Liczba miast w Polsce

W naszym kraju za miasto uznaje się jednostkę osadniczą, której Prezydent RP nadał prawa miejskie na mocy rozporządzenia Rady Ministrów.

Kryteria nadania praw miejskich:

• fizjonomiczne (wygląd zewnętrzny),

• techniczne (charakter zabudowy),

• ekonomiczne (pełnione funkcje),

• socjalne (miejski styl życia),

• kulturalne (skupienie instytucji oświatowych, naukowych, kulturalnych),

• historyczne (pełnienie wcześniej funkcji miasta),

• wielkościowe (liczba ludności).

W wielu krajach obowiązuje natomiast kryterium, które mówi, że miejscowość uzyskuje status miasta po przekroczeniu określonej liczby ludności. W 2019 roku w Polsce było 940 miast. 1 stycznia 2020 prawa miejskie otrzymało pięć miejscowości:

• Chełmiec (woj. małopolskie),

• Czerwińsk nad Wisłą (woj. mazowieckie),

• Klimontów (woj. świętokrzyskie),

• Lututów (woj. łódzkie),

• Piątek (woj. łódzkie).

R1SDXWaCtU2ku

Zdjęcie przedstawia Czerwińsk. Na pierwszym planie znajduje się wybrukowana droga, przy której stoją samochody. Na środku jest plac ze studnią, ławkami, latarniami i drzewkami, po którym chodzą ludzie. Przy drodze stoją mieszkalne budynki.

Jak powszechnie wiadomo, w Polsce obowiązuje trójstopniowy podział administracyjny na: gminy, powiaty i województwa. Gminy dzielą się na wiejskie (składające się wyłącznie z obszarów wiejskich), miejskie (składające się jedynie z miasta – bez obszaru wiejskiego) oraz miejsko‑wiejskie (mieszane, złożone z części miejskiej i wiejskiej. W związku z powyższym miasta mogą być albo gminami miejskimi, albo częścią miejską gmin miejsko‑wiejskich. Zarządzane są one przez prezydenta miasta lub burmistrza. Według przepisów miastem, na czele którego stoi prezydent, może być:

• miasto na prawach powiatu (jest ich 66),

• miasto posiadające do roku 1998 status stolicy województwa,

• miasto liczące ponad 100 tysięcy mieszkańców,

• miasto posiadające taki status w okresie wcześniejszym.

Miast prezydenckich jest w Polsce 107. Władzę nad pozostałymi z nich sprawują burmistrzowie.

Rxj84yQBbSReY

Zdjęcie przedstawia Ciechanów. Na środku znajduje się droga, po której jedzie ciężarówka oraz samochody osobowe. Po obu stronach drogi rosną drzewa i trawa oraz stoją latarnie. Za nimi znajdują się bloki mieszkalne.

Podział miast i największe miasta w Polsce pod względem liczby ludności

Według nazewnictwa obowiązującego na świecie wyróżnia się dwa pojęcia – towntown (miasteczko)town i citycity (miasto)city, tj. miasteczko i miasto. Pierwsze z nich odnosi się do jednostki osadniczej mniejszej niż 100 tysięcy mieszkańców, a drugie dotyczy miast powyżej 100 tysięcy mieszkańców.

Miasta można sklasyfikować między innymi pod względem liczby ludności i powierzchni. Większość z nich to małe i bardzo małe miejscowości, liczące do 10 tysięcy mieszkańców (57% liczby wszystkich miast). Natomiast najmniejszą liczbę stanowią miasta duże i bardzo duże: tych od 200 do 500 tysięcy ludności jest w Polsce 11 (1,2% liczby wszystkich miast w Polsce), a tych powyżej 500 tysięcy mieszkańców jest w Polsce 5 (0,5% liczby wszystkich miast w Polsce): Poznań, Wrocław, Łódź, Kraków i Warszawa, z czego ostatnie z nich liczy ponad 1,7 miliona mieszkańców.

Z drugiej strony, w miastach liczących powyżej pół miliona mieszkańców koncentruje się niemal jedna piąta ludności miejskiej, a w miastach poniżej 10 tysięcy mieszkańców – mniej więcej 10% ludności miejskiej.

R1Jg1EzYvasHE

Wykres kołowy przedstawia miasta Polski według grup wielkościowych w 2018 roku. Poniżej 10 tysięcy było 56,9%. Od 10 do 20 tysięcy było 19,7%. Od 20 do 50 tysięcy było 14,4%. Od 50 do 100 tysięcy było 4,9%. Od 100 do 200 tysięcy było 2,4%. Od 200 di 500 tysięcy było 1,2%. Powyżej 500 tysięcy było 0,5%.

