Laura i Filon

RHWip96MTgXHb

Obraz przedstawia scenę rodzajową. Na łące, pośród drzew siedzi młoda kobieta. Obok niej klęczy młody mężczyzna. Są przebrani w stroje pasterzy.

W 1780 roku ukazał się zbiór poezji Franciszka Karpińskiego (1741‑1825) Zabawki wierszem i przykłady obyczajne. Jednym z najpopularniejszych wierszy, które weszły do tomu, jest sielanka sentymentalna Laura i Filon. Wiersz na stałe przeniknął do kultury ludowej – był chętnie śpiewany w czterech wersjach melodycznych i stał się inspiracją dla samego Fryderyka Chopina i jego Fantazji A‑dur na tematy polskie.

Bohaterami sielanki są Laura i Filon – zakochani pasterze, którzy spotykają się pod umówionym, symbolizującym miłość jaworem. Wiersz przyjmuje formę udramatyzowanej scenki lirycznej, przypominającej arie i duety dialogowe typowe dla opery.

Nawiązania do tej oświeceniowej sielanki można odnaleźć we współczesnej poezji. Laura i Filon stali się znakami przebrzmiałej już, a niekiedy parodiowanejparodiaparodiowanej tradycji sentymentalnej. Przywołują je między innymi Maria Pawlikowska‑Jasnorzewska w wierszu Laura i Filon (tom Wachlarz, 1927) oraz Konstanty Ildefons Gałczyński. Poeta tworzy dwie wersje historii o sentymentalnych kochankach – „smętnej pasterce” Laurze i  „tkliwym Filonie”.

„Poeta świętej powszechności”

R17Axt1EyfJj8

Zdjęcie przedstawia mężczyznę w średnim wieku. Twarz mężczyzny jest owalna, włosy ciemne, krótkie, zaczesane ku górze. Mężczyzna trzyma w lewej ręce otwartą książkę, spogląda w nią. Prawą dłoń ma uniesioną.

R1I33DwIQOO0t1

Obraz przedstawia pomnik, na którym widać dużą, zieloną gęś. Ptak ma rozpostarte skrzydła i uniesioną lewą łapę.

Tak o Konstantym Ildefonsie Gałczyńskim (1905–1953) pisał sam Leopold Staff (tom Dziewięć muz, 1958). Poeta w przewrotny sposób podkreślił charakterystyczne cechy twórczości autora Zaczarowanej dorożki: nonsensnonsensnonsens, paradoksparadoksparadoks i błazenadę. Gałczyński sam nazywał się „magikiem” i „małpiszonem” (z wiersza Liryka, liryka). Został okrzyknięty „poetą świętej powszechności” i „prostych dziwów”. Czesław Miłosz pisał o nim, że

Gałczyński był cenionym poetą, ale największą sławę przyniosła mu seria miniatur dramatycznych Teatrzyk „Zielona Gęś”. Groteskowe i pełne absurduabsurdabsurdu paradramatyparadramatparadramaty wciąż są chętnie czytane dzięki galerii tak rozpoznawalnych postaci, jak tytułowa Zielona Gęś, Osiołek Porfirion, Piekielny Piotruś, Hermenegilda Kociubińska czy Alojzy Gżegżółka, którego określa się jako „fenomen nonsensu”.

W dwudziestoleciu międzywojennym na krótko związał się z grupą literacką Kwadryga. Po II wojnie światowej zaś na łamach tygodnika „Przekrój” publikował między innymi znane Listy z Fiołkiem oraz teatrzyki Zielona Gęś. Do najbardziej znanych tomików poezji Gałczyńskiego można zaliczyć Zaczarowaną dorożkę (1948), Ślubne obrączki (1949), Pieśni (1953). Był autorem poematów Wielkanoc Jana Sebastiana Bacha (1950) oraz Niobe (1951). Napisał również teksty do wielu piosenek, które do dziś wykonywane są przez polskich artystów, np.: Ballada o dwóch siostrach, Dzikie wino, Liryka, liryka, Modlitwa do Anioła Stróża, Ocalić od zapomnienia, Prośba o wyspy szczęśliwe, Śmierć poety.

Słownik