Przeczytaj
W grudniu 1992 r. w „Gazecie Wyborczej” ukazał się artykuł opisujący burzliwe losy utworzenia przez Polskę, Czechy, Słowację i Węgry Środkowoeuropejskiego Stowarzyszenia Wolnego HandluWolnego Handlu (z ang. Central European Free Trade Association, CEFTA):
Czworokąt wolnego handluPoczątkowo planowano podpisać porozumienie w czerwcu tego roku. Termin uległ przesunięciu, bo eksperci nie mogli dogadać się w kwestii podziału towarów na poszczególne grupy i kolejności znoszenia cełceł. (…)
Źródło: Anna Gąsiorowska, Edward Krzemień, Czworokąt wolnego handlu, „Gazeta Wyborcza” 22.12.1992 r., dostępny w internecie: classic.wyborcza.pl [dostęp 23.07.2020 r.].
Rozbieżności między negocjującymi stronami dotyczyły nie tylko list towarowych, ale również tego, kiedy powinna nastąpić pełna liberalizacjaliberalizacja handlu między stronami. Jak relacjonują autorzy artykułu:
Czworokąt wolnego handluW dołączonej do porozumienia deklaracji zawarto kompromisową decyzję, że okres ten nie przekroczy pięciu lat (…). Minister współpracy gospodarczej z zagranicą Andrzej Arendarski wyjaśnił „Gazecie”, że umowa zacznie być realizowana zgodnie z wcześniejszym harmonogramem, czyli od 1 marca. – Dopiero gdy zaczniemy wchodzić w strefę wolnego handlu, to się przyjrzymy, gdzie można przyspieszyć – stwierdził.
Źródło: Anna Gąsiorowska, Edward Krzemień, Czworokąt wolnego handlu, „Gazeta Wyborcza” 22.12.1992 r., dostępny w internecie: classic.wyborcza.pl [dostęp 23.07.2020 r.].
W archiwalnym artykule znajdziemy również opis nadziei, jakie z podpisanym porozumieniem wiązały państwa sygnatariusze:
Czworokąt wolnego handlu– Różnice zdań i poglądów są czymś zwyczajnym przy podpisywaniu tego typu dokumentów – uspokajała dziennikarzy podczas konferencji prasowej premier [Hanna] Suchocka. Według niej świadczy to o tym, że sprawa jest niezwykłej wagi. Dla Węgrów krakowska umowa to przede wszystkim „ważna wiadomość dla Europy i świata, że w tej części kontynentu obecne są siły stabilizujące”. Czesi podkreślali jednak, że dla nich priorytetem jest wejście do Wspólnoty Europejskiej, a umowa jest dobrym do tego instrumentem.
Źródło: Anna Gąsiorowska, Edward Krzemień, Czworokąt wolnego handlu, „Gazeta Wyborcza” 22.12.1992 r., dostępny w internecie: classic.wyborcza.pl [dostęp 23.07.2020 r.].
Artykuł znajdziemy też najważniejsze założenia samej umowy:
Czworokąt wolnego handlu313‑stronicowy dokument składa się z tekstu umowy, jednakowego dla wszystkich czterech państw, oraz list towarowych, które były negocjowane dwustronnie. (…)
Wszystkie towary podzielono na trzy grupy, wobec których w różnym czasie stosowana będzie obniżka taryf celnych (…). W pierwszej grupie (…) znalazły się głównie surowce i półprodukty, jak celuloza, jedwab, wełna naturalna. Nieco dłużej potrwa znoszenie ceł na towary z drugiej grupy: sprzęt oświetleniowy, medyczny, wyroby ceramiczne, wagony kolejowe i lokomotywy. Najdłużej chronione będą tzw. wyroby wrażliwe – tekstylne, hutnicze i motoryzacyjne.
Źródło: Anna Gąsiorowska, Edward Krzemień, Czworokąt wolnego handlu, „Gazeta Wyborcza” 22.12.1992 r., dostępny w internecie: classic.wyborcza.pl [dostęp 23.07.2020 r.].
Na początku lat 90. CEFTA była ważnym i trudnym przedsięwzięciem dla Polski i polskiego handlu. Obecnie Polska, podobnie jak pozostałe państwa założycielskie, nie jest już członkiem Stowarzyszenia. Współcześnie zrzesza ono przede wszystkim państwa położone w południowej części naszego kontynentu.
Dla państw założycielskich – Polski, Czech, Słowacji oraz Węgier – CEFTA była istotną platformą rozbudowanej współpracy gospodarczej. Ułatwiała usuwanie barier w handlubarier w handlu wzajemnym oraz dostosowywanie systemu gospodarczego i prawnego tych państw do standardów zachodnioeuropejskich. To umożliwiło ich szybszą integrację w ramach wspólnego rynku Unii Europejskiej. Dla współczesnych członków Stowarzyszenia – Macedonii Północnej, Albanii, Bośni i Hercegowiny, Mołdawii, Serbii, Czarnogóry i Kosowa (reprezentowanego przez UNMIK, czyli Misję Tymczasowej Administracji Organizacji Narodów Zjednoczonych w Kosowie) – CEFTA odgrywa podobną rolę, jak w swoim czasie dla jej członków pierwotnych. Jest swego rodzaju „przedszkolem” współpracy gospodarczej państw i liberalizacji wymiany handlowej. To etap, w którym w mniejszym gronie zrzeszone państwa o zbliżonym poziomie rozwoju gospodarczego mają czas i możliwość przygotować swoje gospodarki do funkcjonowania w warunkach wspólnego rynku Unii Europejskiej, do członkostwa w której aspirują.
Słownik
wszelkiego rodzaju działania lub regulacje rządowe ograniczające swobodę handlu międzynarodowego, np. cła, licencje importowe lub eksportowe, kontyngenty, podatki, subsydia, ograniczenia fitosanitarne i weterynaryjne
opłata nakładana przez państwo na towary w związku z ich wywozem i przywozem dokonywanym przez granice celne państwa, a także ich tranzytem przez jego obszar celny
sprzedaż towarów za granicę lub odpłatne świadczenie usług na rzecz kontrahenta zagranicznego
powołane w 1991 r. zrzeszenie czterech państw Europy Środkowej – Polski, Czech, Słowacji i Węgier, którego celem jest pogłębianie współpracy między tymi krajami
kupowanie za granicą towarów lub usług i sprowadzanie ich do własnego kraju
osłabienie rygoru, złagodzenie norm, przepisów itp.
obszar, wewnątrz którego zniesiono cła i inne opłaty na wszystkie lub niektóre towary