Głównym czynnikiem warunkującym rozwój turystyki jest atrakcyjność turystyczna danego regionu. Jest to specyficzna właściwość obszaru wynikająca z zespołu cech przyrodniczych lub pozaprzyrodniczych decydujących o tym, że teren jest ciekawy dla turystów. O stopniu atrakcyjności turystycznej danego obszaru lub miejscowości decydują głównie:

• walory turystyczne,

• komunikacja,

• infrastruktura turystyczna.

RGBQzs6hsGbvr

Wykres przedstawia czynniki decydujące o atrakcyjności turystycznej. Na środku, za żółtym polu jest napis atrakcyjność turystyczna. Wychodzą od niego 4 czarne strzałki. Pierwsza prowadzi do niebieskiego napisu: walory turystyczne. Od niego odchodzą 3 czarne, strzałki do napisów na błękitnym tle: walory wypoczynkowe, walory krajoznawcze, walory specjalistyczne. Od napisu: walory krajoznawcze odchodzą dwie strzałki do napisów na błękitnym tle: walory przyrodnicze i walory nieprzyrodnicze. Druga strzałka od napisu atrakcyjność turystyczna prowadzi do napisu na fioletowym tle: dostępność komunikacyjna. Trzecia strzałka od napisu: atrakcyjność turystyczna, prowadzi do napisu na oliwkowym tle zagospodarowanie turystyczne. Od tego napisu prowadzą cztery strzałki. Pierwsza do napisu baza noclegowa na szarym tle, druga do napisu baza komunikacyjna na szarym tle, trzecia do napisu baza gastronomiczna na szarym tle, czwarta do napisu baza towarzysząca na szarym tle. Czwarta strzałka od napisu atrakcyjność turystyczna prowadzi do napisu sytuacja polityczna, gospodarcza rejonu na granatowym tle.

Walory turystyczne

Walory turystyczne obejmują:

• walory wypoczynkowe, które służą regeneracji sił,

• walory specjalistyczne, czyli umożliwiające uprawianie turystyki kwalifikowanej, np. alpinizmu lub żeglarstwa,

• walory krajoznawcze, które służą zaspokajaniu ciekawości i chęci poznawania świata.

Walory krajoznawcze

Walory krajoznawcze przyrodnicze

Dzieli się je na:

• powstałe bez udziału człowieka - do tej grupy należą walory przyrodnicze, takie jak choćby jaskinie, wąwozy, wodospady, a także wyjątkowe okazy świata roślinnego i zwierzęcego,

• w pewnym stopniu powstałe z udziałem człowieka, ale niekontrolowane: parki narodowe, parki krajobrazowe, punkty widokowe,

• utworzone przez człowieka: ogrody botaniczne, ogrody zoologiczne, parki zabytkowe, ale także muzea zawierające okazy przyrodnicze.

RfjjqdydkrK79

Zdjęcie przedstawia skałę o nazwie Kurza stopka, która znajduje się w labiryncie Błędnych Skał w Parku Narodowym Gór Stołowych. Na środku widać skałę o kształcie owalnym, na której osadzona jest skała o kształcie dwóch stożków schodzących się razem ku górze. Wokół są większe ściany skalne ułożone z płaskich, owalnych skał. Wokół środkowej skały i w tle widać wolne przestrzenie przypominające korytarze labiryntu.

R1KnFw3pSKWQx

W prawym dolnym rogu zdjęcia widać kamienne schody. Na ich szczycie, oparty o skałę, stoi młody mężczyzna. Jest ubrany w jasne spodnie i czarny golf. Ma jasną torbę i podpiera się czarną parasolką. Po jego prawej stronie widać szeroki schodki kamienne, po których spływa woda, tworząc wodospad. W tle widać rozłożyste, zielone krzewy, poniżej nich niebieskie i fioletowe kępy kwiatów, a powyżej trzy rozłożyste drzewa liściaste i jedno mniejsze, iglaste. Za drzewami widać fragmenty dwóch budynków.

RW0LMRRRYKvlk

Na środku zdjęcia widać, szeroką, spokojną rzekę, płynącą pomiędzy zboczami wzgórz. Po jej lewej i prawej stronie widać liściaste i iglaste drzewa pokrywające całe zbocza gór. Liście mają różne kolory: zielone, żółte, pomarańczowe i brązowe. W oddali widać wyższy szczyt pokryty lasem, a za nim wyższe, skalne szczyty, z rzadka pokryte drzewami. Niebo jest przesłonięte chmurami.

