Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Zacznijmy od pojęcia osi symetrii figury.

Oś symetrii figury
Definicja: Oś symetrii figury

Oś symetrii figury jest to prosta, względem której ta figura jest do siebie osiowosymetryczna. Oś symetrii dzieli figurę na dwie przystające części.

By mówić o osi symetrii wykresu funkcji, trzeba sporządzić jej wykres.

Przykład 1

Wyznaczymy oś symetriioś symetrii figuryoś symetrii wykresu funkcji fx=x-4+3

Rozwiązanie:

Aby narysować wykres funkcji f należy narysować najpierw wykres funkcji fx=xprzesunąć go o wektorprzesunięcie wykresu funkcji o wektorprzesunąć go o wektor u=4;3

R1RVwfZ66mQZ9

Wykres funkcji f ma jedną oś symetrii: x=4

Przykład 2

Wyznaczymy oś symetrii paraboli będącej wykresem funkcjifx=x+2x+1

Rozwiązanie:

Ze wzoru funkcji odczytujemy jej miejsca zerowe: x1=-2; x2=-1. Odciętą wierzchołka paraboli obliczymy ze wzoru p=x1+x22, stąd p=-1,5q=-1,5+2-1,5+1=-0,25.

Narysujemy wykres tej funkcji.

R14Vmy7Ad7hnT

Ten wykres ma oś symetrii; osią symetrii jest prosta o równaniu x=-1,5.

Zauważmy, że oś symetrii zawsze przechodzi przez wierzchołek paraboli i jest prostą równoległą do osi Y.

Przykład 3

Wyznaczymy osie symetrii wykresu funkcji fx=-4x

Rozwiązanie:

Narysujemy wykres tej funkcji. Zauważmy, że:

argumenty i wartości funkcji

x

-4

-2

-1

1

2

4

fx=-4x

1

2

4

-4

-2

-1

RTyNyN7tOmYCo

Wykres tej funkcji ma dwie osie symetrii: y=xy=-x

Przykład 4

Sprawdzimy, czy wykres funkcji fx=log2x ma oś symetrii.

Rozwiązanie:

Narysujemy wykres tej funkcji. Zauważmy, że:

argumenty i wartości funkcji

x

14

12

1

2

4

fx=log2x

-2

-1

0

1

2

RwROzgEJfhWWV

Ten wykres nie ma osi symetrii.

Narysowaliśmy już wykresy funkcji, które nie mają osi symetrii, mają jedną oś symetrii bądź dwie osie symetrii.

Przykład 5

Wyznaczymy osie symetrii wykresu funkcji fx=x+2

Rozwiązanie:

Zauważmy, że prosta o równaniu fx=x+2 oraz każda prosta prostopadła do tej prostej jest jej osią symetrii.

RJN0NLJOIGzLt

Zatem wykresy funkcji liniowych mają nieskończenie wiele osi symetrii.

Przykład 6

Wyznaczymy osie symetrii wykresu funkcji fx=sinx

Rozwiązanie:

Narysujemy wykres tej funkcji i zaznaczymy jej osie symetrii.

RPUKJhSio1Awu

Wykres funkcji sinus ma nieskończenie wiele osi symetrii.

Przykład 7

Napiszemy równanie paraboli, na której leży punkt A=0,1 i której osią symetrii jest prosta o równaniu x=32, jeśli wartość największa funkcji, której wykresem jest ta parabola wynosi 134.

Rozwiązanie

Skoro oś symetrii paraboli ma równanie x=32 oraz wartość największa funkcji, której wykresem jest ta parabola wynosi 134, to ta parabola ma wierzchołek w punkcie 32,134. Zatem parabola jest opisana równaniem:

y=ax-322+134

Skoro punkt A=0,1 należy do tej paraboli, to:

1=a0-322+134

-94=a·94

a=-1

Szukana parabola ma równanie

y=-1x-322+134

Przykład 8

Narysujemy wykres funkcji f, która spełnia jednocześnie następujące warunki:

  • dziedziną jest przedział 5 ; 9 ;

  • zbiorem wartości jest przedział 0 ; 4 ;

  • f jest stała dla x 1 ; 5 ;

  • f jest rosnąca w każdym z przedziałów 4 ; 1  i  8 ; 9 ;

  • f-2=2;

  • f4=4;

  • f9=3;

  • miejscem zerowym jest x=8;

  • jej wykres jest symetryczny względem prostej o równaniu x=2.

Rozwiązanie

Skoro osią symetrii wykresu tej funkcji jest prosta x=2, to:

  • miejscem zerowym jest również x=-4;

  • funkcja jest malejąca w każdym z przedziałów: 5 ; 4 5 ; 8 ;

  • do wykresu funkcji należy punkt 6;2;

  • f-5=3.

Ponadto dla x 1 ; 5  wartość funkcji wynosi 4.

Zatem wykres funkcji f mógłby wyglądać następująco:

RJ6bcjxH4U8yW
Przykład 9

Narysujemy wykres funkcji f ( x ) = { ( x + 5 ) 2 2 x ( ; 3 ) a x + b x 3 ; 1 3 2 x + 1 2 x ( 1 ; 1 ( x p ) 2 + q x ( 1 ; ) , jeśli jej wykres jest symetryczny względem prostej x=-1. Wyznaczymy współczynniki a, b, pq.

Rozwiązanie

Narysujemy najpierw wykres tej funkcji w przedziałach -;-3 oraz -1;1

R1cuvawUb5Zw0

Następnie dorysujemy wykres w pozostałych przedziałach, korzystając z jego symetrii względem prostej x=-1.

R4YXH95L6NhjP

Wyznaczymy teraz współczynniki a, b, pq.

Skoro jej wykres jest symetryczny względem prostej x=-1, to wierzchołek obrazu paraboli y=x+52-2 jest punktem o współrzędnych ( 3 ; 2 ) , zatem równanie paraboli ma postać: y=x-32-2.

Obrazem punktu 1;2 w symetrii względem prostej o równaniu x=-1 jest punkt -3;2, zatem obrazem prostej o równaniu y=32x+12 w tej symetrii jest prosta o równaniu  y = 3 2 x 5 2 .

Zatem funkcja f ma postać:

f ( x ) = { ( x + 5 ) 2 2 x ( ; 3 ) 3 2 x 5 2 x 3 ; 1 3 2 x + 1 2 x ( 1 ; 1 ( x 3 ) 2 2 x ( 1 ; )

Słownik

oś symetrii figury
oś symetrii figury

prosta, względem której ta figura jest do siebie osiowosymetryczna

przesunięcie wykresu funkcji o wektor u=p;q
przesunięcie wykresu funkcji o wektor u=p;q

przesunięcie każdego punktu wykres funkcji o p jednostek wzdłuż osi X i o q jednostek wzdłuż osi Y