Dostępność serwisu internetowego

Osoby ze szczególnymi potrzebami (starsze, z niepełnosprawnościami, a także z czasowymi ograniczeniami wynikającymi np. z chorób) bardzo często potrzebują równego dostępu do korzystania z wirtualnego świata. Szczególnie ważne jest to w kontekście e‑usług oferowanych przez instytucje publiczne, do których każdy obywatel ma prawo mieć nieograniczony dostęp.

Dostępność serwisu internetowegodostępność serwisu internetowegoDostępność serwisu internetowego określa stopień, w jakim może być on postrzegany, rozumiany i przeglądany przez wszystkich użytkowników, niezależnie od ich niepełnosprawności, a także od właściwości używanego przez nich oprogramowania i sprzętu.

Serwis spełnia warunki dostępności, gdy osoby z niepełnosprawnościami mogą korzystać ze wszystkich jego treści, są one dla nich zrozumiałe, a także gdy mają możliwość nawigowania i wchodzenia w interakcje z serwisem. Dostępność ma dwa podstawowe, nierozerwalnie związane ze sobą aspekty:

  • informacyjny – treści powinny być przekazywane w sposób zrozumiały dla wszystkich;

  • techniczny – serwis powinien spełniać techniczne wytyczne dostępności.

WCAG

Sposób tworzenia serwisów dostępnych dla osób z niepełnosprawnościami jest precyzyjnie i wyczerpująco opisany w specyfikacji WCAGWCAG (Web Content Accessibility Guidelines)WCAG (Web Content Accessibility Guidelines), opracowanej przez organizację W3C1 (World Wide Web Consortium). WCAG w wersji 2.1 jest obecnie uznawane za dokument wyznaczający standardy dostępności w większości krajów (również w Polsce, chociaż polskie prawo nie wymusza rygorystycznego stosowania tych rozwiązań, dotyczą one głównie witryn i aplikacji powiązanych z organami i podmiotami publicznymi). Specyfikacja zawiera szereg wytycznych i wskazówek dotyczących dostępności. Skierowana jest głównie do twórców serwisów internetowych, tj. programistów, webmasterów i grafików.

RvmnfjXu0yYtR
Ikona ludzika z rozpostartymi ramionami oznacza dostęp do treści przystosowanych dla osób o specjalnych potrzebach.
Źródło: domena publiczna.

WCAG 2.1 – wytyczne

WCAG 2.1 opiera się na 4 zasadach: postrzegalność, funkcjonalność, zrozumiałość, solidność. Dotyczą one wszystkich elementów stron internetowych czy aplikacji mobilnych: kodu, treści i sposobu działania.

RwuNjXWEBYRss
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Źródło: Contentplus.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W obrębie każdej zasady podane są bardziej szczegółowe wytyczne, będące wskazówkami dla osób projektujących witrynę. Każda wytyczna zawiera określone wymagania, wedle których ocenić można, czy jej założenia zostały zrealizowane. Wymagania te nazywane są kryteriami sukcesu. Dodatkowo każde z kryteriów przyporządkowane jest do jednego z poziomów dostępności. Wyróżniono trzy takie poziomy A (podstawowy), AA oraz AAA (najwyższy). Aby zrealizować poziom AA, trzeba spełnić kryteria dla poziomu A i AA itd.

bg‑azure

ważne!

Dostępność dotyczy wszystkich użytkowników serwisów internetowych. Stosowanie odpowiednich standardów umożliwia korzystanie z serwisów osobom po chwilowych urazach rąk i oczu czy po prostu pracujących przy komputerze przez wiele godzin dziennie. Odpowiednie dostosowanie tekstu i nawigacji ułatwia dotarcie do informacji każdemu użytkownikowi.

R1bcVppqvRvcy
Laptop z podłączonym monitorem braillowskim dla osób korzystających z alfabetu Braille’a. Zastanów się, jakie elementy designu strony mogą mieć znaczenie dla osób z niego korzystających.
Źródło: Elizabeth Woolner, domena publiczna.
Dla zainteresowanych

Warto wiedzieć, że kwestie dostępności dla osób o szczególnych potrzebach poruszane są w różnych aktach prawnych. Jednym z nich jest z Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, ratyfikowana przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych w 2006 roku. Jest to umowa międzynarodowa mająca na celu ochronę praw i godności osób niepełnosprawnych.

W Polsce obowiązuje przyjęta przez Sejm Ustawa z dnia 19 lipca 2019 roku o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Jej celem jest poprawa warunków życia i funkcjonowania obywateli narażonych na marginalizację lub dyskryminację ze względu na niepełnosprawność, wiek czy choroby. Jednym z poruszanych w niej aspektów jest dostępność cyfrowa, którą opisuje również Ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 roku o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych.

Słownik

audiodeskrypcja
audiodeskrypcja

opisowa narracja opowiadająca o treściach wizualnych; przeznaczona dla osób niewidomych i słabowidzących

dostępność serwisu internetowego
dostępność serwisu internetowego

(ang. accessibility) ogół zasad dotyczących projektowania interfejsów komunikacji człowieka z komputerem, których nadrzędnym celem jest zapewnienie komfortowego dostępu do funkcji serwisów internetowych jak największemu gronu osób (w tym także ludzi narażonych na wykluczenie cyfrowe z powodu niepełnosprawności, wieku, braku wykształcenia lub wskutek ograniczeń technologicznych)

responsywność
responsywność

automatyczne dostosowywanie się widoku strony do szerokości ekranu urządzenia, na którym jest wyświetlana

tekst alternatywny
tekst alternatywny

zapisany w formie tekstu opis graficznych elementów umieszczonych na stronie lub w aplikacji

WCAG (Web Content Accessibility Guidelines)
WCAG (Web Content Accessibility Guidelines)

rekomendacje dotyczące tego, jakie kryteria powinny spełniać strony internetowe, aby były dostępne; wersja 2.0 została zaadaptowana jako standard ISO/IEC 40500