R1U9hA1vxnPws

Na zdjęciu widać duże skały i mniejsze kamienie. Za nimi znajduje się niewielka ściana skalna, po której spływa w dół woda, tworząc wodospad. Po lewej i prawej stronie wodospadu widać fragmenty trawy i kosodrzewiny. W tle widać białe chmury na niebie.

Walory krajoznawcze pozaprzyrodniczne (kulturowe)

Są to obiekty materialne wytworzone przez człowieka i przez niego kontrolowane oraz elementy ściśle związane z jego życiem i działalnością:

• muzea i rezerwaty archeologiczne, np. Muzeum Archeologiczne w Biskupinie,

• muzea etnograficzne, skanseny, np. Kaszubski Park Etnograficzny we Wdzydzach Kiszewskich koło Kościerzyny, Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku,

• zabytki architektury i budownictwa, np. Pałac Branickich w Białymstoku,

• zabytki działalności gospodarczej i techniki, np. Skansen Parowozownia Kościerzyna, Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce,

• muzea biograficzne: Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie, Dom Urodzenia Fryderyka Chopina w Żelazowej Woli, Dom Jana Matejki w Krakowie,

• miejsca i obiekty historyczno‑wojskowe, np. pole bitwy pod Grunwaldem,

• miejsca i muzea martyrologiimartyrologiamartyrologii, np. Państwowe Muzeum Auschwitz‑Birkenau w Oświęcimiu, Państwowe Muzeum na Majdanku,

• miejsca pielgrzymkowe, np. Częstochowa, Licheń, Góra Grabarka,

• miejsca rozrywki, np. JuraPark w Solcu Kujawskim,

• współczesne imprezy kulturalne, np. Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej w Opolu, Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.

Polska odznacza się również bogatymi walorami kulturowymi. Obiekty i obszary posiadające wyjątkowe znaczenie są prawnie chronione. Obiektom kulturowym nadano status zabytków oraz pomników historii, obiekty przyrodnicze są zaś chronione na przykład na obszarach parków narodowych i rezerwatów przyrody.

RlI26PAQQ1z2F

Na zdjęciu widać duży, jednopiętrowy, biały budynek z dachem, pokrytym szarą gontówką. Na środku są główne drzwi, przed którymi jest mały daszek wsparty na dwóch kolumnach. Po prawej i po lewej stronie drzwi, znajdują się po 3 okna. Pod oknami rosną krzewy ogrodowe. Przed budynkiem widać dwa, duże, rozłożyste dęby i fragment ogrodu, do którego prowadzą schodki.

R1Ssg8pZGTthJ

Na zdjęciu widać okazały dwupiętrowy pałac. Prowadzi do niego asfaltowa droga, zakończona wejściem wspartym na czterech kolumnach. Budynek ma biało-różową fasadę i szary dach. Nad główną częścią budynku jest trójkątna attyka zwieńczona pięcioma rzeźbami. Na górnych rogach skrzydeł budynku stoją po dwie rzeźby. Od każdego skrzydła odchodzą kolumnady. Za budynkiem widać wierzchołki dwóch wież i budynki z czerwonym dachem. Przed pałacem znajduje się ogród, złożony z ostrzyżonych żywopłotów i drzew. Przed ogrodem po prawej i lewej stronie drogi stoją rzeźby kobiet z ciałem lwa z dziećmi na grzbiecie. W tle widać błękitne niebo z pojedynczymi, białymi chmurami.

Rm8MyrnpO8Pje

Na środku zdjęcia widać dwupiętrową, drewnianą, kwadratową wieżę, przykrytą dachem ze słomy w kształcie ostrosłupa. Od lewej i prawej strony wieży odchodzi wysoki, drewniany mur z płasko, ułożonych kawałków drewna. Nad nimi widać pionowo przybite deski, podwyższające mur. Do wieży prowadzi drewniany most i brama z pionowo ustawionych drzewców, zakończonych stożkiem. Pod murem widać białe zasieki i zieloną trawę. W tle jest błękitne niebo z białymi chmurami. Po lewej stronie widać duże drzewo wystające zza drewnianego muru.

