mieszkiem a cesarzem niemieckim. Indeks górny koniecOkreśl relacje między Mieszkiem a cesarzem niemieckim.
Źródło: Widukind, Dzieje Sasów, [w:] J. Strzelczyk, Mieszko Pierwszy, ks. III, rozdz. 69, Poznań 1992, s. 147–148.
Rywalizacja o dostęp do Bałtyku
Od początku objęcia władzy przez Mieszka I dochodziło do sporów terytorialnych między nim a urzędnikami Świętego Cesarstwa RzymskiegoŚwiętego Cesarstwa Rzymskiego. Hodo, margrabia Marchii Łużyckiej, stawiał opór ekspansji Polan na Pomorzu i prosił cesarza o interwencję. Najprawdopodobniej wtedy Mieszko uznał zwierzchnictwo cesarza nad niedawno zdobytymi ziemiami (w tym ziemiami nad Bałtykiem) i płacił mu trybuttrybut. Uznanie zależności od cesarstwa nie powstrzymało wyprawy militarnej zorganizowanej przez lokalnego urzędnika niemieckiego Hodona, która została skutecznie zatrzymana przez Mieszka i jego drużynę pod Cedynią w 972 roku. Ten sukces militarny stał się potwierdzeniem podporządkowania przez Mieszka I Pomorza Zachodniego. Z tego powodu książę Polan złożył hołd cesarzowi w Kwedlinburgu (w 973 r.) oraz oddał syna Bolesława jako zakładnika na dwór niemiecki.
Uzyskanie dostępu do Bałtyku było dla Mieszka najważniejsze, wysłał więc swoją drużynę na północ. W efekcie on i jego wojowie nie mogli zapobiec utracie Grodów CzerwieńskichGrodów Czerwieńskich na wschodzie, które w 981 r. zajęli Rusini.
Żony, córki i wnukowie
Po śmierci Dobrawy żoną Mieszka została Oda, córka margrabiego Marchii Północnej. Małżeństwo to nie zostało zaakceptowane przez duchownych, ponieważ Oda przed jego zawarciem była mniszką. Racja polityczna stała jednak wyżej niż racja duchowego powołania. W 986 r. Mieszko spotkał się z małoletnim cesarzem Ottonem III na zjeździe w Kwedlinburgu i zacieśnił sojusz. Podczas tego spotkania książę słowiański podarował cesarzowi… wielbłąda. To dzięki wsparciu Rzeszy Mieszko zaatakował Czechy, niedawnego sojusznika, i przyłączył do swojego państwa Śląsk (990 r.).
Poprzez małżeństwa Mieszko zawierał sojusze nie tylko z państwami sąsiadującymi, ale też z państwami „zza Bałtyku” czyli Skandynawii. Swoją córkę wydał za mąż za władcę Szwecji Eryka Zwycięskiego. Po śmierci Eryka wyszła ona za mąż za króla duńskiego Swena Widłobrodego. Jeden z ich synów, Knut Wielki, na początku XI wieku był królem Norwegii, Anglii i Danii. Nadal trwają spory historyków nie tylko o ustalenia imienia córki Mieszka I (w Polsce przypisano jej, bez potwierdzenia źródłowego, imię Świętosława, w Szwecji znana była jako Sygryda Storråda Dumna
, ewentualnie Grunhilda), ale też, czy nie nastąpiło połączenie kilku postaci w jedną z powodu bardzo skąpych źródeł historycznych.
Określ funkcję jaką pełnił ten portret w średniowiecznym manuskrypcie.
Słownik
nazwa ziem stanowiących w X i XI w. przedmiot rywalizacji polsko‑ruskiej, pochodząca od głównego grodu Czerwienia
marchia utworzona na wschodniej granicy państwa niemieckiego w 937 r. przez Ottona I, jej celem był podbój ziem zamieszkałych przez plemiona słowiańskie; w 966 r. została podzielona na sześć mniejszych marchii, m.in. Łużycką, Miśnieńską i Północną
(niem. Markgraf) urzędnik zarządzający marchią (nazwa przygranicznego okręgu administracyjnego w państwie Franków, następnie w Niemczech), mający szerokie uprawnienia wojskowo‑administracyjne
odnowione w 962 r. w wyniku koronacji Ottona I na cesarza niemieckiego, dokonanej przez papieża w Rzymie; istniało do 1806 r. pod nazwą I Rzeszy Niemieckiej
(łac. tributum) pieniężne świadczenie przekazywane przez jednego władcę drugiemu jako wyraz uznawania zwierzchności terytorialnej
żył w drugiej połowie VIII w., mnich zakonu benedyktynów, autor kroniki Dzieje Sasów powstałej w latach 967–968, kontynuowanej do 973 r.
państwo słowiańskie powstałe na początku IX w. na Morawach, największy zasięg terytorialny miało w drugiej połowie IX w.; zniszczone przez najazdy Węgrów na początku X wieku; w tym państwie działalność misyjną prowadzili Cyryl i Metody
grupa plemienna Słowian połabskich, zamieszkujących od co najmniej VIII do XII w. tereny między dolną Odrą a Łabą; zachowali swoje wierzenia i nie ulegli akcji chrystianizacyjnej; wchłonięci przez państwo niemieckie
Słowa kluczowe
Grody Czerwieńskie, Cedynia, drużyna, Dobrawa, Mieszko I, Polska pierwszych Piastów
Bibliografia
M. Barański, Historia Polski średniowiecznej, Poznań 2012.
I. Kienzler, Piastowie od Mieszka do Kazimierza. Miłość i władza, Warszawa 2018.
S. Koper, Piastowie. Wędrówki po Polsce pierwszej dynastii, Warszawa 2013.
M. Maciorowski, B. Maciejewska, Władcy Polski. Historia na nowo opowiedziana, Warszawa 2018.
J. Strzelczyk, Mieszko I, Poznań 2013.
S. Szczur, Historia Polski. Średniowiecze, Warszawa 2013.
J. Żylińska, Piastówny i żony Piastów, Warszawa 2018.