Chlor należy do pierwiastków aktywnych chemicznie. Reaguje z wieloma metalami.

Metale bloku s reagują z chlorem, tworząc chlorki na -I stopniu utlenienia. Równania reakcji z pierwiastkami I i II grupy zapisujemy w następujący sposób:

Reakcje chloru z pierwiastkami bloku p przebiegają w sposób mniej oczywisty. Reakcja glinu z gazowym chlorem przebiega wg równania:

Natomiast w reakcji z cyną powstaje chlorek cyny(IV):

Chlorek cyny(II) otrzymuje się w wyniku reakcji cyny z kwasem chlorowodorowym:

Cynk jest jednym z metali bloku d. Jego reakcja z chlorem przebiega w następujący sposób:

Niektóre z metali bloku d (jak np. żelazo, miedź) w reakcji z gazowym chlorem tworzą związki chemiczne, na których występują na wyższym stopniu utlenienia. Równania reakcji zapisuje się w następujący sposób:

Aby otrzymać chlorek żelaza(II), należy przeprowadzić reakcję pierwiastkowego żelaza z kwasem chlorowodorowym:

Mangan nie reaguje z gazowym chlorem, natomiast reaguje z kwasem chlorowodorowym:

Większość chlorków łatwo rozpuszcza się w wodzie. Wyjątki stanowią m.in.:

• chlorek srebra $\text{AgCl}$;

• chlorek miedzi(I) $\text{CuCl}$;

• chlorek rtęci(I) ${\text{Hg}}_2{\text{Cl}}_2$;

• chlorek talu $\text{TlCl}$;

• chlorek ołowiu(II) ${\text{PbCl}}_2$ (trudnorozpuszczalny w wodzie w niskej temperaturze, rozpuszczalny w wysokiej).

Polecenie 2

Chlorek sodu doskonale rozpuszcza się w wodzie i dysocjuje. Zaproponuj metodę, która pozwoli na potwierdzenie obecności jonów chlorkowych w roztworze, powstałym przez rozpuszczenie w wodzie chlorku sodu. Twoja odpowiedź powinna zawierać rysunek schematyczny doświadczenia, obserwacje oraz wnioski poparte równaniem reakcji zapisanym w formie jonowej skróconej.

Rjej1ikfo4aMl

Odpowiedź: (Uzupełnij).

Chlorek sodu doskonale rozpuszcza się w wodzie i dysocjuje. Zaproponuj metodę, która pozwoli na potwierdzenie obecności jonów chlorkowych w roztworze, powstałym przez rozpuszczenie w wodzie chlorku sodu. Twoja odpowiedź powinna zawierać opis doświadczenia i wnioski poparte równaniem reakcji zapisanym w formie jonowej skróconej.

R407CCqpbLSIu

(Uzupełnij).

Pokaż odpowiedź

RPVW5YRPdeOvB

Ilustracja przedstawia schemat doświadczenia. W probówce znajduje się wodny roztwór NaCl. Nad probówką znajduje się strzałka do wnętrza probówki opisana: wodny roztwór ${\mathrm{A}\mathrm{g}\mathrm{N}\mathrm{O}}_3$

Przykład poprawnej odpowiedzi:

Obserwacje: Po dodaniu do roztworu jonów ${\text{Ag}}^{+}$ wytrąca się biały, serowaty osad, który ciemnieje wraz z upływem czasu.

Wnioski: Wytrącony osad to chlorek srebra. Strącenie osadu po dodaniu rozpuszczalnej soli srebra do roztworu świadczy o obecności anionów ${\text{Cl}}^{-}$ w badanym roztworze.

Równanie reakcji w formie jonowej skróconej:

${\text{Ag}}^{\text{+}}{\text{ + Cl}}^{\text{-}}\text{ → AgCl↓}$

Chlor w przyrodzie występuje głównie w postaci chlorków (sodu, wapnia, potasu, magnezu). Jest najbardziej rozpowszechnionym pierwiastkiem spośród fluorowców. Wymienione chlorki w warunkach normalnych są białymi ciałami stałymi, dobrze rozpuszczalnymi w wodzie.

R5jRUFmiFn5Gc

Ilustracja przedstawia częściowo sproszkowany, a częściowo zbity w grudki stosik białego proszku.

RpmnK53jerfWd

Ilustracja przedstawia zbite małe kryształki przezroczysto-białej soli usypane w stosik na czarnym tle.

Dla zainteresowanych

Chlorki metali przejściowychmetale przejściowemetali przejściowych, podobnie jak inne sole tych metali, mogą mieć różne barwy. Przykładami takich chlorków metali bloków d i f są: ${\text{MnCl}}_2$, ${\text{FeCl}}_2$, ${\text{SmCl}}_3$, ${\text{EuCl}}_3$ oraz ${\text{CrCl}}_3$, ${\text{FeCl}}_3$, ${\text{CoCl}}_2$, ${\text{NiCl}}_2$, ${\text{RuCl}}_3$, których fotografie zamieszczono poniżej.

RI8Y5n145rp3k

Ilustracja przedstawia intensywnie fioletowe połyskujące w świetle kryształki o ostrych krawędziach.

RFd7FFK93hR76

Ilustracja przedstawia brązowe zbite kryształki o łagodnych konturach, sprawiające wrażenie jakby były mokre.

R13GgkRkyQs9c

Ilustracja przedstawia jasno fioletowy matowy proszek i parę grudek tego samego koloru obok.

RaMKNATJsbyv2

Ilustracja przedstawia żółtą substancję, matową pozbijaną w grudki.

RvNsNpetdOYWt

Ilustracja przedstawia proszek i grudki substancji o jasnozielonym matowym kolorze.

R9pZTGb8G87v7

Ilustracja przedstawia drobne grudki o ostrych krawędziach czarnej substancji.

Ciekawostka

Chlorek srebra ulega reakcji fotochemicznej.reakcja fotochemicznareakcji fotochemicznej.

R1K6MlBJ5yFxA

Ilustracja przedstawia okrągły sączek z szarym osadem, osad jest dużo jaśniejszy prawie biały w miejscu gdzie leżała moneta. Moneta jest odsunięta na skraj sączka, żeby pokazać że biały ślad jest tej samej wielkości. Całość leży na blacie z zielonych kwadratowych płytek.

Słownik

Bibliografia

Czerwińska A., Jelińska‑Kazimierczuk M., Kuśmierczyk K., Chemia 1. Podręcznik, Warszawa 2002, s. 335‑346.

Litwin M., Styka‑Wlazła Sz., Szymońska J., Chemia ogólna i nieorganiczna. Część 1. Podręcznik dla liceum, Warszawa 2004, s. 295‑303.

Piosik R., Karawajczyk B., Tehnika demonstracji i ćwiczenia laboratoryjne z metodyki nauczania chemii i ochrony środowiska, Gdańsk 2004, s. 78‑79.

Sawicka J., Janich‑Kilian A., Cejnert‑Mania W., Urbańczyk G., Tablice chemiczne, Gdańsk 2002, s. 226.

Trzebiatowski W., Chemią nieorganiczna, Warszawa 1977, s. 157.