Ponad 96% produkowanego mleka na świecie pochodzi od bydła, w tym ok. 81% od krów, a ok. 15% - od bawolic (według danych FAO Stat za 2018 rok). Uzyskiwanie mleka koziego, owczego i wielbłądziego odgrywa marginalną rolę.

Jak wspomniano, głównymi zwierzętami, od których człowiek uzyskuje mleko, jest bydło. Chów bydła mlecznego wymaga ściśle określonych warunków. Z uwagi na to, że zwierzęta te powinny być dojone co najmniej dwa razy dziennie, dogodnym systemem chowu bydła mlecznego jest chów intensywny, natomiast ogranicza to system wolnego wypasu i pasterstwa koczowniczego. Najbardziej dogodnym klimatem do tego typu kierunku gospodarki jest umiarkowany wilgotny klimat pozwalający na intensywny rozwój roślin pastewnych. Ważnym czynnikiem tego typu gospodarowania jest istnienie chłonnego rynku zbytu, co zapewnia krótki czas dostawy mleka do konsumenta. Gospodarstwa takie muszą być wyposażone w maszyny do dojenia oraz specjalne chłodnie z dostępną, odpowiednio przystosowaną infrastrukturą (np. laktociągamilaktociąglaktociągami). Powoduje to, że chów mleczny jest droższy od chowu mięsnego bydła.

RQYdeUuguHK9S

Fotografia prezentuje instalację dojarek automatycznych. Widoczne są krowy stojące w rzędzie tyłem na podwyższonej platformie, nad którą jest metalowy stelaż. Przy każdej krowie jest metalowy słupek z panelem sterowania. Krowy mają umieszczone na wymionach ssawki, od których biegną kable do słupków. Nad krowami i stelażem znajduje się blaszany dach z metalowymi wzmocnieniami. Z przodu na fotografii widać mężczyznę w kapeluszu typu kowbojskiego, w zamszowej kurtce i dżinsach..

Mleko ssaków zawiera laktozęlaktozalaktozę. Nie tolerują jej m.in. Azjaci, którzy przez wieki spożywali mleko i twaróg sojowy. Ich organizmy nie wykształciły wobec tego tolerancji na ten rodzaj cukru. Na przypadłość tę cierpi także wielu Afroamerykanów. Obecnie jednak coraz częściej można spotkać w sklepach mleko i produkty mleczne pozbawione laktozy.

Warto zwrócić uwagę także na uwarunkowania kulturowe spożywania mleka. Dla przykładu Amerykanie bardzo często piją mleko do wielu posiłków.

Produkcja mleka na świecie z roku na rok nieustannie rośnie, do czego przyczyniają się wzrost liczby ludności i rozwój hodowli bydła. Wpływa to na wzrost roli produktów mlecznych w diecie ludności. Według danych FAO Stat w 2018 roku na świecie uzyskano 843 mln ton mleka.

Głównymi producentami mleka są kraje o znacznym pogłowiu bydła. Należą do nich przede wszystkim Indie i USA (ponad 1/3 światowej produkcji). Udział Polski w 2018 r. wynosił ok. 1,7%. Jeżeli zaś chodzi o mleko krowie, to w 2018 roku największymi jego producentami były: USA (14,4%), Indie (13,1%) oraz Brazylia (5,0%).

Największa średnia wydajność mleka od jednego zwierzęcia występuje w krajach Ameryki Północnej - zwłaszcza w USA (ok. 10 t rocznie), w wielu krajach Europy, Argentynie, RPA, Japonii, Korei Południowej, Australii i Nowej Zelandii (od 4 do 9 t rocznie). Większość z tych krajów odznacza się intensywnym i średnio intensywnym systemem hodowli bydła. Niemniej jednak obserwuje się od pewnego czasu rozwój hodowli bydła mlecznego na pastwiskach w krajach, gdzie udój prowadzony jest za pomocą samojezdnych agregatów.

R1F6PUL81QhTa

Mapa świata, na której różnymi odcieniami koloru zielonego zaznaczono wartości średniej wydajności mleka od jednego zwierzęcia w tysiącach kilogramów w 2018 roku. Największa średnia wydajność występuje w  Ameryce Północnej, w wielu Europie Zachodniej, Północnej i Środkowej, w Argentynie, Gujanie Francuskiej, RPA, Tajlandii, Japonii, Korei Południowej, Australii i Nowej Zelandii (powyżej 4 t rocznie). Między 3,1 a 4 tony w Meksyku, Paragwaju, Urugwaju, Rosji, na Ukrainie, w Serbii, Wietnamie, Uzbekistanie, Korei Północnej, na Filipinach. Między 2,1 a 3 w pozostałych krajach Ameryki Południowej (oprócz Boliwii), na Kubie, w Hiszpanii, Włoszech, Chorwacji, Bośni i Hercegowinie, na Słowacji, w Azerbejdżanie, Tunezji, Sierra Leone, Liberii, Gabonie, Kongo, Zambii, Mozambiku, Kazachstanie, Kirgistanie, Turkmenistanie, Pakistanie, Indiach, Bangladeszu, Laosie. Między 1,1 a 2 w niemal całej Afryce (oprócz wcześniej wymienionych krajów), w krajach arabskich, w Mongolii, Chinach, Mjanmarze, Kambodży, Malezji, Indonezji, Papui – Nowej Gwinei, Boliwii, w Rumunii, Mołdawii, Bułgarii, Czarnogórze, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji, Turcji.

Najwięcej mleka w przeliczeniu na osobę spożywa się w USA, w wielu krajach Europy Zachodniej, Północnej i Południowej, w niektórych krajach Azji Centralnej oraz Australii i Nowej Zelandii.

RBwxHDY0pKUNL

Mapa świata, na której odcieniami koloru bordowego zaznaczono wartości konsumpcji mleka w kilogramach na jednego mieszkańca rocznie w 2018 roku. Ponad 200 w USA, Europie Zachodniej, Południowej (bez Hiszpanii), Północnej, w Rumunii, Chorwacji, Czarnogórze, Albanii, Grecji, republikach bałtyckich, Kazachstanie, Turkmenistanie, Kirgistanie oraz Australii i Nowej Zelandii. Między 150,1 a 200 w Kanadzie, Argentynie, Urugwaju, Hiszpanii, Europie Środkowej, Bośni i Hercegowinie, Serbii, Bułgarii, Macedonii Północnej, Rosji, Mongolii, Pakistanie. Między 100,1 a 150 w Meksyku, Brazylii, Wenezueli, Kolumbii, Algierii, Sudanie, Botswanie, Omanie, Indiach. Między 50, 1 a 100 na Kubie, w Gujanie, Peru, Chile, Paragwaju, na Białorusi, Ukrainie, w Mołdawii, RPA, Namibii, Maroku, Mauretanii, Mali, Nigrze, Kenii, Arabii Saudyjskiej, Iranie, Afganistanie, Japonii. Poniżej 50 w większości pozostałych państw Afryki, Iraku, Jemenie, Chinach, Koreach, państwach Azji Południowo-Wschodniej.

Słownik