Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R16t9oyrhOwE0
Zdjęcie przedstawia podłużne pomieszczenie, którego ściany zajmują półki z książkami. Na środku znajdują się schody prowadzące na dół.

Hegel w literaturze i kulturze

Źródło: Pixabay, domena publiczna.

Filozofia Hegla oddziałała mocno na twórców różnych epok, przede wszystkim jednak na romantyków. Koncepcja zmierzającego ku wolności ducha zapłodniła umysły wielu twórców, którzy próbowali w swych utworach odnajdywać sens dziejów, poszukiwać celu historii ludzkości. Dla literatury polskiej okresu romantyzmu ważne stały się idee wolnościowe, możliwość powiązania myśli Hegla z ideami mesjanicznymi. I tak w Dziadach Mickiewicz (chociaż deklarował się jako przeciwnik heglizmu) zawarł ideę, która cierpienia narodu polskiego łączyła z wizją przyszłego zbawienia całej ludzkości. W swej twórczości mistycznej Słowacki, od Genezis z Ducha po Króla Ducha, rozwijał wizję realizowania się ostatecznego celu historii, który określił jako „przeanielenie” (a więc wyzbycie się materialności i powrót do jedności z Bogiem), poprzez ofiary i cierpienia. Krasiński w Nie‑Boskiej komedii nawiązywał do Heglowskiej koncepcji tragizmu. Norwid nakreślił w Promethidionie historiozofię przyszłego zbawienia ludzkości poprzez powiązaną z ideałem piękna pracę. Idee Hegla powrócą w okresie Młodej Polski jako nawiązanie do romantyzmu (neoromantyzm), np. w dramatach Stanisława Wyspiańskiego. Zaznaczą także swoją obecność w katastroficznych utworach okresu międzywojennego. Warta odnotowania jest polemika z heglizmem w twórczości Czesława Miłosza (np. w Traktacie poetyckim), poety, który w Zniewolonym umyśle, pisząc o fascynacji intelektualistów ideologią stalinowską, użyje określenia „ukąszenie heglowskie”.

Twoje cele
  • Dowiesz się, w jaki sposób filozofia Hegla przeniknęła do literatury i kultury.

  • Dostrzeżesz elementy filozofii Hegla w utworze Czesława Miłosza Traktat poetycki.

  • Dokonasz analizy wpływu heglizmu na postawy bohaterów Nie‑Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego.