Współczynnik przyrostu rzeczywistego – definicja

Wzajemny układ czterech zjawisk (urodzeń, zgonów, imigracji i emigracji) wpływa na liczbę ludności. Liczba ta może się zmniejszać lub zwiększać. Chcąc policzyć faktyczną zmianę liczby ludności na danym terytorium w danym roku, należy policzyć wielkość przyrostu lub ubytku rzeczywistego według poniższego wzoru:

przyrost rzeczywistyubytek rzeczywisty=przyrost lub ubytek naturalny + saldo migracji

O przyroście rzeczywistym mówimy wtedy, kiedy liczba ludności w danym roku zwiększyła się, a o ubytku rzeczywistym w momencie, gdy liczba ta zmniejszyła się. Przyrost lub ubytek rzeczywisty ludności jest miarą bezwzględną i nie umożliwia porównania dwóch lub więcej jednostek o różnej liczbie ludności. W takiej sytuacji należy policzyć współczynnik przyrostu rzeczywistego, czyli wartość przyrostu lub ubytku rzeczywistego odniesioną do liczby ludności na 1 000 mieszkańców.

Wpr=Pr lub UrL× 1000, gdzie L oznacza liczbę ludności 

Przykład

W gminie Przykładowo w 2018 roku mieszkało 15 000 osób. W tym samym roku na terenie gminy urodziło się 35 dzieci i zarejestrowano 48 zgonów. Jednocześnie na teren gminy przeprowadziło się 10 osób, a 5 wyprowadziło się na stałe. Zapiszmy dane:

15 000 – liczba ludności

35 – liczba urodzeń

48 – liczba zgonów

10 – liczba imigrantów

5 – liczba emigrantów

Obliczenia przedstawiono w tabeli poniżej:

Ruch naturalny

35 - 48 = -13

Saldo migracji

10 - 5 = 5

Ruch rzeczywisty ludności

-13 + 5 = -8

Współczynnik przyrostu rzeczywistego

815000×1000=0,5

współczynnik zgonów

Wartości bezwzględne

(przedstawiają informację o wielkości zjawiska, nie dają możliwości porównania zjawiska w dwóch jednostkach o różnej liczbie ludności)

Wartości względne

(umożliwiają porównanie dwóch lub więcej jednostek o różnej liczbie ludności)

liczba urodzeń

współczynnik urodzeńwspółczynnik urodzeńwspółczynnik urodzeń

liczba zgonów

współczynnik zgonówwspółczynnik zgonówwspółczynnik zgonów

przyrost/ubytek naturalny

współczynnik przyrostu naturalnegowspółczynnik przyrostu naturalnegowspółczynnik przyrostu naturalnego

saldo migracjisaldo migracjisaldo migracji

współczynnik salda migracjiwspółczynnik salda migracjiwspółczynnik salda migracji

przyrost/ubytek rzeczywisty

współczynnik przyrostu rzeczywistego

Słownik

liczba urodzeń
liczba urodzeń

liczba osób urodzonych na danym terytorium w danym roku

liczba zgonów
liczba zgonów

liczba osób zmarłych na danym terytorium w danym roku

przyrost naturalny
przyrost naturalny

dodatnia różnica pomiędzy liczbą urodzeń a liczbą zgonów na danym terytorium w danym roku; przyjmowane są wartości dodatnie, stąd w nazwie słowo „przyrost”:

PIndeks dolny n  Indeks dolny koniec= U - Z > 0, gdzie U – liczba urodzeń, Z – liczba zgonów w danym roku

saldo migracji
saldo migracji

różnica pomiędzy liczbą emigrantów i imigrantów na danym terytorium, może przyjmować wartości dodatnie lub ujemne:

SIndeks dolny m = I - E, gdzie I – liczba imigrantów, E – liczba emigrantów

WU=UL× 1000, gdzie U ˗ liczba urodzeń, L ˗ liczba ludności w danym roku 

ubytek naturalny
ubytek naturalny

ujemna różnica pomiędzy liczbą urodzeń a liczbą zgonów na danym terytorium (stąd w nazwie słowo „ubytek). UWAGA: w literaturze można często spotkać się z określeniem ujemny przyrost naturalny. Z uwagi na to, że przyrost nie może być ujemny, lepiej jest stosować określenia jak wyżej:

UbIndeks dolny n = U - Z < 0, gdzie U – liczba urodzeń, Z – liczba zgonów w danym roku

współczynnik urodzeń
współczynnik urodzeń

liczba urodzeń na danym terytorium, w danym roku, odniesiona do liczby ludności (w przeliczeniu na 1 000 ludności)

współczynnik przyrostu naturalnego
współczynnik przyrostu naturalnego

różnica pomiędzy liczbą urodzeń i liczbą zgonów na danym terytorium odniesiona do liczby ludności (w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców); może przyjmować wartości dodatnie lub ujemne:

Wpn=(UZ)L×1000,gdzieUliczbaurodzeń,Zliczbazgonów,Lliczbaludnościwdanymroku
współczynnik salda migracji
współczynnik salda migracji

różnica pomiędzy liczbą emigrantów i imigrantów na danym terytorium odniesiona do liczby ludności (w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców), może przyjmować wartości dodatnie lub ujemne:

Wsm=(IE)L×1000,gdzieIliczbaimigrantów,Eliczbaemigrantów,Lliczbaludnościwdanymroku
współczynnik zgonów
współczynnik zgonów

liczba zgonów na danym terytorium, w danym roku, odniesiona do liczby ludności (w przeliczeniu na 1 000 ludności):

Wz=ZL×1000,gdzieZliczbaurodzeń,Lliczbaludnościwdanymroku