Przeczytaj
Protisty są grupą parafiletycznągrupą parafiletyczną, do której należą organizmy jednokomórkowe, kolonijne oraz wielokomórkowe. W grupie tej wyróżnić można protisty zwierzęce, roślinopodobne i grzybopodobne. Ciało protistów pokryte jest błoną komórkową, tzw. pellikuląpellikulą lub błoną komórkową i ścianą komórkową.
Zróżnicowanie morfologiczne jednokomórkowych protistów
Formy jednokomórkowe mogą mieć postać pełzaków, wiciowców, form kokoidalnych lub komórczaków.
Wśród form jednokomórkowych za najprymitywniejsze uważa się gatunki mające jedno jądro komórkowe oraz gatunki o prostych skorupkach organicznych lub aglutynowanychaglutynowanych okrywających ciało.
Protisty kolonijne
Kolonie to zespoły komórek, które nie oddzieliły się po podziale lub połączyły powtórnie po krótkiej fazie samodzielnego funkcjonowania. Mogą być zbudowane z jednakowych lub różnych morfologicznie komórek, które najczęściej są też zdolne do niezależnego życia. Liczba komórek w kolonii może być zmienna lub stała. W koloniach o stałej liczbie komórek może dochodzić do ich specjalizacji w pełnieniu określonych funkcji. Niektóre osobniki należące do kolonii okrzemek posiadają zdolność do wydzielana śluzowatej substancji, która umożliwia łączenie się pozostałych osobników w kolonie, z kolei inne osobniki odpowiadają za przytwierdzanie kolonii do podłoża.
Zróżnicowanie morfologiczne wielokomórkowych protistów
Ciało wielokomórkowych protistów ma zawsze postać plechyplechy. Wyróżnia się plechy nitkowate, plektenchymatyczne oraz plechy tkankowe.
Plechy plektenchymatyczne i tkankowe wykazują często zróżnicowanie zewnętrzne na część liściokształtną, łodygokształtną i korzeniokształtną, ale żadna z tych części nie jest homologiczna z organami roślinnymi.
Słownik
Chrysophyta, gromada mikroskopijnych roślinnych protistów, obejmująca ok. 500 gatunków (wiele niepoznanych ze względu na delikatną budowę, rozpadają się przy łowieniu lub utrwalaniu); żyją w wodach słodkich (płynących i stagnujących), nieliczne morskie
Euglenophyta, gromada protistów roślinnych obejmująca ok. 1000 gatunków żyjących głównie w stojących wodach słodkich, słonawych lub ściekowych, najczęściej w małych zbiornikach zanieczyszczonych substancjami organicznymi (np. w wiejskich stawach, kanałach, okresowych kałużach, gdzie często tworzą zakwity) oraz nielicznie w wodach morskich
takson obejmujący tylko część organizmów pochodzących od jednego przodka
Oomycetes; klasa protistów grzybopodobnych; cechy wyróżniające to: występowanie pływek o dwóch nierównych wiciach, z których tylko jedna pokryta jest drobniutkimi włókienkami, oraz obecność celulozy w ścianach komórkowych z jednoczesnym brakiem chityny; odżywiają się martwymi szczątkami organicznymi albo pasożytują na innych organizmach; mają ciało zbudowane z komórczakowatych strzępek
kurczliwe wypustki ciała protistów zwierzęcych oraz niektórych komórek zwierząt wielokomórkowych, służące do poruszania się i zbierania pokarmu; biorą również udział w odbieraniu bodźców
błona komórkowa występująca u protistów zwierzęcych, wraz z przylegającą do niej cytoplazmą, w której znajdują się włókna białkowe i niekiedy obłonione pęcherzyki
struktura występująca w stromie chloroplastów u protistów roślinnych, silnie załamująca światło, zbudowana z białek, m.in. enzymów syntezy skrobi; dookoła pirenoidów odkładają się wielocukry będące produktami fotosyntezy, np. skrobia
