Lądowanie we Włoszech

Choć alianci zgadzali się co do konieczności lądowania we Francji, to jednak w 1943 r. wojska sprzymierzonych nie były jeszcze gotowe do działania w tak dużej skali, dlatego zaakceptowano plan inwazji na Sycylię. Stamtąd alianckie oddziały miały przedostać się na kontynentalną część Włoch, czyli Półwysep Apeniński, i ruszyć w stronę Rzymu. Tak też się stało: w lipcu 1943 r. wojska alianckie wylądowały na wyspie i szybko ją opanowały.

R1RTYvVt4aEZu

Mapa przedstawia ofensywę aliancką we Włoszech. Zielonymi strzałkami oznaczono kierunki ataku wojsk alianckich. Wojska alianckie kierują się od południa od strony morskiej w kierunku północnym. Wśród wojsk są US 7 i brytyjska ósemka. Od strony morza oznaczono dwa kierunki ataku z datą 22 stycznia 1944 i 9 września 1943. Czerwoną linią przerywaną oznaczono linie frontu w danym dniu. Linia frontu 13 czerwca 1943 przebiegła na morzy na południu Włoch. Linia frontu 18 sierpnia 1943 i 2 września 1943 przebiegała na morzu i na terenie południowych Włoch przez miasto Reggio di Calabira. Front 28 września 1943 znajdował się w środkowej części Włoch i przebiegał w okolicy miasta Neapol. Front przesunął się nieco dalej na północ 8 października 1943. Ponownie front przesunął się nieco dalej na północ i 15 stycznia 1944 roku przebiegał w okolicy miejscowości Monte Cassino. 17 czerwca 1944 i 4 sierpnia 1944 front przesunął się dalej na północ za Rzym i przebiegał w okolicy miejscowości Florencja i Ancona. Front 14 stycznia 1945 przebiegał dalej w okolicy Bolonii. W maju 1945 front przebiegał na północy Włoch za miejscowościami Turyn, Mediolan i Wenecja. Niebieską linią oznaczono główne linie obrony niemieckiej. Pierwsza taka linia podpisana jako linia Gustawa przebiegała przez Monte Cassino. Druga linia podpisana jako linia Gotów przebiegała w okolicy miejscowości Florencja i Ancona. Polską flagą oznaczono walki Drugiego Korpusu generała Andersa. Odbyły się pod Monte Cassino, Anconą i Bolonią.

Inwazja na Sycylię, a następnie wylądowanie aliantów we wrześniu 1943 r. na Półwyspie Apenińskim uświadomiły Włochom, że ich armia nie jest w stanie przeciwstawić się siłom sprzymierzonym, nie mają też co liczyć na skuteczną pomoc Niemców. Narastające niezadowolenie we Włoszech doprowadziło do powstania wewnętrznej opozycji wśród faszystowskich dygnitarzy. Na zwołanym na 25 lipca 1943 r. posiedzeniu Wielkiej Rady Faszystowskiej zadecydowano, że duce nie jest już w stanie pełnić obowiązków przywódcy państwa. Król Wiktor Emanuel III poparł spiskowców i rozkazał uwięzić Benita Mussoliniego oraz mianował premierem gen. Pietra Badoglia z misją wyprowadzenia Włoch z II wojny światowej. Wkrótce, 8 września 1943 r., Włochy zawarły z aliantami zawieszenie broni. Niemcy jednak nie zamierzali się wycofywać. W dniu 12 września specjalna niemiecka grupa uwolniła Mussoliniego z aresztu, w jakim przebywał w hotelu w górzystym Campo Imperatore w Abruzji, Niemcy zajęli też większą część Włoch. Bezsprzecznie panowali nad północną częścią kraju, gdzie po uwolnieniu Mussoliniego powstała marionetkowa Włoska Republika Socjalna (w skrócie określana jako Republika Salò).

RAeuNfHeJUgfQ1

Fotografia przedstawia wysoki budynek ze zdobionymi sklepieniami, które są podparte kolumnami. Na dachu budynku jest pomnik rydwanu z czterema końmi, który prowadzi anioł. Na budynku powiewają flagi Włoch. Przed budynkiem jest plac, po którym idą żołnierze w równym szyku. Na placu, na postumencie stoi pomnik mężczyzny ze skrzydłami anioła.

Alianci, walczący na niesprzyjającym terenie górzystym z oddziałami niemieckimi, powoli posuwali się w stronę Alp. Drogi do Rzymu Niemcy bronili na tzw. linii Gustawalinia Gustawalinii Gustawa. Jednym z jej najważniejszych punktów był ufortyfikowany klasztor benedyktynów i okolice wzgórza Monte Cassino między Neapolem a Rzymem, o które walki trwały od 17 stycznia 1944 roku. Umocnienia te alianci – m.in. II Korpus Polskich Sił Zbrojnych pod dowództwem gen. Władysława Andersa – sforsowali w maju 1944 roku. To właśnie żołnierze polscy przyczynili się do przerwania linii Gustawa, zdobywszy umocniony klasztor – główny punkt oporu niemieckiego. Otworzyli tym samym aliantom drogę na Rzym, który 4 czerwca 1944 r. został wyzwolony przez aliantów spod okupacji Trzeciej Rzeszy. W międzyczasie Niemcy utworzyli nową linię umocnień - linię Gotów, osłaniającą dolinę Padu. Bój o oswobodzenie Włoch trwał aż do maja 1945 roku. Ostatnie oddziały niemieckie na fronciefrontfroncie włoskim skapitulowałykapitulacjaskapitulowały 2 maja, cztery dni po śmierci Mussoliniego, który został ponownie schwytany i rozstrzelany bez sądu przez włoskich partyzantów.

