RUval0eG8pWkN
Czesław Miłosz (1911–2004) – poeta, prozaik, eseista, historyk literatur europejskich. Przyszedł na świat w litewskich Szetejniach, pierwsze lata życia spędził we dworze dziadków od strony matki, Zygmunta i Józefy Kunatów. Po zakończeniu I wojny światowej przeniósł się z rodzicami do Wilna, w którym mieszkał (z przerwami) do 1940 roku. Po II wojnie światowej poeta najpierw podjął pracę w służbie dyplomatycznej PRL, by następnie, w geście protestu przeciwko polityce władz komunistycznych, wystąpić o azyl polityczny we Francji. Na emigracji pozostał do 1993 roku: mieszkał najpierw we Francji, a następnie (od 1960 roku) w Stanach Zjednoczonych, gdzie wykładał historię literatury wschodnioeuropejskiej na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley oraz na Uniwersytecie Harvarda. W swojej twórczości wielokrotnie powracał do wspomnień z dzieciństwa spędzonego w Szetejniach; najważniejsze utwory poruszające tę tematykę to cykl poetycki Świat. Poema naiwne z tomu Ocalenie (1945), powieść Dolina Issy (1955), zbiór esejów Rodzinna Europa (1959) oraz tom poezji Gucio zaczarowany (1965).
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
bg‑pink

Zapoznaj się fragmentem Traktatu poetyckiego Czesława Miłosza. Do jakich motywów pochodzących z filozofii Hegla nawiązuje wiersz?

RA5LC0tw8mFhf
(Uzupełnij).
Czesław Miłosz III. Duch dziejów

(Fragmenty)

Kiedy pozłota z ramion rzeźb opada,
Kiedy litera z ksiąg prawa opada,
Naga jak oko zostaje świadomość.

Kiedy na metal i strzaskane liście
Ogniami lecą z tomów suche liście,
Nie ma okrycia drzewo zła i dobra.

Kiedy w kartoflach gaśnie skrzydło z płótna,
Kiedy rozdziera się żelazo z płótna,
Jest tylko słoma chat i nawóz krowi.

(...)

Gdzie wiatr zawiewa dymem z krematorium
I dzwoni w wioskach dzwon na Anioł Pański
Przechadza się Duch Dziejów, poświstuje.
Lubi te kraje obmyte potopem,
Bezkształtne odtąd i odtąd gotowe.
Mile mu błyska w opłotkach spódnica
Ta sama w Polsce, w Indiach i Arabii.

(...)

Już go zobaczył i poznał poeta,
Gorszego boga, któremu poddany
I czas, i losy jednodniowych królestw.
Twarz jego wielka jak dziesięć księżyców,
Na szyi łańcuch z nieobeschłych głów.
Kto go nie uzna, dotknięty pałeczką,
Bełkotać zacznie i utraci rozum.
Kto mu się skłoni będzie tylko sługą.
Gardzić nim będzie jego nowy pan.
Lutnie i gaje i wieńce laurowe!
Damy, książęta z mitrą, gdzie jesteście!
Was można było ucieszyć pochlebstwem,
Zręcznie w podskoku złapać worek złota.
On żąda więcej. Żąda krwi i ciała.

(...)

Czy ty, co nosisz rozsądny frak Hegla
I lubisz dzikie, wiatrom dane, strony,
Przybrałeś sobie tylko nowe imię?

W zielonej torbie tajne biuletyny.
Poeta słyszy jego śmiech potężny:
Ja im za karę odebrałem rozum.
Nikt nie powstanie przeciw mojej woli.

Jakim wyrazem sięgnąć w to, co będzie,
Jakim wyrazem bronić szczęścia ludzi
– Ono ma zapach ziarnistego chleba –
Jeżeli nie zna poetycka mowa
Miar, jakie późnym potomkom przypadły?
Nas nie uczono. My wcale nie wiemy
Jak w jedno złączyć Wolność i Konieczność.

Dwa ostre brzegi we śnie zwiedza umysł.
Zguba nieziemskich, zguba promienistych,
Niebo szturmując, materią wzgardzili.
W niej ciepło, radość i zwierzęca siła.
Zguba rozważnych, zguba ociężałych.
Gwiazdę zaranną kłamstwami ogłuszą.
Dar, bardziej trwały niż śmierć i natura.

1 Źródło: Czesław Miłosz, III. Duch dziejów, [w:] tegoż, Traktat poetycki.
bg‑pink

Zastanów się, jaki jest stosunek Miłosza do koncepcji Hegla o nieuchronności cierpienia w historii.

RRjj8fHfGr2do
(Uzupełnij).
1
RfIQ0HbTvsQKi1
Prezentacja.

Podstawy dialektyki Hegla

1. Dla Hegla dialektyka jest ruchem myśli („immanentnym ruchem samego pojęcia”). Dialektyczna gra przeciwieństw jest punktem wyjścia i podstawą systemu Hegla.

2. Pojęcie „czystego bytu” dotyczy bytu immanentnego, oddzielonego od innych bytów i nieokreślonego, gdyż każde jego określenie pozbawiłoby go „czystości” ze względu na wprowadzenie w relacje z innym bytem.

3. „Coś” i „Nic” są zatem dla Hegla pod względem logicznym tym samym.

4. Przechodzenie bytu w jego przeciwieństwo i zniesienie tego przeciwieństwa to kolejno etapy: tezy, antytezy i syntezy.

Słownik

dialektyka
dialektyka

(łac. dialectica, ars dialectica, ratio dialectica) w tradycji sztuka dyskutowania, sposób dochodzenia do prawdy drogą dialogu, dyskusji, ścierania się racji; dla Hegla dialektyka oznaczała ruch myśli, która, przechodząc drogę od tezy przez antytezę do syntezy, ujawnia zarazem samą istotę pojmowania rzeczy

byt
byt

(gr. to on - to co jest) podstawowa, najogólniejsza kategoria filozoficzna, oznaczająca wszystko to, co istnieje, czyli: wszystkie rzeczy w ogóle lub każdą poszczególną rzecz wyróżnioną ze względu na właściwe jej cechy