R1ZW4akhpWSDb

Na pierwszym planie zdjęcia widać okrągłą fontannę wypuszczającą w górę trzy strumienie wody. Wokół niej wyłożona jest szara i ciemnoszara kostka. W tle widać dwupiętrową bazylikę o złoto-białej fasadzie i wysokich półokrągłych oknach ze złotymi ramami. Nad główną nawą wznosi się wieża zakończona złotą kopułą. Po lewej stronie głównej nawy jest dwupiętrowe skrzydło, zakończone dwupiętrową dzwonnicą. Po prawej stronie nawy głównej jest dwupiętrowe skrzydło zakończone siedmiopiętrową wysoką wieżą. Przed bazyliką widać równo przystrzyżone trawniki z niewielkimi drzewkami i spacerujących ludzi.

Infrastruktura turystyczna

Obejmuje obiekty i urządzenia turystyczne, które zaspokajają potrzeby związane zarówno z turystyką bierną, jak i aktywną. Zalicza się do niej:

• bazę noclegową: hotele, motele, pensjonaty, schroniska, domy wycieczkowe, kempingi,

• bazę gastronomiczną: restauracje, bary, kawiarnie, zajazdy, puby,

• bazę towarzyszącą, która stanowi uzupełnienie podstawowej infrastruktury i obejmuje obiekty o charakterze usługowym, handlowym, rozrywkowym, kulturalnym i sportowym: hale sportowe, korty tenisowe, galerie, wystawy, parki rozrywki, wesołe miasteczka, szlaki piesze i rowerowe.

W Polsce liczba obiektów zakwaterowania oraz liczba miejsc noclegowych jest od wielu lat na podobnym poziomie. W największym stopniu koncentrują się one nad morzem, na Mazurach i w górach. Spada natomiast liczba ośrodków wczasowych na rzecz hoteli, co wiąże się z podwyższeniem standardu zakwaterowania w Polsce.

R1KZHexlcFoju

Na zdjęciu widać piaszczystą drogę przechodzącą przez ośrodek wczasowy. Po jej prawej i lewej stronie znajdują się małe, białe, drewniane domki. Są ułożone przy drodze, w niewielkiej odległości od siebie. Z lewej strony przed domkami jest ułożona kostka brukowa. Za domkami widać wysoki, sosnowy las.

Dostępność komunikacyjna

Rozwój transportu spowodował zwiększenie mobilności społeczeństw i skrócenie czasu podróży. Zwiększyła się też dostępność komunikacyjna wielu miejsc na świecie i w Polsce. Sieć dróg w naszym kraju stale się rozrasta, powracają też wcześniej zlikwidowane połączenia transportowe, modernizacji podlega tabor kolejowy, w miastach powstają nowe ścieżki rowerowe itd. Jest to tzw. wewnętrzna dostępność transportowa. Oprócz niej wyróżnia się także zewnętrzną dostępność transportową, czyli możliwość dojazdu do danego regionu turystycznego z zewnątrz. Funkcję tę spełniają na przykład porty lotnicze. Dodatkowym czynnikiem wpływającym na rozwój turystyki stał się internet, który pozwala rezerwować miejsca online i wykonywać przelewy bankowe, co skraca czas potrzebny na przygotowania do podróży.

Sytuacja polityczna i gospodarcza

Stabilność polityczna państwa, brak konfliktów, bezpieczeństwo podróżnych czy podejmowanie działań stymulujących rozwój turystyki (wprowadzenie ruchu bezwizowego, uproszczenie odpraw celnych itp.) podnosi atrakcyjność turystyczną danego regionu. Polska położona jest w strefie Schengen, co jest czynnikiem sprzyjającym rozwojowi turystyki.

Wzrost dochodów powoduje wzrost popytu na różnorodne usługi, w tym usługi turystyczne. Działalność turystyczna przyciąga coraz większą liczbę inwestorów, również w krajach i regionach słabo rozwiniętych.

Czynniki hamujące rozwój turystyki w Polsce

Należą do nich:

• słaba dostępność komunikacyjna najchętniej odwiedzanych regionów,

• niewystarczające kwalifikacje obsługi w zakresie znajomości języków obcych,

• dominacja przyrodniczych walorów krajobrazowych,

• niewielka liczba miejsc noclegowych w porównaniu z innymi państwami,

• niski poziom bazy gastronomicznej,

• niski standard bazy noclegowej,

• zły stan urządzeń sanitarnych.

Słownik