Wśród roślin okopowych można wyróżnić rośliny bulwiaste, korzeniowe oraz aroidowerośliny aroidowe aroidowe. Główną częścią użytkową tych roślin są ich części podziemne - odpowiednio: bulwy, korzenie i kłącza. Ze względu na dużą zawartość skrobiskrobiaskrobi oraz cukrów prostych lub dwucukrów są one nazywane roślinami skrobiowymi.
1
R1I7LK6HhzXJQ
Zdjęcie przedstawia ziemniaki ułożone w kartonowym pudle. Bulwy mają okrągłe i podłużne kształty.
Ziemniaki
Źródło: dostępny w internecie: https://pxhere.com/en/photo/947009, domena publiczna.
R1UoGCbFC0Zn0
Na zdjęciu pochrzyny, rodzaj pnącza z bulwiastymi kłączami. Z bulwy odchodzą dwa główne pędy oraz wiele mniejszych, otaczających bulwę. Są koloru buracznego.
Pochrzyny
Źródło: CC BY-SA 3.0, http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=120706.
R1pfFJ67H9MHq
Zdjęcie przedstawia bulwę korzeniową manioku. Z zewnątrz jest ona brązowa, wewnątrz biało‑żółta. Bulwy mają podłużny kształt.
Maniok
Źródło: Renatosjoao, CC BY-SA 4.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=48753567.
R1YHwJHtKmqtX
Zdjęcie przedstawia kilka bulw batatów, słodkich ziemniaków. Ich skóra jest brązowo‑różowa. Kształtem przypominają nieco wydłużone ziemniaki.
Bataty
Źródło: Pixabay License, https://pixabay.com/pl/service/terms/#license, dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/s%C5%82odki-ziemniak-pow%C3%B3j-batatas-2895514/.
R7S1AjETs1aGa
Zdjęcie przedstawia wrzecionowatą bulwę taro. Z bulwy wyrasta kolejna, mniejsza bulwa o kształcie okrągłym. Skóra jest ciemno‑brązowa.
Taro
Źródło: 821292, dostępny w internecie: https://www.needpix.com/photo/428340/taro-colocasia-sculenta-vegetable-free-pictures-free-photos-free-images-royalty-free-free-illustrations, domena publiczna.
bg‑lime
Zastosowanie w przemyśle roślin bulwiastych i okopowych
Rośliny bulwiaste oraz okopowe mają szereg zastosowań w przemyśle.
R1IfdeaNaXTOb
ziemniak produkcja krochmalu i produktów podobnych (mączka ziemniaczana, klej, glukoza, syrop skrobiowy, dekstryny, preparaty techniczne, które wykorzystywane są w przemyśle medycznym, włókienniczym, papierniczym, spożywczym i paszowym), produkcja suszy spożywczych (puree, płatki, grysy oraz aglomeraty wykorzystywane w systemach chłodniczych), przetwory smażone (chipsy, frytki itp.), produkcja spirytusu (bioetanolu);, batat produkcja mąki, kaszy, płatków, chrupków, cukru, syropów oraz wytwarzanie alkoholu. Posiada szerokie zastosowanie w zakładach produkujących odżywki, zupy oraz produkty kandyzowane;, maniok jadalny roślina wykorzystywana do produkcji kleju, skrobi, piwa, spirytusu, octu. Skrobię pozyskana z manioku przeznacza się na produkcję w przemyśle tekstylnym, syropów fruktozowych oraz w przemyśle spożywczym np. do produkcji chleba;, pochrzyn (jam) wykorzystywany w przemyśle spożywczym do produkcji potraw, makaronów, ciast, farmaceutycznym, kosmetycznym oraz do produkcji biotworzyw;, taro wykorzystywany w przemyśle spożywczym do produkcji mąki oraz skrobi, liście wykorzystywane jako kapusta karaibska, w medycynie do produkcji maści
ziemniak produkcja krochmalu i produktów podobnych (mączka ziemniaczana, klej, glukoza, syrop skrobiowy, dekstryny, preparaty techniczne, które wykorzystywane są w przemyśle medycznym, włókienniczym, papierniczym, spożywczym i paszowym), produkcja suszy spożywczych (puree, płatki, grysy oraz aglomeraty wykorzystywane w systemach chłodniczych), przetwory smażone (chipsy, frytki itp.), produkcja spirytusu (bioetanolu);, batat produkcja mąki, kaszy, płatków, chrupków, cukru, syropów oraz wytwarzanie alkoholu. Posiada szerokie zastosowanie w zakładach produkujących odżywki, zupy oraz produkty kandyzowane;, maniok jadalny roślina wykorzystywana do produkcji kleju, skrobi, piwa, spirytusu, octu. Skrobię pozyskana z manioku przeznacza się na produkcję w przemyśle tekstylnym, syropów fruktozowych oraz w przemyśle spożywczym np. do produkcji chleba;, pochrzyn (jam) wykorzystywany w przemyśle spożywczym do produkcji potraw, makaronów, ciast, farmaceutycznym, kosmetycznym oraz do produkcji biotworzyw;, taro wykorzystywany w przemyśle spożywczym do produkcji mąki oraz skrobi, liście wykorzystywane jako kapusta karaibska, w medycynie do produkcji maści
