Arystoteles Polityka

Wszystkim ludziom właściwy jest z natury pęd do życia we wspólnocie, a ten, kto ją pierwszy zestroił, jest twórcą największych dóbr. Jak bowiem człowiek doskonale rozwinięty jest najprzedniejszym ze stworzeń, tak i jest najgorszym ze wszystkich, jeśli się wyłamie z prawa i sprawiedliwości. Najgorsza jest bowiem nieprawość uzbrojona, człowiek zaś rodzi się wyposażony w broń, jaką są jego zdolności umysłowe i moralne, które, jak żadne inne, mogą być niewłaściwie nadużywane. Dlatego człowiek bez poczucia moralnego jest najniegodziwszym i najdzikszym stworzeniem, najpodlejszym w pożądliwości zmysłowej i żarłoczności. Sprawiedliwość zaś jest znamieniem państwa, wymiar jej jest bowiem podstawą porządku istniejącego we wspólnocie państwowej, polega zaś na ustaleniu tego, co jest sprawiedliwe.

1 Źródło: Arystoteles, Polityka, tłum. Ludwik Piotrowicz, dostępny w internecie: sady.up.krakow.pl [dostęp 15.02.2021 r.].

Arystoteles Polityka

Zgódźmy się zatem na to, że każdemu przypada w udziale tyle szczęścia, ile wykazuje cnoty i rozumu, tudzież odpowiednio do tych własności działa (…). Łączy się z tym na tych samych zasadach opierające się zdanie, że najlepszym państwem jest państwo szczęśliwe i takie, któremu się dobrze powodzi. Nikomu jednak nie może się dobrze powodzić, kto nie czyni dobrze. Nie ma zaś dobrego czynu ani u człowieka, ani w państwie bez cnoty i rozumu. Dzielność, sprawiedliwość i rozum mają w państwie to samo znaczenie i postać, w jakich muszą występować u każdego z ludzi, jeżeli ten ma się nazywać rozumnym, sprawiedliwym i umiarkowanym.

2 Źródło: Arystoteles, Polityka, tłum. Ludwik Piotrowicz, dostępny w internecie: sady.up.krakow.pl [dostęp 15.02.2021 r.].

Tomasz z Akwinu O władzy

[Król] swoimi prawami i rozkazami, karą i nagrodą, powstrzymuje poddanych sobie ludzi od niegodziwości i prowadzi ich do czynów cnotliwych; a przykład niech bierze z Boga, który dał ludziom swoje prawa, i nagradza tych, którzy je zachowują, przestępcom zaś wymierza kary.

3 Źródło: Tomasz z Akwinu, O władzy, [w:] Dzieła wybrane, tłum. Jacek Salij OP, Poznań 1984, s. 184.

Niccolò Machiavelli Za co chwali się lub gani ludzi, a szczególnie książąt

Wielu wyobrażało sobie takie republiki i księstwa, jakich w rzeczywistości ani nie widzieli, ani nie znali (…) – wszak sposób w jaki się żyje, jest tak różny od tego, w jaki się żyć powinno, że kto, chcąc czynić tak, jak się czynić powinno, nie czyni tak, jak inni ludzie czynią, ten gotuje raczej swój upadek niż przetrwanie; bowiem człowiek, który pragnie zawsze i wszędzie wytrwać w dobrem, paść koniecznie musi między tylu ludzi, którzy nie są dobrymi. Otóż niezbędnym jest dla księcia, który pragnie utrzymać się, aby potrafił nie być dobrym i zależnie od potrzeby posługiwał się lub nie posługiwał dobrocią. (…) książę musi być na tyle rozumny, aby umiał unikać hańby tylko takich wad, które by pozbawić go mogły panowania, a innych, które mu tym nie grożą, wystrzegać się o tyle, o ile jest to możliwe; lecz jeśli to nie jest możliwe, nie potrzebuje zbytnio niepokoić się nimi. Również niech nie boi się ściągać na siebie hańby takich wad, bez których trudno byłoby mu ocalić państwo; albowiem gdy wszystko dobrze rozważy, zobaczy, że niejedna rzecz, która wyda się cnotą, w zastosowaniu spowodowałaby jego upadek, a niejedna znowu, która wyda się wadą, w zastosowaniu przyniesie mu bezpieczeństwo i pomyślność.

4 Źródło: Niccolò Machiavelli, Za co chwali się lub gani ludzi, a szczególnie książąt, [w:] Książę, Warszawa 1984.

Max Weber Prawo wyborcze i demokracja w Niemczech

Z pewnością polityka nie jest zajęciem etycznym. Istnieje wszelako pewna minimalna miara wstydu i przyzwoitości, której także w polityce nie narusza się bezkarnie.

5 Źródło: Max Weber, Prawo wyborcze i demokracja w Niemczech, dostępny w internecie: cejsh.icm.edu.pl [dostęp 15.02.2021 r.].