RRbTg0VNUsZkH

Wykres kołowy przedstawia udział ludności poszczególnych grup wielkościowych w ogólnej liczbie ludności Polski w 2018 roku. W miastach poniżej 10 tysięcy było to 10,1%. W miastach od 10 do 20 tysięcy było to 11,5%. W miastach od 20 do 50 tysięcy było to 18,4%. W miastach od 50 do 100 tysięcy było to 13,5%. W miastach od 100 do 200 tysięcy było to 13,3%. W miastach od 200 do 500 tysięcy było to 14%. W miastach powyżej 500 tysięcy było to 19,1%.

Indeks dolny Źródło: oprac. na podstawie danych BDL GUS. Indeks dolny koniec_{Źródło: oprac. na podstawie danych BDL GUS.}

Największa gęstość sieci miejskiej charakterystyczna jest dla województwa śląskiego (174 km² powierzchni przypada na jedno miasto), a najmniejsza – dla województwa lubelskiego (ok. 600 km² powierzchni na jedno miasto). Z kolei najwięcej jednostek miejskich występuje w województwie wielkopolskim (aż około 12% ogólnej liczby miast w Polsce), a najmniej – w województwie świętokrzyskim (około 3% ogólnej liczby miast w Polsce).

W Polsce stopień urbanizacji nieustannie spada. Dla porównania w roku 2005 wynosił 61,39%, a w 2018 roku już 60,05%, co jest spowodowane rozwojem obszarów podmiejskich i upowszechnieniem ruralistycznego stylu życia.

W Polsce występuje kilka typów zespołów miejskich, do których zaliczamy:

• aglomerację monocentryczną,

• aglomerację policentryczną,

• aglomerację bicentryczną,

• konurbację.

Aglomeracja to zespół powiązanych ze sobą pod względem komunikacyjnym, funkcjonalnym i ekonomicznym jednostek osadniczych.

Aglomeracje monocentryczne to takie, w których jedna główna jednostka osadnicza wiedzie funkcję dominującą nad pozostałymi. Przykładami aglomeracji monocentrycznej w Polsce są: Warszawa, Kraków albo Wrocław.

Aglomeracje policentryczne to wzajemnie powiązane ze sobą jednostki osadnicze, w których nie ma wiodących ośrodków (konurbacja), bądź jest ich wiele (aglomeracja bicentryczna). Przykładami aglomeracji policentrycznej są: aglomeracja bydgosko‑toruńska (aglomeracja bicentryczna), gdzie dwa miasta pełnią funkcję jednostki wiodącej; Trójmiasto – Gdynia, Sopot i Gdańsk, które są jednostkami równorzędnymi; konurbacja górnośląska z położonymi blisko siebie kilkoma miastami niemającymi funkcji nadrzędnych ani podrzędnych.

R1Cx8YLMsj533

Ilustracja przedstawia aglomerację policentryczną na przykładzie Warszawy. Zwarta zabudowa występuje w Warszawie i okolicy wokół rzeki Wisły. Reszta terenu to lasy i tereny zielone a na południowy zachód od Warszawy znajdują się pola uprawne.

R11tMSPSYiCER

Ilustracja przedstawia aglomerację bydgosko toruńską. Z lewej strony znajduje się Bydgoszcz ze zwartą zabudową a po prawej Toruń również ze zwartą zabudową. Pomiędzy nimi płynie rzeka oraz znajdują się tam lasy i tereny zielone.

R4hGym53coCVU

Ilustracja przedstawia Trójmiasto nad Morzem Bałtyckim. W Gdyni, Sopocie i Gdańsku oraz pomiędzy nimi znajduje się teren zabudowany. Na pozostałej części terenu znajdują się głównie lasy oraz tereny zielone.

R1YxUuFTEQkKC

Ilustracja przedstawia konurbację górnośląską. Tereny zabudowane to Ruda Śląska, Świętochłowice, Chorzów, Katowice, Siemianowice Śląskie, Czeladź, Sosnowiec, Będzin, Dąbrowa Górnicza oraz Mikołów na południe. Pomiędzy nimi gdzieniegdzie znajdują się lasy i tereny zielone oraz tereny przemysłowe.

Słownik