Lądowanie w Normandii

R1Ib6dE0jOxUZ1

Czarno‑białe zdjęcie przedstawia plażę, na której znajdują się żołnierze, pojazdy wojskowe i sprzęt. Przy brzegu są zacumowane statki. Na morzu płynie wiele okrętów. Na niebie latają sterowce.

Zgodnie z ustaleniami z konferencji w Teheranie drugi frontfrontfront miał zostać otwarty w północnej Francji. W dniu 6 czerwca 1944 r. w Normandii rozpoczęła się operacja „D‑Day” – zmasowany desantdesantdesant wojsk alianckich. Ich podstawę stanowiły oddziały amerykańskie, brytyjskie i kanadyjskie, a dowodził nimi gen. Dwight Eisenhower. Mimo ogromnych strat udało się zająć i utrzymać przyczółki, Amerykanie utworzyli je na plażach o kryptonimachkryptonimkryptonimach „Utah” oraz „Omaha”, na której podczas inwazji doszło do najcięższych walk, a Brytyjczycy i Kanadyjczycy obsadzili przyczółki „Gold”, „Juno” i „Sword”. W następnych miesiącach ruszyła stamtąd ofensywa. Ważnym sukcesem aliantów była poprzedzająca D‑Day kampania dezinformacyjna – udało się przekonać niemieckich dowódców oraz Adolfa Hitlera, że desant sił sprzymierzonych nastąpi w rejonie Calais. Pod koniec lipca 1944 r. alianci przerzucili do Francji już blisko milion żołnierzy i mogli przejść do wojny manewrowej.

Alianci 19 lipca wyzwolili Caen. Niemcy nie mieli wyjścia - rozpoczęli odwrót. Klęska pod Falaise (12‑21 sierpnia) zmusiła ich do zmiany planów. Stało się jasne, że Francji nie da się już utrzymać. W bitwach pod Caen i Falaise do zwycięstwa sprzymierzonych walnie przyczyniła się polska 1 Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka. Do początku września 1944 r. alianci wyzwolili Francję oraz Belgię i przekroczyli przedwojenną granicę francusko‑niemiecką. Następnie 17 września rozpoczęli największą w czasie II wojny światowej operację powietrzno‑desantową pod kryptonimem „Market‑Garden”. Miała ona na celu opanowanie mostów na Renie i obejście od północy niemieckich umocnień obronnych - tzw. linii Zygfryda. W bitwie pod Arnhem wzięli udział m.in. polscy spadochroniarze gen. Stanisława Sosabowskiego. Podczas tej operacji aliantom nie udało się jednak zająć drugiego brzegu Renu.

RDysbntQ2ffnN

Nagranie filmowe lekcji pod tytułem Lądowanie w Normandii.

Nagranie filmowe lekcji pod tytułem Lądowanie w Normandii.

Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DRFbCC1JQ

Nagranie filmowe lekcji pod tytułem Lądowanie w Normandii.

Upadek Trzeciej Rzeszy

W sierpniu 1944 r. na stronę aliantów przeszła Rumunia, w następnym miesiącu zaś Bułgaria (zajęta przez ZSRS). W tym samym czasie po podpisaniu traktatu pokojowego ze Związkiem Sowieckim z wojny wycofała się Finlandia. W listopadzie 1944 r. do Belgradu wkroczyli komunistyczni partyzanci Tity wspomagani przez wojska sowieckie, a w lutym 1945 r. Armia Czerwona zajęła Budapeszt.

Rn9CH2XFK0cM21

Czarno‑białe zdjęcie przedstawia grupę żołnierzy, którzy przesuwają samolot‑pocisk. Znajduje się on na platformie z kółkami.

R1S4ib2UH3JM81

Czarno‑białe zdjęcie przedstawia grupę żołnierzy w mundurach, którzy ściskają sobie ręce. Żołnierze po lewej mają kaski na głowach, żołnierze po prawej mają wojskowe berety, a jeden futrzaną czapkę. Wszyscy stoją na zniszczonym moście, pomiędzy nimi jest wyrwa.

Hitler, coraz wyraźniej zdradzający oznaki szaleństwa, uznał, że skoro Niemcy są zbyt słabi, aby zwyciężyć, to nie zasługują na przetrwanie, i nakazał walkę do ostatniego żołnierza. Jednocześnie propaganda hitlerowska przekonywała niemieckie społeczeństwo o istnieniu cudownej broni (niem. Wunderwaffe), która odmieni losy wojny. Iluzję tę podtrzymywały doniesienia o użyciu bezzałogowych samolotów‑pocisków rakietowych V1 i V2 przeciw Londynowi. Prace nad prototypem nowej broni przerwało zniszczenie tajnej fabryki przez lotnictwo alianckie. Jej położenie odkrył wywiad Armii Krajowej.

W grudniu 1944 r. Niemcy ostatni raz zaatakowali na froncie zachodnim w Ardenach. Nie zdołali zatrzymać ofensywy, udało im się jednak opóźnić pochód sprzymierzonych. W styczniu 1945 r. wojska sowieckie sforsowały Wisłę, a w marcu – Odrę. W tym samym miesiącu alianci przekroczyli Ren. Ostatniego dnia kwietnia w Berlinie oblężonym przez oddziały sowieckie Adolf Hitler popełnił samobójstwo. W dniu 2 maja skapitulowała stolica Trzeciej Rzeszy, pięć dni później armia niemiecka na Zachodzie, a 8 maja – na wszystkich frontach. Wojna w Europie została zakończona.

Słownik

Słowa kluczowe

II wojna światowa, Włochy, Normandia, Monte Cassino, Stanisław Maczek, Dwight Eisenhower, Benito Mussolini, przebieg II wojny światowej

Bibliografia

Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011.