Przeczytaj
Przykłady realizacji motywu przyjaźni w literaturze
Adam Mickiewicz Oda do młodości (romantyzm)
Wiersz powstał w okresie działalności Mickiewicza w Towarzystwie Filomatów (1820) i oddaje ideologięideologię głoszoną przez młodzież wileńską. Jest odczytywany jako manifest pokolenia młodych (romantyków) przeciwstawiających się pokoleniu starych (klasyków). Odzwierciedla ważną dla romantyzmu ideę rewolucji – wiarę w możliwość ulepszenia świata. Afirmuje także młodość, głosząc, że młode pokolenie pchnie świat na „nowe tory”. Przyjaźń nie jest tu głównym tematem, jednak odgrywa ważną rolę, ponieważ to właśnie za jej sprawą, we wspólnocie z innymi ludźmi, można poczuć „smak młodości”.
Oda do młodościMłodości! tobie nektar żywota
Natenczas słodki, gdy z innymi dzielę:
Serca niebieskie poi wesele,
Kiedy je razem nić powiąże złota.Źródło: Adam Mickiewicz, Oda do młodości, [w:] tegoż, Wybór poezji, oprac. Cz. Zgorzelski, Wrocław 1997, s. 63–67.
Razem, młodzi przyjacieledowodzi, że Mickiewicz rozumie w tym utworze przyjaźń jako solidarność ze swoim pokoleniem, siłę jednoczącą ludzi i inspirującą ich do działania.
Bolesław Prus Lalka (pozytywizm)
Lalka to jedna z najwybitniejszych polskich powieści, która podejmuje m.in. temat przyjaźni między głównym bohaterem Stanisławem Wokulskim a Ignacym Rzeckim. Postaci te bardzo wiele dzieli – wiek, doświadczenia życiowe i światopogląd. Rzecki jest starszym człowiekiem z bogatą przeszłością (brał udział m.in. w Wiośnie Ludów), sumiennym subiektem prowadzącym uporządkowane życie, jego poglądy na ludzi i politykę są romantyczne i idealistyczne. Wokulski ma 45 lat, dzięki ciężkiej pracy i odwadze dorabia się dużego majątku. W swoich poczynaniach zawodowych jest pozytywistą, w życiu prywatnym bywa romantykiem (miłość do Izabeli Łęckiej). Mimo tych oczywistych różnic przyjaźń między mężczyznami trwa wiele lat i kończy się dopiero w momencie śmierci Rzeckiego. Tajemnicą ich relacji jest wzajemny szacunek i absolutne zaufanie – Rzecki, mimo że często nie rozumie Wokulskiego, zawsze go wspiera. Złożony obraz ich stosunków oddaje interesujący zabieg formalny – powieść ma dwóch narratorów – trzecioosobowego oraz pierwszosoobowego, którym jest Ignacy Rzecki (w Pamiętniku starego subiekta).
Antoine de Saint‑Exupéry Mały Książę (współczesność)
o miłości i przyjaźni. Tytułowy bohater opuszcza swoją planetę i ukochaną różę, aby odnaleźć przyjaciół. Nie udaje mu się jednak tego zrealizować, ponieważ ludzie, których spotyka, są egocentryczni
i ograniczeni. O tajemnicy przyjaźni opowiada mu lis:
Mały KsiążęSzukam przyjaciół. Co znaczy „oswoić”? – (...) „Oswoić” znaczy „stworzyć więzy”. (...) Teraz jesteś dla mnie tylko małym chłopcem, podobnym do stu tysięcy małych chłopców. Nie potrzebuję ciebie. I ty mnie nie potrzebujesz. Jestem dla ciebie tylko lisem, podobnym do stu tysięcy innych lisów. Lecz jeżeli mnie oswoisz, będziemy się nawzajem potrzebować. Będziesz dla mnie jedyny na świecie. I ja będę dla ciebie jedyny na świecie. (...) Poznaje się tylko to, co się oswoi – powiedział lis. – Ludzie mają zbyt mało czasu, aby cokolwiek poznać. Kupują w sklepach rzeczy gotowe. A ponieważ nie ma magazynów z przyjaciółmi, więc ludzie nie mają przyjaciół. Jeśli chcesz mieć przyjaciela, oswój mnie!
Źródło: Antoine de Saint-Exupéry, Mały Książę, tłum. J. Sawykowski, Warszawa 2000, s. 50–51.
Słownik
(gr. idea – myśl + logos – nauka) system poglądów, idei, pojęć jednostki lub grupy ludzi