ziemniak produkcja krochmalu i produktów podobnych (mączka ziemniaczana, klej, glukoza, syrop skrobiowy, dekstryny, preparaty techniczne, które wykorzystywane są w przemyśle medycznym, włókienniczym, papierniczym, spożywczym i paszowym), produkcja suszy spożywczych (purée, płatki, grysy oraz aglomeraty wykorzystywane w systemach chłodniczych), przetwory smażone (chipsy, frytki itp.), produkcja spirytusu (bioetanolu);
batat produkcja mąki, kaszy, płatków, chrupków, cukru, syropów oraz wytwarzanie alkoholu; ma szerokie zastosowanie w zakładach produkujących odżywki, zupy oraz produkty kandyzowane;
maniok jadalny roślina wykorzystywana do produkcji kleju, skrobi, piwa, spirytusu, octu; skrobię pozyskaną z manioku przeznacza się na produkcję w przemyśle tekstylnym, syropów fruktozowych oraz w przemyśle spożywczym, np. do produkcji chleba;
pochrzyn (jam) wykorzystywany w przemyśle spożywczym do produkcji potraw, makaronów, ciast, farmaceutycznym, kosmetycznym oraz do produkcji biotworzyw;
taro wykorzystywane w przemyśle spożywczym do produkcji mąki oraz skrobi, liście wykorzystywane jako kapusta karaibska, w medycynie do produkcji maści
RUc2TCHYftdC6
Na mapie świata zaznaczono główne obszary uprawy ziemniaków. Najciemniejszym zielonym oznaczono teren najintensywniejszej uprawy - obszary te to południowo‑wschodnie Anglia, kraje Beneluksu, Polska, Ukraina, północno‑wschodnie Indie, i północno‑wschodnie Chiny. prócz tych obszarów kolorem oznaczono całą Europę, teren Rosji aż po środkową Azję, bez terenu północnego, większość terenu Indii, Ameryki Środkowej, wschodnią część Chin, Japonię, Półwysep Koreański, Jawę, miejscowo tereny Stanów Zjednoczonych i obszary Ameryki Południowej w Kolumbii, Peru, Chile, wschodniego wybrzeża Brazylii, w Afryce w Etiopii, RPA, Nigerii. Tanzanii.
Główne obszary uprawy ziemniaków na świecie w 2018 r.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1OFKzwa4VHwK
Mapa świata przedstawia główne obszary uprawy pochrzynu. Zaznaczono szczególnie tereny w Afryce u wybrzeży Zatoki Gwinejskiej, dodatkowo tereny w pasie od Zatoki Gwinejskiej do Rogu Afryki, w Ameryce Południowej w Kolumbii północnej, na wyspach Morza Karaibskiego, a także w Japonii i w Papui - Nowej Gwinei.
Główne obszary uprawy pochrzynu na świecie w 2018 r.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1CwCcyo8WNws
Mapa świata przedstawia główne obszary uprawy taro. Zaznaczono szczególnie tereny w Afryce u wybrzeży Zatoki Gwinejskiej, Filipiny, Japonię, a ponadto Madagaskar, tereny w środkowej części Afryki Subsaharyjskiej, Papua‑Nowa Gwinea, wschodnia część Chin. Tajlandia.
Główne obszary uprawy taro na świecie w 2018 r.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RScS4hX8SBpHn
Mapa świata przedstawia główne obszary uprawy batatów. Zaznaczono szczególnie tereny wschodniej części Chin, Japonii, Korei, a także Malezję, Filipiny, Wietnam, częściowo Indonezję. Papuę - Nową Gwineę, Kubę, Haiti, północno‑wschodnie Indie, w Afryce okolicę kanału Sueskiego, Madagaskar, wybrzeże Zatoki Gwinejskiej, fragmentarycznie środkową Afrykę, a także nieduże tereny w Brazylii i USA.
