Stanisław Wyspiański a początki secesji paryskiej

Stanisław Wyspiański znalazł się w Paryżu po raz pierwszy w 1890 roku, kiedy secesjasecesjasecesja dopiero zaczynała się przebijać pomiędzy licznymi neostylamineostylneostylami obowiązującymi w architekturze i zdobnictwie. W czasie ostatniej dekady XIX wieku, kiedy powracał do ówczesnej europejskiej stolicy sztuki, secesyjne formy powoli wkraczały do ornamentyki. W 1894 roku odbyła się w Paryżu wystawa zatytułowana Salon des Cent (Salon Stu), poświęcona pracom znanego już wówczas grafika, malarza i dekoratora Eugène’a Grasseta (1845–1917), który kilka lat później został okrzyknięty jednym z ojców francuskiej secesji. Można przypuszczać, że Wyspiański odwiedził tę wystawę i poznał secesyjne prace Grasseta, ponieważ przywiózł do kraju katalog z tej ekspozycji. W tym samym roku Alfons Mucha (1860–1939) stworzył swój pierwszy plakat dla Sary Bernhardt. Dzięki tym pracom nazwisko Muchy stało się głośne w Paryżu, a on sam został uznany za jednego z głównych przedstawicieli secesji. W kolejnych latach w całej Europie architektura i rzemiosło zaczęły przybierać formy secesyjne.

Stanisław Wyspiański a Secesja Wiedeńska

Secesja Wiedeńska to ugrupowanie artystów utworzone w 1897 roku przez przedstawicieli nowego stylu: malarzy Gustava Klimta (1862–1918) i Kolomana Mosera (1868–1918) oraz architektów Josefa Hoffmana (1870–1956) i Josepha Marię Olbricha (1867–1908). Wyspiański od początku był członkiem grupy, kilkakrotnie brał udział w jej wystawach (1898, 1902, 1905). Dobrze znał prace malarzy, grafików, ilustratorów i architektów wiedeńskich, ale też dzieła Wyspiańskiego były znane w stolicy Austrii:

RQhN82PEg1PRE1

Zdjęcie przedstawia okładkę. Znajduje się na niej twarz młodej kobiety. Otaczają ją włosy, wijące się i układające w kształt kwiatów róż. Obok twarzy znajdują się napisy w języku niemieckim.

R1S0OLvtQU0Wl

Obraz przedstawia portret młodej, ciemnowłosej, szczupłej kobiety. Kompozycja wskazuje wyraźny, pionowy podział: w prawej połowie jest przedstawiona jest kobieta, natomiast lewa połowa jest niemal pusta, pokazuje wnętrze pokoju. Kobieta zdaje się stać prosto, jednak jest to złudzenie, bowiem siedzi lub pochyla się na fotelu. Włosy kobiety są upięte, usta bardzo duże, czerwone, cera kobiety blada. Kobieta trzyma na piersi luźno splecione ręce i patrzy wprost na widza. Długa suknia, płaszcz, fotel i tło są pokryte złotem.

LudomanialudomaniaLudomania w życiu i twórczości Wyspiańskiego

Młodopolskie zainteresowanie wsią, chłopem – jego obyczajowością, tradycjami i związkiem z naturą przejawiało się w życiu Stanisława Wyspiańskiego na kilka sposobów. Relacje między polską inteligencją a chłopstwem były zasadniczym wątkiem wystawionego w 1901 roku Wesela. Po wtóre artysta ożenił się z Teodorą Teofilą Pytko, niepiśmienną chłopką z podtarnowskiej wsi. Pomimo dezaprobaty krakowskiego środowiska dla tego małżeństwa związek przetrwał do śmierci Wyspiańskiego w 1907 roku. W końcu też elementy ludowe odnajdujemy w twórczości plastycznej Wyspiańskiego. Na swoich pastelach utrwalał chaty w podkarpackim Grębowie, zagrodę w Konarach – rodzinnej wsi Teofili. Elementy ludowego zdobnictwa wprowadził do polichromiipolichromiapolichromii w kościele oo. Franciszkanów w Krakowie, ale też jako ornamenty do tomików poetyckich, a nawet mebli. Przede wszystkim jednak tworzył portrety swojej żony, która choć ubierała się już po miejsku, do pozowania wkładała ludowe stroje krakowskie.

R1HFLKjZhUHKv

Obraz przedstawia wiejską zagrodę. Niewielkie chaty otoczone są drewnianym płotem. Przy zabudowaniach znajduje się studnia z żurawiem. Nieopodal rosną zielone krzewy i drzewa.

R1KmTtmfDGaTB

Zdjęcie przedstawia drewniane krzesło. Jest ono bogato rzeźbione. Ozdabia je na oparciu rozeta przypominająca kwiat oraz liczne fale.

Słownik