Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Ćwiczenia

W powtórkowych lekcjach skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również map, tabel czy wykresów itp.). Przede wszystkim musisz dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia. Poniżej przybliżamy, jak rozumieć polecenia w zadaniach różnego typu:

RAmy0nWs0M2VC
wyjaśnij twoim zadaniem jest zrekonstruowanie związku przyczynowo‑skutkowego, opisanie od początku do końca, o co chodzi i dlaczego;, scharakteryzuj należy przeanalizować genezę, przebieg oraz konsekwencje danego procesu czy zjawiska, wymieniając uczestników wydarzeń (postacie, organizacje) lub inne istotne elementy;, porównaj twoim zadaniem jest zestawienie wydarzeń, zachodzących procesów, danych itp. pod kątem występujących między nimi podobieństw oraz różnic;, rozstrzygnij w tym wypadku oczekiwana odpowiedź jest jedna: „tak” lub „nie” - oczywiście wraz z uzasadnieniem, ale bez formułowania własnych ocen;, rozważ należy tu sformułować zarówno argumenty, jak i kontrargumenty, czyli „za” i „przeciw”, wartościując słuszność danego rozumowania;, oceń to polecenie pozwala ci przedstawić własną, subiektywną opinię na temat opisywanych zjawisk i procesów;
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;, udowodnij w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;, uzasadnij zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;, wykaż należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.

Pamiętajcie, że odpowiedź musi odnosić się do źródła – błędem jest bazowanie wyłącznie na swojej wiedzy i zignorowanie podanego źródła. Chodzi bowiem o to, aby osoba odpowiadająca na pytanie umiejętnie połączyła analizę materiału źródłowego z własną wiedzą. Nie bójcie się korzystać z posiadanych informacji i zawsze odwołujcie się do podanych źródeł.

Pamiętajcie również o tym, by wczytywać się w polecenia – czasem wiedza własna nie jest potrzebna, czasem tekst to tylko inspiracja, a innym razem należy połączyć wiedzę z interpretacją tekstu.

Repetytorium

Norma prawna

Budowa normy prawnej

hipoteza

  • zawiera wskazanie adresata normy oraz okoliczności, w jakich obowiązuje;

  • jest z reguły najbardziej rozbudowaną częścią normy;

dyspozycja

  • zawiera opis zachowania, jakie norma nakazuje, jakiego zakazuje lub jakie dozwala;

sankcja

  • zawiera opis konsekwencji, jakie pociąga za sobą naruszenie treści dyspozycji;

  • norma prawna pozbawiona sankcji nazwana jest lex imperfecta (dosłownie: prawo niedoskonałe);

  • wyróżnia się różne rodzaje sankcji:

a) sankcja karna – określona dolegliwość (np. pozbawienie wolności, grzywna);
b) sankcja nieważności – konsekwencja niedotrzymania określonych warunków, od których ustawodawca uzależnił ważność czynności (np. nieważność testamentu sporządzonego w formie elektronicznej, nieuznanie skargi wniesionej po upływie terminu zawitego, przeniesienie własności nieruchomości bez aktu notarialnego);
c) sankcja wykonawcza – konsekwencja w postaci przymusu określonego zachowania skierowana do adresata wyroku sądowego lub decyzji administracyjnej (np. wydanie określonej rzeczy, świadczenia usługi itp.).

Wykładnia prawa

R1W0fLc7NKD9r
Wykładnia autentyczna Dokonywana przez organ, który stworzył daną normę prawną., Wykładnia legalna Dokonywana przez Trybunał Konstytucyjny., Wykładnia operatywna Dokonywana przez organy stosujące prawo: sądy (głównie) i organy administracji.

Oprócz powyższych istnieją jeszcze inne wykładnie. Jedna z nich, nazywana doktrynalną, jest dziełem uznanych autorytetów w dziedzinie nauk prawnych. Nie ma mocy obwiązującej, ale wpływa na wykładnię dokonywaną przez organy uprawnione do jej wiążącego formułowania.

bg‑green

W demokratycznym państwie prawa treść normy prawnejnorma prawnanormy prawnej powinna być zrozumiała i jednoznaczna. Niejednokrotnie zdarza się, że w toku jej stosowania pojawiają się wątpliwości. Wykładnia prawa to inaczej tłumaczenie (interpretacja) jego treści, rozwiewanie wątpliwości, wyjaśnianie niejasności.

Inne typy wykładni:

  • językowa;

  • systemowa;

  • funkcjonalna.

Cechy systemu prawa

System norm prawa cechuje hierarchiczność, zupełność (brak luk) oraz spójność (brak sprzeczności). Nauka (doktryna) prawa wypracowała kilka metod usuwania sprzeczności. Do najbardziej znanych należą:

  • Lex posterior derogat legi priori: według niej norma prawa później ustanowionego wypiera normę prawa wcześniej ustanowionego;

  • Lex specialis derogat legi generali: norma bardziej szczegółowa wypiera normę bardziej ogólną.

W systemie prawa wyodrębnia się gałęzie prawa na podstawie kryterium rodzaju regulowanych przez nie stosunków społecznych lub metody tej regulacji. Wyróżnia się np. prawo konstytucyjne, cywilne, karne, administracyjne, prawo pracy. Z reguły w każdej gałęzi, obok norm materialnych z danej dziedziny, występują normy proceduralne, które określają sposób postępowania organów stosujących normy (np. sądów, prokuratury, policji, organów administracji publicznej).

Pożądanym stanem porządkowania systemu prawa jest jego kodyfikacja, czyli zebranie w jednym akcie prawnym (ustawie) wszystkich przepisówprzepis prawnyprzepisów regulujących określoną sferę stosunków społecznych (np. majątkowych, rodzinnych, pracy) oraz zasad i trybu postępowania organów państwa powołanych do ich rozstrzygania. Kodyfikacja ułatwia zainteresowanym podmiotom orientację w przysługujących im prawach i obowiązkach oraz korzystanie z określonych instytucji prawa.

Słownik

norma prawna
norma prawna

najmniejsza treść prawna, zawierająca wzór zachowania, którego należy przestrzegać; może wyrażać nakaz, zakaz lub dozwolenie

przepis prawny
przepis prawny

jednostka redakcyjna, w której zawarta jest treść normy prawnej; przepis względem normy ma się analogicznie, jak w języku litera do głoski