Główne obszary uprawy batatów na świecie w 2018 r.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RSZwQrp2Ua5Ma
Mapa świata przedstawia główne obszary uprawy manioku. Zaznaczono szczególnie tereny wschodniej części Chin, Nigerię, częściowo Demokratyczną Republikę Konga, Tanzanię. Ponadto oznaczono tereny większości Afryki Subsaharyjskiej wraz z Madagaskarem, Indie, Borneo, północno‑wschodnią Australię i południowy fragment Nowej Zelandii, środkowe Chiny i środkową Japonię, Koreę, część Tajlandii, Hiszpanię, Włochy, Grecję, Meksyk, południowe fragmenty USA, północną Wenezuelę, wschodnią Brazylię, dużą część środkowej i południowej części Ameryki Południowej,
Główne obszary uprawy manioku na świecie w 2018 r.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ziemniaki, pochrzyny (jam, ignam), maniok jadalny (kasawa), bataty (słodkie ziemniaki) i taro (kolokazja) to przykłady roślin skrobiowych.
Rośliny skrobiowe stanowią ważny element żywienia człowieka, jednakże można je spożywać dopiero po termicznej obróbce, na przykład ugotowane, upieczone, usmażone. Produkuje się z nich między innymi: frytki, chipsy, placki, kluski, mąkę ziemniaczaną, skrobię i spirytus. Stanowią także pożywienie dla zwierząt gospodarskich.
Polecenie 1
Wymień kilka potraw przyrządzanych z ziemniaków.
R1MkQITzfsAqZ
(Uzupełnij).
Ciekawostka
W okresie II wojny światowej ludność Polski musiała radzić sobie z problemem niedoboru żywności. Wówczas łatwym do zdobycia pożywieniem były m.in. ziemniaki. Aby urozmaicić posiłki, starano się je przygotowywać na różne sposoby. Botaniczka Bolesława Starmach napisała nawet książkę pt. „Sto potraw z ziemniaków”, którą wydano jeszcze w czasie wojny.
W poniższej tabeli przedstawiono typy kulinarne ziemniakówtypy kulinarne ziemniaków typy kulinarne ziemniaków.
Typ
Cechy
Zastosowanie
Przykłady odmian
typ A
twarde, zwięzłe, nie rozpadają się, mają małą ilość skrobi
do sałatek, do usmażenia, upieczenia na grillu
Accent, Bellinda, Ditta, Denar, Mariska
typ B
pośrednie między A i C
uniwersalne: do zup, placków, chipsów, ciast ziemniaczanych
Arielle, Berber, Bila, Folwa, Irys, Irga
typ C
mączyste, rozpadające się, zawierają dużą ilość skrobi
purée, placki, kluski, pyzy, kopytka, babki, farsze, dobre do pieczenia
Arielle, Berber, Bila, Folwa, Irys, Irga
typ D
bardzo mączyste, suche
zastosowanie ograniczone, ponieważ bardzo szybko się rozsypują
brak informacji, rzadko się je spożywa
W rzeczywistości, na rynku spotka się pośrednie (krzyżowe) typy kulinarne ziemniaków, które można dostosować do swoich potrzeb. Istnieją typy AB, BC oraz CD.
Bataty, maniok, taro czy pochrzyny mają podobne zastosowania do ziemniaków. Są spożywane przez ludzi lub przez zwierzęta. Często produkuje się z nich skrobiętapiokaskrobię, mąkę oraz alkohol.
R1XNQc4T97YGB
Zdjęcie przedstawia okrągłe kluski na talerzu. Przypominają pyzy. Jedna z klusek jest rozcięta - widać w środku nadzienie koloru pomarańczowego. Talerz przyozdobiony jest gałązkami mięty.
Z korzeni manioku otrzymuje się tapiokę, z której przyrządza się inne posiłki, np. desery czy kluski
Źródło: dostępny w internecie: pexels.com, domena publiczna.
R1883G9JUVkVs
Zdjęcie przedstawia duże liście manioku. Mają kształt dłoni z rozłożonymi szeroko palcami.
Liście manioku i taro spożywane są jako jarzyna
Źródło: dostępny w internecie: flickr.com, domena publiczna.
Słownik
rośliny aroidowe
rośliny aroidowe
rośliny, których jadalnymi częściami są kłącza
skrobia
skrobia
wielocukier; biały proszek bez smaku i zapachu, otrzymywany z kartofli, ryżu, kukurydzy, pszenicy, stanowiący podstawowy składnik pokarmu człowieka
tapioka
tapioka
skrobia z manioku, powstała w procesie mielenia bulwy; występuje w postaci mąki, perełek lub płatków
typy kulinarne ziemniaków
typy kulinarne ziemniaków
typy ziemniaków w zależności od stopnia kruchości i zawartości skrobi