wielokomórkowe lub komórczakowe ciało, występujące u prokariontów, protistów zwierzęcych i grzybów o różnym, przeważnie niewielkim, stopniu organizacji morfologicznej i anatomicznej; mimo różnych kształtów, rozmiarów i skomplikowania budowy plechy wyróżnia brak wyspecjalizowanych organów: korzeni, łodyg i liści, a także niewielkie zróżnicowanie tkanek
tkanka rzekoma, pseudotkanka; tkanka pozorna powstała z pierwotnie nitkowatych utworów, mająca postać płaskich lub bryłowatych ciał; powstaje przez ścisłe splecenie się nici ze sobą i ich zlepienie za pomocą śluzowaciejących ścian komórkowych lub innych wydzielin komórki
Actinopoda; grupa protistów zwierzęcych w większości o budowie sferycznej; posiadają promieniście ułożone nibynóżki wzmocnione pęczkiem mikrotubul oraz igłami szkieletowymi; należą do nich słonecznice, promienice i kolconóżki
grupa parafiletyczna obejmująca zróżnicowane, niespokrewnione ze sobą organizmy eukariotyczne jednokomórkowe (niektóre z nich tworzą kolonie) oraz wielokomórkowe
Trichomonadida; niewielkie protisty zwierzęce (dł. 5–25 µm) zaliczane do wiciowców; ciało stanowi komórka wzmocniona aksostylem, zaostrzona w tylnej części, w przedniej opatrzona 3–5 wiciami ruchowymi i jedną wicią sterowną, tworzącą wzdłuż ciała falującą błonkę; szeroko rozpowszechnione głównie wśród kręgowców; np. rzęsistek pochwowy (Trichomonas vaginalis) wywołuje u człowieka rzęsistkowicę
skorupki występujące u niektórych protistów (np. otwornic), utworzone ze zlepionych ziarenek piasku, okrzemek, igieł gąbek
Myxomycota; grupa protistów; występują w różnych środowiskach, najczęściej w cienistych lasach liściastych, na murszejącym drewnie, butwiejących liściach, w ściółce na resztkach roślinnych i zwierzęcych; nieliczne są pasożytami roślin
Trypanosomatidea, gromada niewielkich (20–70 µm) wiciowców pasożytniczych; mają ciało wrzecionowate, z jedną wicią; pasożyty żyjące w płynach ustrojowych i tkankach kręgowców, przewodzie pokarmowym bezkręgowców i w sokach roślin; do najgroźniejszych należą: świdrowiec gambijski (Trypanosoma gambiense) i świdrowiec rodezyjski (Trypanosoma rhodesiense), wywołujące u człowieka śpiączkę afrykańską
Pyrrophyta; gromada protistów rośłinnych występujących w planktonie wód słonych i słodkich rejonów polarnych, umiarkowanych i najczęściej tropikalnych; mają chloroplasty (tobołki samożywne) albo nie (tobołki cudzożywne, o zwierzęcym sposobie odżywiania); tobołki zawierają jedną klasę (bruzdnice) dzieloną na 12 rzędów ze względu na różnorodność: budowy, barw chromatoforów (żółte, brunatne, zielone albo czerwonawe, zawierające chlorofil a i c2, beta‑karoten i ksantofil) oraz materiałów zapasowych (skrobia, tłuszcze lub glikogen)
Ciliata; typ protistów zwierzęcych; posiadają dwa jądra komórkowe; ciało orzęsek okrywa pellikula i liczne rzęski, u najprymitywniejszych ustawione w podłużnych, równoległych rzędach (kineta); u wyżej zorganizowanych nastąpiła specjalizacja orzęsienia na oralne (gębowe), uczestniczące w zdobywaniu pokarmu, i somatyczne, o funkcji lokomotorycznej; otwór gębowy (cytostom) leży na powierzchni ciała lub w zagłębieniu (perystom); posiadają wodniczki odżywcze i tętniące, mitochondria, włókienka kurczliwe; rozmnażają się przez podział poprzeczny lub pączkowanie, rozmnażanie płciowe w procesie koniugacji lub autogamii; prowadzą wolny tryb życia, występują także formy osiadłe