Przeczytaj
Mapa jest obrazem powierzchni Ziemi (lub jej fragmentu) wykonanym na płaszczyźnie w siatce kartograficznej (siatce południków i równoleżników) w pomniejszeniu (skali) za pomocą odpowiednich znaków, które są przedstawione w legendzie, a także przy pomocy odpowiedniego odwzorowania kartograficznego. Chcąc uporządkować ogromny zbiór map, można dokonać ich klasyfikacji według różnych kryteriów. Najprostszym z nich jest treść, czyli tematyka mapy. Innym kryterium jest skala. Mapy można podzielić również ze względu na formę prezentacji. Kolejnymi kryteriami są: przedstawiony obszar geograficzny i wreszcie sposób wykorzystania. Oczywiście można je dzielić jeszcze na inne sposoby.
Biorąc pod uwagę treść mapy, zwykle wyróżnia się dwa rodzaje map:
- ogólnogeograficzneogólnogeograficzne, które dają ogólną charakterystykę geograficzną danego terenu. Prezentują one m.in. ukształtowanie powierzchni, hydrografię, pokrycie terenu, rodzaje krajobrazów, osiedla (lub miasta) czy linie komunikacyjne. Znajdują się na nich często granice administracyjne i polityczne,
- tematycznetematyczne, które przedstawiają wybrane zagadnienia fizycznogeograficzne i społeczno‑ekonomiczne. Dla celów orientacyjnych zaznaczane są na nich często rzeki, miasta lub inne elementy mapy ogólnogeograficznej.
Dzieląc mapy pod względem skali, wyróżnia się zazwyczaj mapy:
- wielkoskalowe, w tym topograficznetopograficzne (wykonane w skalach większych niż 1:200 000),
- średnioskalowe (sporządzone w skalach od 1:200 000 do 1:1 000 000),
- małoskalowe, tzw. przeglądowe (w skalach mniejszych niż 1:1 000 000).
Mapy mogą przedstawiać różne obszary: od całego świata, przez pojedyncze kontynenty, wybrane państwa, aż po małe jednostki fizycznogeograficzne lub administracyjne, np. gminy. Istnieją także mapy oceanów i mórz.
Poniższy wykres przedstawia zależność skali mapy od wielkości przedstawianego obszaru. Przeanalizuj go i sformułuj zależność między tymi dwoma parametrami.
Zapoznaj się z opisem wykresu przedstawiającego zależność skali mapy od wielkości przedstawianego obszaru. Sformułuj zależność między tymi dwoma parametrami.
Źródło: Ostrowski W., Pasławski J., Przedmiot kartografii i jej powiązania z innymi naukami [W:] Pasławski J. (red.), Wprowadzenie do kartografii i topografii, Nowa Era, Wrocław 2006, s. 13.
Dzięki systemom informacji geograficznej możliwe jest przedstawianie tradycyjnych map analogowych w formie cyfrowej. Można nie tylko przeglądać wybrane z nich, ale także samemu uaktualniać, modyfikować i zmieniać zakres ich wyświetlania na ekranie komputerów lub urządzeń mobilnych poprzez zbliżanie i oddalanie obrazu czy zmianę liczby i zawartości warstw.
Słowniczek
mapa wielkoskalowa przedstawiająca zwykle obszar pojedynczej gminy, z której można odczytać informacje dotyczące m.in. granic, numerów i powierzchni działek, form użytkowania ziemi oraz klasy bonitacyjnej gruntów. Jest podstawowym źródłem dokumentacji własności i wartości gruntów w administracji.
mapa przedstawiająca ogólną charakterystykę danego obszaru, na której znajdują się takie elementy jak: ukształtowanie powierzchni, wody powierzchniowe, miasta, osiedla, sieć komunikacyjna, granice administracyjne i polityczne itp. Bywają one często błędnie nazywane fizycznymi, mimo że zawierają też treści pozaprzyrodnicze.
prezentuje szczegółowo wybrane zagadnienie przyrodnicze i społeczno‑ekonomiczne, jednak często w podkładzie zaznaczone są główne rzeki, granice administracyjne czy miasta.
mapa wielkoskalowa będąca rodzajem mapy ogólnogeograficznej. Uzupełniona o treści turystyczne służy nam na przykład w czasie wycieczki górskiej.
mapa wojskowa przedstawiająca m.in. terytorium Polski, lecz tworzona przez Niemców głównie w pierwszej połowie XX w. w celach militarnych. Jest bardzo cennym źródłem informacji podczas śledzenia zmian środowiska przyrodniczego na przestrzeni lat.