Przeczytaj
Pierwszy w szeregu
Eten (etylen) – gaz o wzorze – to najprostszy przedstawiciel klasy alkenówalkenów. Jest bezbarwnym gazem o charakterystycznym, słodkim zapachu. Bardzo słabo rozpuszcza się w wodzie, natomiast dobrze w rozpuszczalnikach niepolarnych, np. alkanach czy arenach. Z uwagi na fakt, że jest substancją łatwopalną, musi być przechowywany w specjalnych stalowych butlach. Eten jest fitohormonemfitohormonem.
Eten posiada między atomami węgla wiązanie wielokrotne, dlatego zaliczany jest do węglowodorów nienasyconychwęglowodorów nienasyconych, podobnie jak pozostałe związki w tym szeregu homologicznymszeregu homologicznym.
Charakterystyczną właściwością tego gazu jest jego podatność na reakcje addycjiaddycji elektrofilowej. Podobnie jak inne alkeny, eten reaguje z wodorem (w obecności katalizatorówkatalizatorów), fluorowcowodorami, niektórymi fluorowcami, czy też z wodą. W reakcjach tych, ze związku nienasyconego otrzymujemy związek nasycony. Co ważne, eten można utlenić, działając roztworem manganianu() potasu, w wyniku czego roztwór manganianu() potasu koloru fioletowego ulega odbarwieniu i wytrąca się brunatny osad. Reakcja ta pozwala jednocześnie na określenie nienasyconego charakteru badanej substancji.
Na podstawie informacji z tekstu oraz innych źródeł wykonaj mapę myśli, na której zaprezentowane zostaną najważniejsze informacje dotyczące etenu.
Co łączy eten z pomidorem?
Czy zastanawiałeś się kiedyś, czy dojrzały banan, po umieszczeniu go wśród zielonych pomidorów, może przyspieszyć ich proces dojrzewania? Czy zachodzi jakaś interakcja między pomidorami a bananem? Zapoznaj się z informacjami poniżej, a następnie zaproponuj problem badawczy i hipotezę. Uzupełnij dziennik odpowiednimi informacjami i sformułuj wnioski.
W jednym z Zakładów Przechowalnictwa i Przetwórstwa Owoców i Warzyw stosowano płuczki węglowe, które miały zapobiegać przedwczesnemu dojrzewaniu owoców i warzyw i usuwać wydzielający się przez owoce eten. Z uwagi na fakt, że zaistniała konieczność szybkiej sprzedaży towaru, płuczki usunięto.
W Budynku A tego zakładu znajdowały się paczki z zielonymi pomidorami. W otoczeniu tej partii umieszczono dojrzałe banany. W Budynku B znajdowała się inna partia zielonych pomidorów. W otoczeniu tej partii pomidorów rozpylono gazowy eten. W Budynku C znajdowały się również zielone pomidory, które pozostawiono do naturalnego dojrzewania.
We wszystkich budynkach każdego dnia kontrolowano wygląd przechowywanych produktów i notowano zmiany. Poniżej przedstawiono obserwacje.
Dawniej do oświetlania ulic i mieszkań stosowano mieszaninę różnych gazów. Zauważono, że rośliny znajdujące się w pobliżu oświetlenia wcześniej traciły liście, a kwiaty szybko blakły. W roku odkryto, że składnikiem gazu węglowego, odpowiedzialnego za te zmiany, jest eten. Kilkanaście lat później wykazano, że gaz ten jest także wytwarzany przez rośliny, stąd też okrzyknięto go hormonem roślinnym.
Eten jest wytwarzany z metioniny – jednego z podstawowych aminokwasów białkowych – przez prawie wszystkie części roślin. Tempo produkcji etenu jest najwyższe tam, gdzie dochodzi do podziału komórek. Jego produkcja wzrasta podczas opadania liści, starzenia się kwiatów i dojrzewania owoców. Ponadto czynniki, takie jak: wilgoć, chłód, choroby, wysokie temperatury i susze, przyspieszają syntezę etenu w roślinie. Z uwagi na prostą budowę oraz fakt, że jest lżejszy od powietrza, gaz ten szybko dyfunduje między roślinami.
Słownik
(łac. additio „dodawanie”) reakcja przyłączania; reakcja chemiczna polegająca na przyłączaniu atomów lub cząsteczek związku chemicznego z utworzeniem cząsteczki jednego produktu (adduktu)
ciąg związków organicznych o cząsteczkach, które zawierają jednakowe grupy funkcyjne i mają taką samą budowę chemiczną, ale różnią się między sobą o taką samą jednostkę strukturalną lub jej wielokrotność w węglowodorach – grupę metylenową
związki organiczne, alifatyczne węglowodory nienasycone o wzorze ogólnym , których cząsteczki zawierają jedno wiązanie podwójne między atomami węgla (w dowolnym miejscu łańcucha)
(gr. katálysis „rozłożenie”) substancja, która zwiększa szybkość, z jaką reakcja chemiczna osiąga stan równowagi
(gr. phytón „roślina”, hormán „pobudzać”) hormony roślinne, związki chemiczne wytwarzane przez rośliny, które regulują ich wzrost i rozwój
grupa związków zbudowanych z węgla i wodoru, w cząsteczkach których między atomami węgla występują wiązania wielokrotne (podwójne lub potrójne)
(ang. cracking „pękanie”) inaczej krakowanie; proces technologiczny zachodzący w wysokiej temperaturze i ciśnieniu, podczas którego wiązania między atomami węgla w dużych cząsteczkach węglowodorów są rozrywane, w efekcie czego powstają cząsteczki zawierające mniej atomów węgla
Bibliografia
Dudek‑Różycki K., Płotek M., Wichur T., Kompendium terminologii oraz nazewnictwa związków organicznych. Poradnik dla nauczycieli i uczniów, Kraków 2020.
Dudek‑Różycki K., Płotek M., Wichur T., Węglowodory. Repetytorium i zadania, Kraków 2020.
Encyklopedia PWN
Lautenschläger K. H., Schröter W., Wanninger A., Nowoczesne kompendium chemii, tłum. Andzrej Dworak, Warszawa 2014.
Morrison R. T., Boyd R. N., Chemia organiczna, Warszawa 2010.
Solomon E. P., Berg L. R., Martin W. D., Biologia, Warszawa 1996