Stoicyzm pojawił się w III w. p.n.e. w epoce hellenistycznej i wyrósł na trzeci najważniejszy filozoficzny kierunek – obok platonizmu i arystotelizmu. Został założony przez Zenona z Kition (ok. 336‑264 p.n.e.), który z Cypru przybył do Aten po to, by poznać naukę Sokratesa, Platona i Ksenofonta. Związał się jednak z cynikami, a ok. 300 r. p.n.e. założył w Atenach własną szkołę, znajdującą się w bramie Stoa Poikile (stąd pochodzi określenie stoicyzm).
Źródło: Zenon z Kition, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
Rvb2TVBgqISTUbg‑dark
Zenon sprawował funkcję scholarchy przez ok. 35 lat, po nim szkołą kierował Kleantes z Assos, a następnie Chryzyp z Soloj. Wymienionych powyżej filozofów zalicza się do tzw. starej szkoły ateńskiej.
Kleantes (domena publiczna) i Chryzyp z Soloi (zdjęcie: Eric Gaba, licencja: CC BY-SA 2.5, Wikimedia Commons)
RW4P6adHFZAywbg‑dark
Na przełomie II i I w. p.n.e. na wyspie Rodos powstała szkoła średnia, do której należeli Panaitios z Rodosu i Poseidonios z Apamei.
Źródło: Sailko, Posejdonios z Apamei, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 3.0.
R1Uhyb66Co6aCbg‑dark
Już w okresie rzymskim powstała szkoła młodsza, którą reprezentują tacy myśliciele jak Seneka (4 p.n.e.-65 n.e.), urzędnik na dworze cesarza Nerona: Epiktet (ok. 50‑130 n.e.) oraz cesarz Marek Aureliusz (121‑180 n.e.).
Od lewej: Seneka (autor: Jean-Pol GRANDMONT, licencja: CC BY 3.0, Wikimedia Commons), Epiktet (domena publiczna), Marek Aureliusz (domena publiczna)
Poglądy
Stoicy dzielili filozofię na trzy działy:
fizykę, czyli naukę o bycie,
logikę, na którą składała się dialektyka i teoria poznania,
etykę.
RqYLpHVnZSkd01
RRmQV4SSQelCS1
Wpływ i recepcja
Szkoła stoików działała prawie 500 lat i przetrwała do II w. n.e. Z czasem najbardziej znanym działem ich filozofii stały się poglądy etyczneetykaetyczne, w mniejszym stopniu oddziaływała fizyka. Etyka stoików okazała się zbieżna w wielu miejscach z etyką chrześcijańską, co sprawiło, że myśliciele chrześcijańscy zainteresowali się takimi postaciami jak Seneka. W okresie renesansu, epoce ponownego odkrywania antyku, sięgnięto po raz kolejny do stoicyzmu, który przyswajano za pośrednictwem Seneki, Cycerona i Horacego.
Słownik
apatia
apatia
(gr. apatheia – bezczucie) wyzwolenie się od namiętności i zewnętrznych podniet, powściąganie afektów; stan zobojętnienia wobec wszelkich dóbr życiowych, który przynosi człowiekowi spokój duchowy i poczucie wewnętrznej niezależności
etyka
etyka
(gr. ethikos (logos) — moralność, etyka) nauka o moralności, która jest ogółem ocen i norm moralnych przyjętych w danej zbiorowości społecznej (zbiorowości, klasie lub grupie społecznej, środowisku) w określonej epoce
etymologia
etymologia
(gr. etymon – prawdziwe znaczenie wyrazu) nauka o pochodzeniu i pierwotnym znaczeniu wyrazów
monizm
monizm
(gr. monos – jedyny) stanowisko filozoficzne, w którym zakłada się, że rzeczywistość jest jednorodna, istnieje tylko jedna substancja: według materialistów – materia, według idealistów – duch
panteizm
panteizm
(gr. pan – wszystko + en – w + theos – Bóg) doktryna filozoficzna, według której Bóg jest tożsamy z Wszechświatem, rozumianym jako jedna całość
sądy kataleptyczne
sądy kataleptyczne
(gr. katalepsis – uchwycenie) sądy niezachwiane, niebudzące wątpliwości, zweryfikowane przez rozum
semantyka
semantyka
(gr. semantikos – znaczący) nauka o znaczeniu i zmianie znaczeń wyrazów