Przeczytaj
„Fall Gelb”
Według oceny francuskiego dowództwa niemieckie czołgi nie zdołałyby pokonać tego rozległego masywu wyżynno‑górskiego, zlokalizowanego na terytorium Belgii, Luksemburga i Francji. Dlatego taktyka francuskiego dowództwa na wypadek wojny opierała się na działaniach obronnych. Tymczasem gen. Erich von Manstein, jeden z najzdolniejszych strategów niemieckich, zaplanował atak na Belgię i Holandię oraz ofensywę sił pancernych przez Ardeny, z pominięciem linii Maginotalinii Maginota. Wykorzystując dużą mobilność oddziałów zmotoryzowanych i efekt zaskoczenia, Wehrmacht miał dotrzeć do kanału La Manche, związać siły Brytyjskiego Korpusu EkspedycyjnegoBrytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego oraz przeciąć francuską obronę na pół.
Do realizacji planu Niemcy zmobilizowali 2,5 mln żołnierzy i 2,5 tys. czołgów. Państwa zachodnie miały do dyspozycji ponad 2 mln żołnierzy i 3,6 tys. czołgów. Siły Royal Air ForceRoyal Air Force (RAF) były porównywalne do potencjału LuftwaffeLuftwaffe. Słabością sprzymierzonych był jednak brak wspólnego dowództwa, niewystarczające wyposażenie części wojsk oraz słaba koordynacja działań. 10 maja Niemcy rozpoczęli realizację wielkiej ofensywy na zachodzie Europy pod kryptonimem „Fall Gelb” (Plan Żółty). Wojska spadochronowe odegrały decydującą rolę w ataku na Holandię i Belgię. Opanowały one strategiczne mosty na granicy z Holandią i wdarły się w głąb jej terytorium. Po pięciu dniach kampania w Holandii zakończyła się zwycięstwem Wehrmachtu. Belgowie bronili się zacięcie, ale w obliczu braku wystarczającej koordynacji działań oraz pogarszającej się sytuacji na froncie francuskim pod koniec maja 1940 r. skapitulowali.
Na podstawie fotografii oceń skalę zniszczeń wywołanych przez niemieckie bombowce.
Upadek Francji
Ewakuacja wojsk z Francji na Wyspy odbywała się w warunkach nieustannych nalotów Luftwaffe. Brytyjczykom sprzyjała jednak mglista pogoda, która utrudniała akcje niemieckich bombowców. Ponadto piasek na plażach tłumił wybuchy bomb. Spośród 800 jednostek, które brały udział w ewakuacji, Niemcom udało się zatopić ok. 200. Ogromnym poświęceniem wykazali się brytyjscy lotnicy z RAF-u, którzy osłaniali transporty żołnierzy. Niemcom strącili 107 samolotów, a 86 pilotów brytyjskich myśliwców zginęło lub dostało się do niewoli.
Co możesz powiedzieć o warunkach transportu żołnierzy brytyjskich na podstawie fotografii?
Zgodnie z planem Mansteina niemieckie jednostki pancerne, dowodzone m.in. przez generałów Erwina Rommla i Heinza Guderiana, przedarły się przez Ardeny. Zaledwie w ciągu tygodnia Niemcy dotarli do kanału La Manche. Tutaj doszło do tzw. bitwy flandryjskiej, zakończonej całkowitym zwycięstwem Wehrmachtu. Niemcom udało się odciąć walczących w Belgii żołnierzy francuskich oraz Brytyjski Korpus Ekspedycyjny.
W obliczu klęski Brytyjczycy rozpoczęli operację „Dynamo”, która polegała na ewakuacji z Francji do Anglii ok. 360 tys. żołnierzy przez port w Dunkierce przy pomocy naprędce zorganizowanej flotylli. Sprawna akcja, która trwała od 27 maja do 4 czerwca 1940 r., ocaliła przeważającą część armii. Brytyjczycy zmuszeni byli jednak porzucić ciężki sprzęt i środki transportowe, które wkrótce przejęli Niemcy. Siły Wehrmachtu nie wykorzystały przy tym dogodnej okazji, aby zupełnie zniszczyć potencjał Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego.
