Aminy alifatyczne to związki chemiczne, posiadające w swojej budowie grupę aminową $-{\mathrm{NH}}_2$, która zastąpiła jeden atom wodoru w węglowodorze łańcuchowym.

Etanoamina (etyloamina) jest aminą pierwszorzędową, oznacza to, że grupa aminowa połączona jest z jednym atomem węgla.

Re9uPcxHm79qF

Na ilustracji jest wzór strukturalny etanoaminy: grupa metylenowa łączy się po lewej stronie na dole z grupą metylową, a po prawej stronie na dole z grupą $N\mathrm{H}2$.

Swoje zastosowanie znalazła m.in. w syntezie środków chwastobójczych, nazywanych herbicydamiherbicydyherbicydami. Chwasty są roślinami niepożądanymi na polach uprawnych, ponieważ pobierają składniki odżywcze z gleby, przez co zmniejszają ilość plonów.

RQz0GJl5MlHSD

Na zdjęciu jest pole pszenicy. Pomiędzy pszenicą rośnie niebieski chaber.

Etanoamina jest prekursorem środków chwastobójczych o nazwie atrazynaatrazynaatrazyna, która jednak została zakazana w wielu krajach Europy Zachodniej ze względu na swoją toksyczność.

N,-etyloetanoamina (dietyloamina) jest aminą drugorzędową (atom azotu połączony jest z dwoma atomami węgla) o wzorze strukturalnym:

R2n4epGVfFDjh

Na ilustracji jest wzór strukturalny N‑etyloetanoaminy. Łańcuch główny ma kształt zygzaka. Opis od lewej strony do prawej: grupa metylowa łączy się z grupą metylenową, ta z kolei z NH. NH łączy się z grupą metylenową, która łączy się z grupą metylową.

Jest używana jako przyspieszacz procesu wulkanizacjiwulkanizacjawulkanizacji, np. w produkcji opon samochodowych.

R7n6MYoxUMFhX

Zdjęcie przedstawia oponę samochodową. Opona ma liczne żłobienia.

N,N‑dietyloetanoamina (trietyloamina) należy do amin trzeciorzędowych. Atom azotu połączony jest z trzema podstawnikami etylowymi.

RogAyGs4ecDcQ

Na ilustracji jest wzór strukturalny N,N‑dietyloetanoaminy. W centralnej części wzoru jest atom azotu. Łączy się u góry, na dole po lewej stronie oraz na dole po prawej stronie z grupą metylenową. Każda z tych grup łączy się z grupą metylową.

Swoje zastosowanie znalazła m.in. w procesie syntetycznego otrzymywania antybiotykuantybiotykiantybiotyku – penicyliny, używana jako rozpuszczalnik. Służy również do otrzymywania związków antykorozyjnych oraz papieru.

R5dF7SU4ttLHM

Zdjęcie przedstawia zbliżenie na strukturę papieru.

Aminy aromatyczne znajdują swoje zastosowanie w syntezie barwników. Najprostszą aminą aromatyczną jest anilina.

RXfjBC7a3lYHY

Na ilustracji jest wzór strukturalny aniliny - jest zbudowana z sześcioczłonowego pierścienia z trzema wiązaniami podwójnymi. U góry po prawej stronie pierścień łączy się z grupą ${\mathrm{N}\mathrm{H}}_2$.

Jest stosowana do otrzymywania związków azowych, inaczej barwników, stosowanych w produktach spożywczych. Jednym z nich jest żółcień pomarańczowa, a na produktach spożywczych możemy ją znaleźć pod kodem E110.

RpPn6r5QdwWz3

Ilustracja przedstawia wzór żółcieni pomarańczowej. W centralnej części wzoru dwa atomy azotu połączone są wiązaniem podwójnym. Jeden z atomów azotu po prawej stronie łączy się z sześcioczłonowym pierścieniem z trzema wiązaniami podwójnymi. Ten po prawej stronie u góry łączy się z ${\mathrm{S}\mathrm{O}}_3\mathrm{N}\mathrm{a}$. Atom azotu leżący po lewej stronie wzoru łączy się z lewej strony z sześcioczłonowym pierścieniem z dwoma wiązaniami podwójnymi. Pierścień ten na dole po prawej stronie łączy się z grupą hydroksylową, a u góry przylega do sześcioczłonowego pierścienia z trzema wiązaniami podwójnymi, który łączy się z u góry z ${\mathrm{N}\mathrm{a}\mathrm{O}}_3\mathrm{S}$.

R1545FqEw2TUh

Na zdjęciu w pudełku są ułożone rzędami ciastka - różnokolorowe makaroniki. Ciastka sklejone są po dwa. Pomiędzy nimi jest nadzienie. po dwa

Jak można zauważyć, znaczenie amin jest ogromne i tak naprawdę trudno sobie wyobrazić dzisiejsze życie bez ich produktów.

Słownik

atrazyna

atrazyna

nazwa zwyczajowa herbicydu z grupy triazyn, zwalcza rozmaite chwasty (jak: gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, fiołek polny, komosa biała, jasnoty, chwasty rumianowate, rdesty) w uprawach kukurydzy, szparagów, krzewów owocowych oraz w sadach, szkółkach drzew owocowych i leśnych

RORIrp3BH1nqa

Na ilustracji jest wzór atrazyny. W centralnej części wzoru jest sześcioczłonowy pierścień z trzema wiązaniami podwójnymi. Pierścień jest zbudowany między innymi z trzech pojedynczych atomów azotu. Pierścień u góry łączy się z atomem chloru. Na dole po lewej i prawej stronie łączy się z grupą NH. Do grup NH przyłączone jest wiązanie pojedyncze.

Bibliografia

M. Krzeczkowska, J. Loch, A. Mizera, Repetytorium chemia. Liceum – poziom podstawowy i rozszerzony, Warszawa – Bielsko‑Biała 2010.