Owodnia otacza bezpośrednio zarodek. Jama owodni wypełniona jest wodami płodowymi (od 0,5 do 1,5 l), które umożliwiają poruszanie się płodu, amortyzują wstrząsy i chronią rozwijający się organizm przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi.

Niewielka błona płodowa, z której naczyń krwionośnych powstają naczynia pępowiny: dwie tętnice pępowinowe i żyła pępowinowa.

Pęcherzyk żółtkowy występuje w postaci zredukowanej i zanika w 2 miesiącu życia po zapłodnieniu. Odpowiada za wytworzenie komórek płciowych oraz produkcję krwinek czerwonych (w 8 tygodniu funkcję tę przejmuje wątroba).

Do łożyska krew dopływa przez tętnice maciczne, które wnikają do macicy i jako tętnice maciczno‑łożyskowe dostarczają krew do przestrzeni międzykosmówkowych. Dzięki gradientowi ciśnień krwi możliwy jest jej przepływ w tym kierunku. Z łożyska przez żyłę pępkową natlenowana krew dostaje się do płodu, a następnie tętnice pępkowe odprowadzają krew odtlenowaną z powrotem do łożyska. Krew w łożysku wymieniana jest 3 do 4 razy na minutę. Z łożyska odprowadzają ją żyły maciczne.

Przez łożysko do organizmu płodu przenikają również niebezpieczne dla jego zdrowia i życia substancje (alkohol, nikotyna, kofeina, leki, narkotyki), bakterie i wirusy chorobotwórcze (np. ospy, różyczki, HIV), a także elementy morfotyczne krwi (może dojść do konfliktu serologicznego).

Łożysko pełni ponadto funkcję narządu hormonalnego, którego hormony odpowiadają za utrzymanie ciąży, wpływają na wzrost i rozwój płodu oraz współuczestniczą w wyzwalaniu akcji porodowej.

Jednym z hormonów białkowych łożyska jest gonadotropina kosmówkowa (hCG – ang. human chorionic gonadotropin). Testy ciążowe pozwalają potwierdzić ciążę od 7 dnia po zapłodnieniu, ponieważ wykrywają gonadotropinę kosmówkową, która zaczyna być produkowana od momentu zagnieżdżenia się zarodka w ścianie macicy, co następuje ok. 7 dnia ciąży. Zanim wykształci się łożysko, jest ona wytwarzana przez zarodek.

Rnvtv52GdOaDO

Ilustracja przedstawia podłużny test ciążowy. jest w nim prostokątne okienko. Po jednej stronie okienka jest litera T, po drugiej C. W okienku są równoległe do siebie dwie czerwone kreski.

Główną funkcją tego hormonu jest utrzymanie ciałka żółtego i przekształcenie go w ciałko ciążowe, które stale wytwarza progesteron – hormon utrzymujący ciążę.

Również samo łożysko, począwszy od 6 tygodnia ciąży, wytwarza progesteron. Chroni on ciążę przez utrzymywanie mięśnia macicy w rozkurczu (tzw. blok progesteronowy). Wydzielanie progesteronu przez łożysko stopniowo rośnie, a w 3 miesiącu jest już ono głównym dostarczycielem tego hormonu (w tym czasie ciałko żółte zanika). Inne hormony wydzielane przez łożysko to:

• gonadotropina kosmówkowa (hCG) – hormon wykorzystywany do monitorowania przebiegu ciąży, wpływa na wiele procesów m.in.: tworzenie kosmówki, implantację zarodka i hamowanie zanikania ciałka żółtego;

• estrogeny – wpływają na aktywność fizjologiczną błony śluzowej macicy, regulują syntezę progesteronu oraz zwiększają jej wrażliwość na oksytocynę (oksytocyna reguluje akcję porodową, pobudza skurcze macicy, po porodzie stymuluje laktację);

• relaksyna – zmniejsza kurczliwość macicy.

Zagrożenie występuje również w przypadku palenia papierosów przez ciężarną – dziecko jest wówczas źle dotlenione i rozwija się gorzej. Potwierdzono przypadki wodogłowia, niskiej wagi urodzeniowej dziecka i opóźnionego rozwoju spowodowane używaniem nikotyny w czasie ciąży. Szkodliwe dla dziecka jest zarówno czynne, jak i bierne palenie przez kobietę w ciąży. Nikotyna, tlenek węgla oraz inne substancje zawarte w papierosach, wraz z obiegiem krwi, dostają się prosto do organizmu płodu. Skutki palenia papierosów w ciąży to m.in.:

• niedotlenienie kobiety w ciąży i płodu;

• przyspieszenie akcji serca dziecka;

• większe prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań w przebiegu ciąży;

• większe prawdopodobieństwo wystąpienia u dziecka problemów z układem oddechowym, zwiększone ryzyko rozwoju wad płodu.

Nie ma określonej „bezpiecznej” dawki nikotyny i innych substancji szkodliwych zawartych w papierosach. Z tej przyczyny nie należy palić wcale!

Narkotyki są przyczyną poronień, wcześniactwa i uzależnienia narkotykowego dziecka.

Stosowanie środków farmakologicznych, takich jak aspiryna czy tabletki przeciwbólowe, należy skonsultować z lekarzem.