Następnie walki wkroczyły w kolejną fazę, zwaną bitwą francuską. 10 czerwca, miesiąc po uderzeniu Niemiec na froncie zachodnim, Francję zaatakowali Włosi, ale nie zdołali odnieść znaczących sukcesów. Tymczasem Niemcy przełamali linię obrony francuskiej i 14 czerwca 1940 r. zdobyli Paryż. Francuscy dowódcy ponownie nie byli w stanie przeciwstawić się nowatorskiej taktyce niemieckiej, która polegała na błyskawicznych działaniach z użyciem wojsk pancernych. Podłamane morale Francuzów miał naprawić nowy naczelny dowódca – gen. Philippe Pétain, bohaterski dowódca obrony Verdun podczas I wojny światowej. Sędziwy Pétain nie wierzył jednak w zwycięstwo i 22 czerwca 1940 r. zdecydował się na zawieszenie broni z Niemcami. Francuzi podpisali kapitulację w lasku Compiègne, w tym samym wagonie kolejowym, w którym Niemcy podpisali rozejm kończący I wojnę światową.
Warunki porozumienia były dla Francji upokarzające. Północna i zachodnia część kraju z Paryżem, czyli dwie trzecie terytorium, znalazła się pod okupacją niemiecką. Na południu powstało zaś Państwo Francuskie z siedzibą w uzdrowisku Vichy. Na czele kolaborującegokolaborującego z Niemcami rządu stanął Pétain. Bilans walk był dla Francji bardzo niekorzystny. Poległo 90 tys. żołnierzy, 200 tys. odniosło rany, a ok. 2 mln trafiło do niewoli. Tymczasem Niemcy stracili 27 tys. żołnierzy, a 110 tys. zostało rannych. Totalny charakter działań wojennych wywołał falę ucieczek cywilów. W późniejszych latach władze Vichy wspomagały III Rzeszę swoim potencjałem gospodarczym i militarnym oraz współpracowały z Niemcami w prześladowaniach Żydów. Część Francuzów nie zaakceptowała kapitulacji w Compiègne. Walkę w koloniach kontynuował Komitet Wolnej Francji, na czele którego stanął charyzmatyczny gen. Charles de Gaulle.
Zwróć uwagę na krótką lufę czołgu. Dopiero późniejsze doświadczenia Niemców w wojnie z ZSRS wpłynęły na zmianę konstrukcji czołgu i wydłużenie lufy.
Słownik
(ang. British Expeditionary Force) wydzielona część armii brytyjskiej, którą skierowano po wybuchu II wojny światowej na kontynent europejski, aby wesprzeć wojska francuskie i belgijskie; brał udział w kampanii francuskiej, w której poniósł spore straty (ok. 68 tys. żołnierzy zabitych, rannych i wziętych do niewoli)
(z franc. collaboration – współpraca, od łac. collaborare – współpracować) pierwotnie oznaczała współpracę, z czasem nabrała negatywnego wydźwięku współpracy z wrogiem, zdrady; kolaborant to osoba dopuszczająca się kolaboracji
(fr. ligne Maginot) – nazwa stosowana na określenie francuskich fortyfikacji zbudowanych w latach 1929–1934, a następnie wzmacnianych do 1939 na wschodnich granicach państwa. Przeważnie, mówiąc o „Linii Maginota”, ma się na myśli najsłynniejsze umocnienia – na granicach z Niemcami i Luksemburgiem
(niem., broń powietrzna) lotnicze siły zbrojne Niemiec powstałe w 1935 r. pod dowództwem Hermanna Göringa
(ang., Królewskie Siły Powietrzne) siły lotnicze Wielkiej Brytanii powstałe w 1918 r.
(ang., Królewska Marynarka Wojenna) marynarka wojenna Wielkiej Brytanii, najstarsza zorganizowana siła zbrojna Zjednoczonego Królestwa; od 1692 r. aż do początków II wojny światowej była największą i najpotężniejszą flotą wojenną świata
(niem., siła zbrojna) całość sił zbrojnych III Rzeszy
Słowa kluczowe
II wojna światowa, Dunkierka, wojna błyskawiczna, przebieg II wojny światowej
Bibliografia
P. Johnson, Historia świata od roku 1917 do lat 90‑tych, Londyn 1992.
Najnowsza historia świata, t. 1, 1945–1963, pod red. A. Patka, J. Rydla, J.J. Węca, Kraków 2000.
J. Tyszkiewicz, E. Czapiewski, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2010.